φιλοσοφία

Τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής σκέψης

Στην αρχαία ελληνική σκέψη θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε κυρίαρχα τα πιο κάτω γνωρίσματα: Δείχνει μια τάση προς το γενικό. Όχι ότι αδιαφορεί για το ειδικό, αλλά εντάσσει το ειδικό και συγκεκριμένο μέσα σε μια ολότητα. To κάθε πράγμα είναι μέρος του όλου. Τα πράγματα πρέπει να τα βλέπουμε στη συνάφεια τους, για να συλλαμβάνουμε το αληθινό τους νόημα. O κόσμος είναι ταυτόχρονα πολλότητα και ενότητα. Είναι ανάγκη να βλέπουμε τα πολλά κάτω από το πρίσμα μιας κοσμικής ενότητας, μιας γενικής νομοτέλειας. Πραγματική γνώση είναι η γνώση του γενικού, όχι του επιμέρους. [...]

Αβερρόης (1126—1198)

Ο Αβερρόης ( Κόρντομπα 1126 – Μαρακές 1198 μ.Χ.) είναι ο εκλατινισμένος τύπος του ονόματος του Άραβα φιλοσόφου Ιμπν Ρουσντ. Γιατρός, νομικός και αστρονόμος, αλλά πρώτα απ’ όλα φιλόσοφος, συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη της αραβικής σκέψης και άσκησε μεγάλη επίδραση στη σχολαστική φιλοσοφία, με τα περίφημα σχόλιά του στον Αριστοτέλη, που, αν και διαποτισμένα ακόμα από νεοπλατωνικές σκέψεις, έχουν το προσόν ότι διέδωσαν για πρώτη φορά στην Ευρώπη τη φιλοσοφία του μεγάλου Σταγειρίτη διανοητή. [...]

Σχολαστικισμός

Οι πρώτες απόπειρες πραγματικής φιλοσοφικοθρησκευτικής έρευνας στη Δύση, μετά την πτώση του αρχαίου πολιτισμού, έγιναν μόλις κατά τον 9o αι., μέσα στα πλαίσια της καρολίγγειας αναγέννησης. [...]

Αριστοτέλης ο σύγχρονος μας

Παρά την αναμφισβήτητη γοητεία τους, ο Σωκράτης και ο Πλάτων μάς είναι ουσιαστικά ξένοι. Η απόσταση που χωρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο από τα πολύπλοκα προβλήματα της αθηναϊκής κοινωνίας του 5ου και του 4ου αιώνα π.Χ., από τα προβλήματα που διαμόρφωσαν τη σωκρατική και την πλατωνική φιλοσοφία, είναι τεράστια και αγεφύρωτη. Εξακολουθούμε ακόμη και σήμερα να διαβάζουμε με ενδιαφέρον τους πλατωνικούς διάλογους, τους διαβάζουμε όμως περισσότερο σαν μια μορφή λογοτεχνίας, σαν ψηφίδες στο μωσαϊκό μιας εξωτικής εποχής που έχει οριστικά παρέλθει. Η φιλοσοφία έχει γίνει για μας μια ατομική αναζήτηση, προϋποθέτει την απομόνωση μας από τα τρέχοντα ζητήματα και τις μέριμνες της καθημερινής ζωής, στηρίζεται στην επίπονη σχέση του μοναχικού αναγνώστη με το τυπωμένο κείμενο ενός βιβλίου. Η φιλοσοφία είναι πρωτίστως κατανόηση και γνώση – δεν είναι πλέον ούτε ζωντανός διάλογος ούτε τέχνη του βίου. [...]

Γιατί ο Αριστοτέλης είναι τόσο σημαντικός

Πρώτον, ο Αριστοτέλης αποτελεί το θεμέλιο όλης της μεταγενέστερης φιλοσοφίας. Σύμφωνα με τη διατύπωση του Barnes, «κανένας πριν από αυτόν δεν είχε συνεισφέρει τόσο πολύ στη γνώση και κανένας ύστερα από αυτόν δεν μπορεί να φιλοδοξεί να συναγωνιστεί τα επιτεύγματα του». Μέχρι τον 17ο αιώνα η ιστορία της φιλοσοφίας ταυτίζεται ουσιαστικά με τη διάδοση, την ερμηνεία και την κριτική του αριστοτελισμού. Η εμβέλεια και η συστηματικότητα της αριστοτελικής σκέψης την έκαναν να λειτουργεί ως πρότυπο για τη φιλοσοφία της ύστερης ελληνικής αρχαιότητας, του Βυζαντίου, των Αράβων, και του δυτικού Μεσαίωνα. Θαυμαστή είναι επομένως η προσαρμοστικότητα της αριστοτελικής σκέψης σε κάθε εποχή και σε κάθε πολιτισμό. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι αναγνώριζαν πάντοτε θεμελιώδεις αλήθειες στο αριστοτελικό σύστημα σκέψης. [...]

