Ο παραλογισμός και η σχέση του με τον υπαρξισμό και τον μηδενισμό

Και οι τρεις έχουν την καταγωγή τους από τον φιλόσοφο Soren Kierkegaard, ο οποίος προσπάθησε να ανακαλύψει πώς μπορεί κανείς να ζήσει ως άτομο. Ο Καμύ, ο Νίτσε και ο Σαρτρ επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τον Κίρκεγκωρ.

Soren Kierkegaard

Ο παραλογισμός προήλθε από τη συνέχιση των κινημάτων του υπαρξισμού και του μηδενισμού στον 20ο αιώνα. Μοιράζεται μαζί τους κάποια εμφανή βασικά σημεία, αλλά επίσης φθάνει σε συμπεράσματα που είναι ξεχωριστά και μοναδικά.

Και οι τρεις σχολές προέκυψαν από την ανθρώπινη εμπειρία της αγωνίας και της σύγχυσης που απορρέει από το Παράλογο: τη φαινομενική έλλειψη νοήματος σε ένα κόσμο που οι άνθρωποι, παρ ‘ όλα αυτά, είναι υποχρεωμένοι να βρουν ή να δημιουργήσουν το δικό τους νόημα.

Από εκεί και πέρα, οι τρεις σχολές σκέψης αποκλίνουν.

Ο Υπαρξισμός γενικά υποστήριξε την δημιουργία νοήματος της ζωής από το κάθε άτομο ξεχωριστά, καθώς και την ύπαρξη της ελεύθερης βούλησης του ατόμου. Έτσι, οι υπαρξιστές είναι άτομα με την πεποίθηση ότι μέσω ενός συνδυασμού συνειδητοποίησης, ελεύθερης βούλησης και προσωπικής ευθύνης, μπορεί κανείς να οικοδομήσει το δικό του νόημα μέσα σε έναν κόσμο που εγγενώς δεν έχει κανένα δικό του.

Ο Μηδενισμός, αντίθετα, υποστηρίζει ότι “είναι μάταιο να αναζητάμε ή να δηλώνουμε ότι υπάρχει νόημα εκεί που δεν μπορεί να βρεθεί.” Με λίγα λόγια μηδενισμός είναι η πεποίθηση ότι όχι μόνο δεν υπάρχει εγγενές νόημα στον κόσμο, αλλά ότι είναι άσκοπο να προσπαθήσουμε να κατασκευάσουμε το δικό μας ως υποκατάστατο. Εδώ τα άτομα υποφέρουν όταν συνειδητοποιούν ότι το αντικειμενικό νόημα της ζωής που πίστευαν ότι υπήρχε δεν υπάρχει. Επειδή ο μηδενισμός ουσιαστικά αποστραγγίζει τον κόσμο από κάθε νόημα, το άτομο αναγκάζεται να δημιουργήσει νόημα μέσω της υιοθέτησης δική του ηθική.

Ωστόσο, οι μηδενιστές απορρίπτουν αυτή την ηθική ως στερούμενη αντικειμενικής σημασίας καθώς είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δημιουργίας, και επομένως είναι απλώς υποκειμενική. Ο υπαρξισμός υποστηρίζει ότι η ουσία του ατόμου είναι συγκεκριμένη επειδή καθορίζεται από τις επιλογές που κάνει κάποιος. Επειδή το νόημα της ζωής δεν πηγάζει από μια μεγαλύτερη ανώτερη δύναμη αλλά από το άτομο, το άτομο βιώνει το άγχος ως αποτέλεσμα της γνώσης ότι έχει απόλυτη ελευθερία να ασκήσει τη δική του ελεύθερη βούληση. Επειδή όλο το νόημα πηγάζει από το άτομο και επομένως είναι υποκειμενικό, οι Υπαρξιστές έρχονται αντιμέτωποι με το Παράλογο. Ωστόσο, οι υπαρξιστές πιστεύουν ότι η ηθική κάποιου μπορεί να τον μεταφέρει μέσα από συναντήσεις με το παράλογο.

