Η ψυχίατρος Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος πρωτοπόρος σε μελέτες για το θάνατο

Η ψυχίατρος Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος (1926-2004) γεννημένη στην Ελβετία, ήταν αυτή που αποφάσισε να συνοδεύσει τον ετοιμοθάνατο ασθενή στα τελευταία του στάδια, βοηθώντας τον να αποδεχτεί το οριστικό του τέλος, έμελλε να καθελκύσει στον ψυχολογικό στίβο ένα μοντέλο για τη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων του πένθους, αλλάζοντας δραστικά το τρόπο που έβλεπε τόσο η επιστημονική κοινότητα όσο και η κοινωνία τον θάνατο.

elisku1

Ο άνθρωπος που πεθαίνει πενθεί για τη ζωή του, προσπαθώντας να κρατηθεί με νύχια και με δόντια απ’ ό,τι μπορεί να βρει, αγωνιώντας και αγκομαχώντας. Η Κιούμπλερ-Ρος έβαλε σκοπό να το αλλάξει αυτό, ανακουφίζοντας την υπαρξιακή αγωνία και φέρνοντας τον ασθενή σε κατάσταση αποδοχής.

Το μνημειώδες βιβλίο της του 1969 «On Death and Dying» θα δονούσε συθέμελα τα οικοδομήματα της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας, ρίχνοντας το βάρος σε έναν τομέα που φαινόταν να έχει αγνοηθεί καθοριστικά: την πορεία μέχρι τον θάνατο.

Το περίφημο μοντέλο της των 5 σταδίων από τα οποία διέρχεται ο ψυχισμός του ετοιμοθάνατου (άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή) θα γινόταν έκτοτε σταθερή αναφορά των επαγγελματιών της Υγείας στην προσπάθειά τους να να προσεγγίσουν το πένθος, τη θλίψη, την απώλεια, την τραγωδία και την τραυματική εμπειρία.

Στη διάρκεια της καριέρας της, η Κιούμπλερ-Ρος έγραψε περισσότερα από 20 δοκίμια για τον θάνατο και τον τρόπο διαπραγμάτευσής του, φωτίζοντας μια πτυχή της ιατρικής και ψυχολογικής πειθαρχίας που παρέμενε εν πολλοίς στο περιθώριο. Η ίδια ταξίδεψε ακούραστα στα πέρατα του κόσμου, μεταφέροντας το μήνυμα της ανακουφιστικής φροντίδας σε ασθενείς τελικού σταδίου, μέσω σεμιναρίων και workshop.

Oνομάστηκε από το Time (περιοδικό) ως ένας από τους “100 σημαντικότερους στοχαστές” του 20ου αιώνα

Με τα χρήματα που αποκόμισε από τα βιβλία και τα σεμινάριά της, χρηματοδότησε την ανέγερση του Shanti Nilaya, του εκπαιδευτικού κέντρου που ίδρυσε στην Καλιφόρνια το 1977. Την ίδια εποχή, ιδρύει το περίφημο Elisabeth Kübler-Ross Center, το οποίο στα μέσα της δεκαετίας του ’80 θα μετεγκατασταθεί στο κτήμα της στη Βιρτζίνια.

Η σημαντικότερη συμβολή της είναι βέβαια η ανάπτυξη ενός νέου μοντέλου περίθαλψης ασθενών, του hospice: πρόκειται για ξενώνες φροντίδας ασθενών τελικού σταδίου, με το βάρος να ρίχνεται στην ψυχολογική στήριξη και την προσπάθεια αποδοχής εκ μέρους του ετοιμοθάνατου του οριστικού του τέλους.

Η Κιούμπλερ-Ρος θα είναι μάλιστα από τους πρώτους που θα δουλέψουν εκτεταμένα με τους ασθενείς του AIDS κατά το πρώτο κύμα εκδήλωσης της επιδημίας. Προσπάθησε να λειτουργήσει ακόμα και hospice για τη φροντίδα των ασθενών του ΗIV, συνάντησε ωστόσο δριμεία αντίθεση από το στίγμα που ενείχε η νόσος…

Η Kübler-Ross υπέστη μια σειρά από εγκεφαλικά επεισόδια το 1995 που την άφησαν μερικώς παράλυτη στην αριστερή της πλευρά, εν τω μεταξύ το “The Healing Waters Farm” και το Elisabeth Kübler-Ross Center έκλεισαν. Βρέθηκε να ζει σε αναπηρική καρέκλα, περιμένοντας αργά να έρθει ο θάνατος, και ήθελε να είναι σε θέση να καθορίσει την ώρα του θανάτου της.  Το 1997, η Oprah πέταξε στην Αριζόνα για να της πάρει συνέντευξη και να συζητήσει με την Elisabeth αν η ίδια περνούσε από τα πέντε στάδια της θλίψης. Επιπλέον, σε μια συνέντευξη του 2002 , δήλωσε ότι ήταν έτοιμη για θάνατο και μάλιστα την καλωσόρισε, αποκαλώντας τον Θεό «καταδικασμένο αναβλητή». Η Ελισάβετ πέθανε το 2004 σε γηροκομείο στο Scottsdale της Αριζόνα, παρουσία του γιου της, της κόρης της και δύο οικογενειακών φίλων.