Αν η φλόγα ανάμεσα στο ζευγάρι έχει σβήσει, μπορεί ένας εκ των δύο συντρόφων (ή και οι δύο, αλλά σπανιότερα) να αναζητήσει αυτό το πάθος από μία εξωτερική πηγή.

  "Το νέο είναι ωραίο"

Η γοητεία της αποπλάνησης βάζει ξανά το άτομο σε ένα ερωτικό παιχνίδι όπου αρχίζει να προσέχει τον εαυτό του, να αναζωογονείται, να έχει τρομερή ενέργεια, και όλα αυτά σε αντίθεση με τον άλλο σύντροφο όπου είναι πλέον δεδομένος, στη σχέση επικρατεί ηρεμία και ρουτίνα, και η ερωτική επιθυμία έχει μπει στο ντουλάπι. Ο νέος σύντροφος είναι πάντα πιο σέξι, πιο επιθυμητός, πιο περιπετειώδης, αλλά ακόμη και να μην είναι, έτσι τον αντιλαμβάνεται ο άλλος. Το όλο κλίμα που δημιουργείται κινητοποιεί τη φαντασίωσή του: η ερωτική δίνη που υπόσχεται είναι πολλών μποφόρ.

Σε ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα της,Ν. Ασένα («ΟύτεΈρωτας Υπάρχει» εκδ. Ωκεανίδα) η ηρωίδα αναρωτιέται:

«Γιατί οι άνθρωποι δεν απατούν ο ένας τον άλλο τις πρώτες μέρες της σχέσης τους; Τότε που αγαπούν σαν παλαβοί και επιθυμούν παράφορα ο ένας τον άλλο, τότε που επινοούν αμέτρητες αφορμές για να βλέπουν ο ένας τον άλλο, τότε που συνέχεια θέλουν τα κορμιά τους ν’ αγγίζουν το ένα το άλλο, τότε που προσπαθούν να μη στενοχωρήσουν ο ένας τον άλλο, να μη χάσουν τον άλλο μέσα από τα χέρια τους. Πόσοι είναι αυτοί που τότε απατούν; ακόμα και ξεχωρίζουν κάποιο άλλο όμορφο πρόσωπο όταν το μάτι τους πέφτει τυχαία πάνω του; Όταν όμως περάσει καιρός, όταν οι άνθρωποι κλειστούν μέσα στους αναθεματισμένους τοίχους τους, όταν βρίσκονται συνέχεια μαζί, όταν εξαντλήσουν τη λαχτάρα της επαφής, τότε παρουσιάζεται η ανάγκη κάποιου άλλου. Είναι τόσο σημαντικό το άγγιγμα, ώστε ‘άρχισα να τρέμω όταν το χέρι του ομοφυλόφιλου κομμωτή μου άγγιξε το λαιμό μου\ μου είπε μια μέρα η Γκιουλ. Ήθελε να την αγγίζουν, κι ο άντρας της δεν την άγγιζε ποτέ. Ο άντρας της… μα αυτός ζητούσε κορμιά άγνωστα… Ήθελε γυναίκες άγνωστες, που τον θαύμαζαν… Που δεν αρρώσταιναν, δεν πονούσαν, δεν παραπονιόνταν, δεν γνώριζαν τις ασχήμιες του, ήθελε μόνο γυναίκες μακρινές και άγνωστες… Απάτη λέγεται αλλιώς το ενδιαφέρον και η ανάγκη…»

Ας δούμε αναλυτικότερα τι μπορεί να ωθήσει κάποιον στην απιστία:

Αρρώστια/ Αναπηρία Συντρόφου

Εδώ αναφερόμαστε σε μία κατάσταση από την οποία δεν μπορεί να απεμπλακεί το άτομο για ηθικούς πρωτίστως λόγους, όπως όταν κάποιος είναι παντρεμένος και ο/η σύζυγος του πάσχει από μία χρόνια αρρώστια ή αναπηρία. Σε αυτή την περίπτωση, η απιστία μπορεί να θεωρηθεί «επιθυμητή» ή και «επιτρεπτή» αφού βοηθάει στην ύπαρξη και διατήρηση αυτού του γάμου.

Φιλοσοφικές Πεποιθήσεις

Πολλά ζευγάρια μπαίνουν μέσα σε μία σχέση συμφωνώντας εξ’ αρχής και από κοινού ότι αυτή θα είναι ανοιχτή. Με λίγα λόγια, τα δύο άτομα είναι μαζί χωρίς αυτό να εμποδίζει αμφότερους να βρίσκονται ερωτικά και με άλλους συντρόφους κατά καιρούς. Μπορούν πάντα να επιστρέφουν στην αρχική σχέση.

