Άρθουρ Σοπενάουερ: Ο άνθρωπος μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, αλλά δεν μπορεί να θέλει ό,τι θέλει

Με αυτή τη φράση ο Γερμανός φιλόσοφος Schopenhauer (1788-1860) σχολιάζει την απατηλή φύση της ελεύθερης βούλησης. Εμείς ως ανθρώπινα όντα ικανά για ορθολογική σκέψη φανταζόμαστε ότι έχουμε «ελεύθερη βούληση», που μας κάνει να ξεχωρίζουμε από τα άψυχα αντικείμενα και τα ζώα.

clip

Πιστεύουμε ότι είμαστε κύριοι των δικών μας πεπρωμένων, γιατί μπορούμε να επιλέξουμε να προσαρμόσουμε τις ενέργειές μας στις επιθυμίες μας (δηλαδή να μπορούμε να «κάνουμε ό, τι θέλουμε»).

Ωστόσο, εάν οι επιλογές μας καθορίζονται από τις επιθυμίες μας, τότε η ελευθερία των επιλογών μας εξαρτάται πραγματικά από το εάν οι επιθυμίες μας είναι όντως “ελεύθερες”,

Αν ακολουθήσουμε την προέλευση των επιθυμιών μας στο βασικό επίπεδο, καταλήγουμε αναπόφευκτα σε μια πηγή δράσης που είναι έξω από τον συνειδητό μας εαυτό, δηλαδή κάτι που δεν επιλέγουμε.

Για παράδειγμα, επιλέγω να φάω αυτό το σάντουιτς επειδή πεινάω. Αλλά γιατί είμαι πεινασμένος; Επειδή η έλλειψη θρεπτικών συστατικών στο σώμα μου έχει στείλει ένα χημικό σήμα στον εγκέφαλό μου, προκαλώντας το να θέλει να φάει.

Είναι λοιπόν ελεύθερη η επιλογή μου να φάω αυτό το σάντουιτς, αν τελικά προκαλείται από βιοχημικά γεγονότα εκτός του ελέγχου μου;

Μια παρόμοια ανάλυση θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε αλυσίδα δράσης και επιθυμίας που θα μπορούσε να έχει ένα άτομο. Ο άνθρωπος δεν είναι αληθινά ελεύθερος επειδή είναι σκλάβος στις επιθυμίες που δεν έχει κανέναν έλεγχο.

Δεν μπορεί να επιθυμεί ό,τι θέλει και έτσι δεν είναι πιο ξεχωριστός ή διαφορετικός από οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο του σύμπαντος.