Γιατί η Ελλάδα

…Κατ’ αρχήν κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε ότι ο άνθρωπος που εξύμνησαν οι Έλληνες ήταν ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος. Αγαπούσε τη ζωή και τις γιορτές, τα συμπόσια, τον έρωτα, τη δόξα. Μερικοί συγγραφείς μίλησαν γι’ αυτό περισσότερο από άλλους: ό­πως ο Ησίοδος, οι λυρικοί, ο Αριστοφάνης. Από τον Όμηρο όμως ως τα χορικά των τραγωδιών, αυτή η πλευρά δεν λείπει ποτέ. Πρέπει να το θυμίσουμε έντονα -διότι κατ’ αρχήν αυτό είναι η εκπληκτική γοητεία της ελληνικής λογοτεχνίας, υστέρα διότι μια τέ­τοια αγάπη για τη ζωή ανυψώνει περισσότερο το τίμημα του πάθους για να την εννοήσουμε, να την κατακτήσουμε και να υψωθούμε από τα συγκεκριμένα αυτά θέλγητρα προς μία σκέψη αρμονική προς αυτά. Η μίξη αυτών των δύο καθιστά την Ελλάδα μοναδική. [...]

Ο Έρμαν Έσσε παραδίδει «66 μαθήματα καθημερινής σοφίας»

Ο Έρμαν Έσσε δεν ήταν μόνο ένας σημαντικός συγγραφέας. Τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του τα αφιέρωσε στην κηπουρική, στις ακουαρέλες που αγαπούσε να ζωγραφίζει και στα χιλιάδες γράμματα αναγνωστών του στα οποία απαντούσε. Πενήντα ένα χρόνια μετά το θάνατό του δίνει ακόμα απαντήσεις σε ερωτήσεις που αφορούν στη μοναξιά και τις δυσκολίες της συνύπαρξης, στις καθημερινές μας μάχες, στο πώς καθένας λανθασμένα οχυρώνεται στον εαυτό και τον εγωισμό του, στα λάθη, τις παραλείψεις, την έλλειψη περισυλλογής, την αυτοεκτίμηση. [...]

12 μαθήματα ζωής που έμαθα στον δρόμο

Για τα τελευταία 12 χρόνια, από τότε που τελείωσα τη σχολή, βρίσκομαι στον δρόμο – ταξίδια (επιχειρηματικά και αναψυχής), μελέτες, ζωή σε διαφορετικές πόλεις, δουλειά για διαφορετικές εταιρείες και ασυνήθιστους ανθρώπους παντού στο ενδιάμεσο. Σήμερα, θέλω να μοιραστώ 12 μαθήματα ζωής που έχω πάρει σε αυτή μου την πορεία. [...]

Η αδυναμία της Ηθικής του Βίτγκενσταϊν και η λύση του Σαμ Χάρις

Το 1929 ο Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν έδωσε μια διάλεξη για την Ηθική, ένα θέμα το οποίο έχει, κατά κοινή ομολογία, αποφύγει να αναλύσει με ακρίβεια. Οι ορισμοί που δίνει για την ηθική είναι: η αναζήτηση του τι είναι καλό ή πολύτιμο, ή πραγματικά σημαντικό, ή του νοήματος της ζωής ή αυτού που κάνει τη ζωή να αξίζει να τη ζεις ή του σωστού τρόπου να ζεις. Εν τέλει, η ηθική αφορά το πώς θα έπρεπε να είναι ο κόσμος. [...]

Ευτυχία κατά Πλάτωνα

platon Ευτυχία είναι η αίσθηση της ολοκλήρωσης, της ειρήνης και της ηρεμίας που μας γεμίζει με εσωτερική χαρά και μας επιτρέπει να απολαύσουμε τη ζωή, αν και φαίνεται να είναι ένα άπιαστο όνειρο για τους περισσότερους ανθρώπους. Ωστόσο, μια πρόσφατη έρευνα που έγινε στην Αργεντινή για το θέμα αυτό, έδωσε ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα: πάνω από το 70% των ανθρώπων που ερωτήθηκαν δήλωσαν ότι ήταν ευτυχισμένοι. Το ποσοστό αυτό είναι παρόμοιο με εκείνο που καταγράφεται στις σκανδιναβικές χώρες, ενώ στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και σε άλλα μέρη του κόσμου όπου υπάρχει ευημερία οι αριθμοί ήταν πολύ χαμηλότεροι. [...]

Η ολιστική άποψη του David Bohm για το σύμπαν (1917-1992)

Ο David Bohm ήταν ένας από τους πιο διακεκριμένους θεωρητικούς φυσικούς της γενιάς του, και άφοβος αμφισβητίας της επιστημονικής ορθοδοξίας. Το ενδιαφέρον και η επιρροή του επεκτάθηκαν αρκετά πέρα από τη φυσική και αγκάλιασαν τη βιολογία, την ψυχολογία, τη φιλοσοφία, τη θρησκεία, την τέχνη, και το μέλλον της κοινωνίας. [...]

Το σύμπαν είναι μια ψευδαίσθηση;

Το 1982 μια ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου του Παρισιού υπό την διεύθυνση του φυσικού Alain Aspect, πραγματοποίησε ίσως το σπουδαιότερο πείραμα του 20ου αιώνα. Οι παραπάνω ερευνητές ανακάλυψαν ότι υπό κατάλληλες συνθήκες υποατομικά σωμάτια όπως τα ηλεκτρόνια, μπορούν να επικοινωνούν ακαριαία με άλλα υποατομικά σωμάτια ανεξάρτητα από την απόσταση που τα χωρίζει τόσο αν πρόκειται για απόσταση 5 εκατοστών ή για απόσταση 100 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων, ως να ήξερε κάθε ανεξάρτητο σωμάτιο ακριβώς τι κάνουν τα άλλα. [...]