Από την άλλη, υπάρχουν και τα άτομα των οποίων οι αξίες και οι στάσεις είναι υπέρ της μονογαμίας. Αυτό φανερώνει μία πρόβλεψη για την ουσιαστική τους συμπεριφορά μέσα στη σχέση. Δύσκολα οι συγκεκριμένοι θα απατήσουν το/τη σύντροφο τους, αλλά αν συμβεί κάτι τέτοιο, αφενός αυτό θα σημαίνει ότι πρόκειται για κάτι βαθύτερο από μία ερωτική συνεύρεση, και αφετέρου η αρχική σχέση τείνει να διαλυθεί αμέσως, γιατί τα εν λόγω άτομα θα λυγίσουν από το βάρος των ενοχών τους.

Προβλήματα μεταξύ Συντρόφων/ Συζύγων

Πολλοί σύντροφοι ταλαιπωρούνται από τις εντάσεις και προστριβές που φέρνει μία σχέση, με αποτέλεσμα να ζητάνε μία φυγή από την πραγματικότητα μέσω ενός τρίτου προσώπου. Οι εντάσεις μπορεί να έχουν να κάνουν με οικονομικά προβλήματα, συγκρούσεις αξιών, σχέσεις με πεθερικά, προβλήματα δουλειάς, έλλειψη επικοινωνίας, αδιαφορία, απογοήτευση/ μοναξιά σε υπάρχουσα σχέση, επικριτική συμπεριφορά, αλλαγές κύκλου ζωής όπως μετάβαση στο γονεϊκό ρόλο, κ.ο.κ.

Υπάρχουν, όμως, και πολλοί απογοητευμένοι σύντροφοι που δεν δημιουργούν άλλες σχέσεις λόγω του συστήματος αξιών τους, όπως αναφέραμε παραπάνω. Οι δυσκολίες μπορεί να είναι καταιγιστικές και μέρα με τη μέρα να δηλητηριάζουν τη σχέση, αλλά αυτά τα άτομα επιλέγουν να το χειρίζονται με έναν άλλο τρόπο, αυτόν που τους ταιριάζει πιο πολύ.

Χαρακτήρας/ Προσωπικότητα Ατόμου

Είναι κάποια άτομα τα οποία δεν μπορούν να δεσμευτούν και γενικότερα φοβούνται τη δέσμευση με ό,τι συνεπάγεται αυτό, οπότε πηγαίνουν από τον ένα ερωτικό σύντροφο στον άλλο. Πολλοί ναρκισσιστές ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, καθώς και άτομα με κάποια είδη ψυχοπαθολογίας, όπως για παράδειγμα κάποια με διαταραχές διάθεσης. Επιπροσθέτως, οι πολλαπλές απιστίες είναι ένδειξη ερωτικού εθισμού που συνοδεύονται από αισθήματα απαξίωσης, κενού και αχρηστίας. Είναι σαν να μη μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους και τις ενορμήσεις τους.

Κοινωνικοπολιτισμικοί Παράγοντες

Η κουλτούρα, ο πολιτισμός που έχει μεγαλώσει κάποιος παίζουν ρόλο στην αντίληψή τους περί απιστίας. Για παράδειγμα, στις Μεσογειακές χώρες η απιστία είναι πιο «αποδεκτή» σε σχέση με τις μη Μεσογειακές. Επιπλέον, όταν μία κουλτούρα ενισχύει και επικυρώνει την απιστία ως «απόδειξη» αρρενωπότητας και καθεστώτος (status quo) σε ανδροκρατούμενες κοινωνίες, τότε το άτομο μπορεί να προβεί σε απιστία, χωρίς να νιώθει ενοχές. Συν τοις άλλοις, ενισχύεται η εικόνα του μέσα από τέτοιες διαδικασίες. Επιπρόσθετοι επιβαρυντικοί παράγοντες έχουν να κάνουν με οικογενειακά μοτίβα (ό,τι είδαν στις δικές χους οικογένειες, όντας παιδιά το μεταφέρουν οτις ενήλικες σχέσεις τους), αλλά και με παιδοκεντρικούς γάμους όπου τα άτομα δίνουν όλο τους το χρόνο και όλο τους το βάρος στα παιδιά αγνοώντας ή και ακυρώνοντας το ρόλο τους ως ερωτικοί σύντροφοι.