Ο Παραλογισμός, όπως σχηματίστηκε από τον Καμύ, αποδέχεται, αν και διστακτικά, την πιθανότητα ύπαρξης νόηματος ή αξίας στη ζωή. Πιστεύει ότι η αναζήτηση νοήματος είναι εγγενώς σε σύγκρουση με την πραγματικότητα, διστάζει όμως να αποδεχτεί τόσο την αξία του προσωπικά κατασκευασμένου νοήματος, όπως διδάσκει ο Υπαρξισμός, όσο και την ολοκληρωτική αδυναμία εύρεσης νοήματος που υποστηρίζει ο Μηδενισμός.

Ο Παραλογισμός του Καμύ, επίσης, απαξιώνει ή κατάφορα απορρίπτει την ελεύθερη βούληση, ενθαρρύνοντας απλώς το άτομο να ζει επαναστατικά και αυθεντικά , παρά την ψυχολογική ένταση του Παραλόγου.

Ο καθένας μας έχει τρεις τρόπους για να ξεφύγει από τον παραλογισμό:

– Την αυτοκτονία

– Μια πίστη σε μια ανώτερη δύναμη που επιτρέπει τη διαφυγή σε μια ανώτερη κατάσταση του να είναι ελεύθερος από το παράλογο

– Την αποδοχή του παραλόγου

Στον μηδενισμό, το άτομο παρουσιάζεται κρίση όταν συνειδητοποιούν ότι το αντικειμενικό νόημα της ζωής που πίστευαν ότι υπήρχε δεν υπάρχει. Στον μηδενισμό το άτομο αναγκάζεται να δημιουργήσει ένα νόημα μέσω της υιοθέτησης  δικής του ηθικής αρχής. Ωστόσο, οι μηδενιστές απορρίπτουν αυτή την ηθική ως στερούμενη αντικειμενικής σημασίας καθώς είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δημιουργίας, και επομένως είναι απλώς υποκειμενική. Ο υπαρξισμός υποστηρίζει ότι η ουσία του ατόμου είναι συγκεκριμένη επειδή καθορίζεται από τις επιλογές που κάνει κάποιος. Επειδή το νόημα της ζωής δεν πηγάζει από μια μεγαλύτερη ανώτερη δύναμη αλλά από το άτομο, το άτομο βιώνει το άγχος ως αποτέλεσμα της γνώσης ότι έχει απόλυτη ελευθερία να ασκήσει τη δική του ελεύθερη βούληση. Επειδή όλο το νόημα πηγάζει από το άτομο και επομένως είναι υποκειμενικό, οι Υπαρξιστές έρχονται αντιμέτωποι με το Παράλογο. Ωστόσο, οι υπαρξιστές πιστεύουν ότι η ηθική κάποιου μπορεί να τον μεταφέρει μέσα από συναντήσεις με το παράλογο.

Τι λέει ο Υπαρξιστής 

«Δεν υπάρχει εγγενές νόημα σε αυτόν τον κόσμο. Φροντίζουμε μόνοι μας και δημιουργούμε τους δικούς μας ορισμούς του νοήματος». Για εσάς, ας πούμε, μπορεί να είναι να αγαπάτε τη γάτα σας.

Τι λέει ο Μηδενιστής

«Δεν υπάρχει εγγενές νόημα σε αυτόν τον κόσμο. Δεν υπάρχει κανένα νόημα σε αυτόν τον κόσμο ούτε υπάρχει καμία αξία. Ας μην νοιαζόμαστε λοιπόν για τις γάτες ή οτιδήποτε άλλο και απλώς ας πεθάνουμε.

Τι λέει ο Παράλογος 

«Δεν υπάρχει εγγενές νόημα σε αυτόν τον κόσμο. Ξέρω ότι μπορούμε να διαλέξουμε τις ιδέες και τις απόψεις μας, με τόση ελευθερία. Ελευθερία να κάνεις, να μην κάνεις, τι να κάνεις! Αυτός ο κόσμος είναι παράλογος».