Εδώ είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε την απιστία που λαμβάνει χώρα από γυναίκες από αυτή των ανδρών. Στις γυναίκες, μία ερωτική πράξη συνοδεύεται με αγάπη και συναισθηματική επαφή, ενώ στον άντρα λειτουργεί ως εκτόνωση. Γι’ αυτό υπάρχει η άποψη ότι είναι πιο πιθανό μία γυναίκα να διαλύσει το γάμο της αν απιστήσει, σε αντίθεση με έναν άντρα ο οποίος μπορεί να ξεχωρίσει το σεξ από το συναίσθημα. Βέβαια, αυτά είναι γενικές τάσεις, γι’ αυτό καλό είναι να έχουμε πάντα στο μυαλό μας τις ατομικές διαφορές. Το να απιστήσει κανείς είναι το αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, όπως προαναφέρθηκαν. Επιπλέον, εκτός από τις αιτίες, και οι μορφές και οι συνέπειες είναι τόσο διαφορετικές σε κάθε σχέση όσο διαφορετικά είναι και τα άτομα μεταξύ τους.

Ο Ρόλος της Ζήλιας στην Απιστία

Υπάρχουν, όμως, και άτομα που ζηλεύουν παράφορα και υποπτεύονται το σύντροφο τους για απιστία, χωρίς απαραίτητα να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Αυτό έχει να κάνει με βαθύτερα αίτια που βρίσκονται στον ίδιο τον άνθρωπο, όπως, για παράδειγμα, αισθήματα εξάρτησης και ανασφάλειας.Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: η εξάρτηση και η ανασφάλεια προκαλούν έντονα αισθήματα ζήλιας και τάσεις ιδιοκτησίας απέναντι στον άλλο, και αυτά με τη σειρά τους δημιουργούν μεγαλύτερη εξάρτηση και ανασφάλεια. Αυτό μπορεί να πάρει καταστροφικές διαστάσεις. Επιπλέον, η κατάθλιψη, η κατάχρηση ουσιών, η επιθετικότητα, η αυτοκτονία και ο φόνος συνδέονται πολλές φορές με ακραίες συμπεριφορές ζήλιας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα από τη λογοτεχνία είναι ο «Οθέλος» του Σαίξπηρ, ο οποίος πίστευε ότι η Δυσδαιμόνα, η γυναίκα του, τον απατούσε ενώ στην πραγματικότητα δε συνέβαινε κάτι τέτοιο. Η αντίδραση του ήταν άγρια. Επέλεξε να τη σκοτώσει, αδυνατώντας να ακούσει τη δική της αλήθεια.

Ποιες, όμως, είναι οι συνέπειες της απιστίας;

Μπορεί μία σχέση να συνεχίσει να υφίσταται με την απιστία του συντρόφου;

κατά περίπτωση

Είναι φορές που η σχέση διαλύεται με την αποκάλυψη της απιστίας. Εδώ πρέπει να τονίσουμε πως η απιστία είναι η αφορμή για να δούμε ότι κάτι δεν πάει καλά στη σχέση. Ακόμα και αυτοί που ισχυρίζονται ότι ήταν καθαρά σωματικό λένε με τον τρόπο τους ότι στη σχέση τους υπήρχαν σεξουαλικές δυσκολίες τις οποίες επέλεξαν να τις χειριστούν με αυτόν τον τρόπο. Τώρα αν κάποιος ξεκινήσει μία ερωτική συνεύρεση και καταλήξει σε σχέση, τότε αυτό περιπλέκει τα πράγματα και θα πρέπει να το δει όλο αυτό με σοβαρότητα γιατί τότε υποβόσκουν καίριες ελλείψεις στη σχέση. Ακόμα και τότε, όμως, μπορεί η απιστία να ενδυναμώσει την υπάρχουσα σχέση, όσο παράδοξο και να φαίνεται αυτό.

σχέση γονέα- παιδιού

Υπάρχουν άτομα τα οποία αρνούνται αν αντιμετωπίσουν κατάματα την πραγματικότητα. Έτσι, μπορεί να εξακολουθούν να μένουν με έναν κατά συρροή άπιστο σύντροφο, αδυνατώντας να δουν τι συμβαίνει στη σχέση τους και τι σημαίνει όλο αυτό. Το αποτέλεσμα είναι να εξακολουθεί ο άπιστος το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς δίχως να αναλαμβάνει ευθύνες αφού δεν υπάρχουν συνέπειες στη συμπεριφορά του. Κατά καιρούς υπάρχουν κάποια ξεσπάσματα από τον έτερο σύντροφο, αλλά χρησιμεύουν μόνο ως μέσο εκτόνωσης.

Για παράδειγμα, η απατημένη σύζυγος μαθαίνει για την απιστία, γίνεται καβγάς, ο σύζυγος συνειδητοποιεί το σφάλμα που έχει διαπράξει και σταματά για κάποιο διάστημα, μέχρι να «περάσει ο κίνδυνος» και να μπορέσει αργότερα να επαναλάβει αυτή τη συμπεριφορά. Η συγκεκριμένη στάση παραπέμπει σε σχέση γονέα – παιδιού όπου το παιδί (ο σύζυγος που απατά) πιάνεται επ’ αυτοφώρω από τη μαμά (η σύζυγος που ανέχεται), δίνονται υποσχέσεις ώστε να μην ξανασυμβεί κάτι, και μετά από ένα χρονικό διάστημα υπάρχει επανάληψη του μοτίβου (η απιστία). Καθώς φαίνεται, κανείς εκ των δύο συντρόφων δεν αντιμετωπίζει την κατάσταση ως έχει, και κανείς δε φαίνεται να αναλαμβάνει ευθύνες ή και να πληρώνει το τίμημα αυτών.

αντεκδίκηση

Ο απατημένος σύντροφος νιώθει ακάλυπτος και γι’ αυτό είναι οργισμένος. Ο ακρωτηριασμός της ψυχής του, αλλά και τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια ακύρωσης από το σύντροφο του μπορεί να δημιουργήσουν επιθυμία για αντεκδίκηση. Όμως, ακριβώς επειδή αυτό είναι το αποτέλεσμα αντίδρασης και όχι συνειδητής και ξεκάθαρης επιλογής, αφήνει το άτομο με την ίδια αίσθηση κενού και μελαγχολίας. Στην πραγματικότητα εί-ναι μία τάση φυγής από το πρόβλημα και τεχνητή αντιμετώπιση της κατάστασης. Χρησιμεύει σα δεκανίκι, αλλά αν το αφαιρέσει, θα παραμείνει συναισθηματικά ανάπηρος. Άρα τι μπορεί να γίνει;

Τρόποι Αντιμετώπισης

Αυτό προϋποθέτει σταδιακές ανακατατάξεις, όχι μόνο σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο σχέσης. Μέσα από αυτή τη διαδικαστική οδό, το ζευγάρι διαπραγματεύεται και αποκτά νέα ταυτότητα.

Ας το δούμε πιο αναλυτικά: όπως προαναφέρθηκε, η απιστία σηματοδοτεί ελλείψεις σε μία σχέση. Αν μπορέσει η/ ο απατημένος σύντροφος να ξεπεράσει τον πόνο που της/ του προκάλεσε αυτό το σοκ, τότε θα πρέπει να στραφεί στη δυναμική της σχέσης και να δει τι ακριβώς συνέβη, πως έφτασαν τα πράγματα εκεί, και πως δύναται να το χειριστεί αυτό. Μπορεί η μόνη λύση να είναι ο χωρισμός.

Μπορεί, όμως, αν η σχέση είναι βαθιά να μοιραστεί το συναισθηματικό βάρος με το/ τη σύντροφο της/ του και να μιλήσουν ανοιχτά για τα πάντα ώστε να δουν τι έφταιξε και οδηγήθηκαν τα πράγματα εκεί χωρίς να κατηγορεί ο ένας τον άλλον. Αυτό θα τους βοηθήσει να δουν αν μπορούν να ξαναείναι μαζί κάτω από διαφορετικές συνθήκες ή αν μπορούν να αλλάξουν κάποια πράγματα και να αποδεχτούν αυτά που δεν μπορούν να αλλάξουν.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των ανθρώπων που κατάφεραν να οικοδομήσουν μία όμορφη σχέση παρά την απιστία του/ της συντρόφου τους αφού μπόρεσαν να δουλέψουν τα θέματα που τους απασχολούσαν (είτε μέσω ειλικρινέστερης και ουσιαστικότερης επικοινωνίας μεταξύ των συντρόφων είτε μέσω της ψυχοθεραπευτικής οδού) και δημιούργησαν νέες βάσεις πάνω στις οποίες στηρίχτηκαν τα νέα δεδομένα της σχέσης τους.

Απόσπασμα από το βιβλίο της Αντιγόνης Κεμερλίογλου “Η Ψυχολογία της ερωτικής σχέσης” εκδ.ΠΟΡΦΥΡΑ