Συχνά οι άνθρωποι παραπονιούνται για «μπλοκαρίσματα» στη ζωή τους, για κακή διάθεση, για το ότι δε μπορούν να απολαύσουν τη ζωή ενώ δεν υπάρχει κάτι που αντικειμενικά να πηγαίνει στραβά, για το ότι έχουν τύψεις και ενοχές ή για το ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί κανόνες, οι οποίοι δεν τους επιτρέπουν να νιώσουν ελεύθεροι.

Μέσα από την κλινική δουλειά μου, παρατηρώ ότι οι άνθρωποι δημιουργούν κανόνες και κανονισμούς οι οποίοι διέπουν τη σκέψη τους και τη ζωή τους, για το πώς πρέπει να ζουν, να εργάζονται, να ερωτεύονται, να έχουν κοινωνική ζωή.

Όταν κανείς έρθει αντιμέτωπος με αυτές τις αυστηρές και άκαμπτες πεποιθήσεις του μένει έκπληκτος για το πώς του γεννήθηκαν τέτοιες ιδέες και πώς καθορίζουν τη ζωή του.

Γιατί οι πεποιθήσεις έχουν τόση δύναμη:

1. Οι πεποιθήσεις είναι οι σκέψεις και οι υποθέσεις που κάνουμε σχετικά με το πώς πρέπει να είναι τα πράγματα, πώς πρέπει να φέρονται οι άνθρωποι και πώς λειτουργεί ο κόσμος

2. Συνήθως οι πεποιθήσεις αυτές δεν είναι συνειδητές, δε γνωρίζουμε την ύπαρξή τους ούτε και τη δύναμη που έχουν πάνω μας. Είναι τόσο δυνατές, επειδή δεν είναι ορατές.

3. Νομίζουμε ότι οι πεποιθήσεις μας είναι «η Αλήθεια» -και έτσι γίνονται η Αλήθεια για εμάς.

4. Οι πεποιθήσεις καθοδηγούν και προσδιορίζουν τις αποφάσεις και τη συμπεριφορά μας, κυριολεκτικά ελέγχουν τη ζωή μας.

Γενικές πεποιθήσεις που μπλοκάρουν

• Πρέπει πρώτα να καλύψεις τις ανάγκες των άλλων πριν από τις δικές σου

• Πρέπει πρώτα να ευχαριστήσεις τους άλλους πριν ευχαριστηθείς εσύ

• Για να κάνεις κάτι σωστά, πρέπει να το κάνεις μόνος σου

• Πρέπει κάθε μέρα να τελειώνεις αυτό που άρχισες

• Πρέπει να είσαι διαρκώς απασχολημένος

• Η ξεκούραση είναι πολυτέλεια

• Πρέπει να είσαι τέλειος για όλου

• Όποιος κοιμάται πολύ είναι τεμπέλης

• Τα καθήκοντα μιας γυναίκας δε τελειώνουν ποτέ

• Αν είναι να κάνεις κάτι, πρέπει να γίνει με τον καλύτερο τρόπο

Πεποιθήσεις σχετικά με τη δουλειά που μπλοκάρουν

• Αν δε δουλεύεις σκληρά πολλές ώρες, δε θα πας μπροστά

• Σκληρή δουλειά = λεφτά = επιτυχία

• Όταν σε βλέπουν με τις ώρες στο γραφείο σημαίνει ότι είσαι αφοσιωμένος

• Δε χρειάζομαι διαλείμματα

• Δεν επιτρέπεται να λέμε Όχι

• Tο να ζητήσουμε βοήθεια είναι σημάδι αδυναμίας

• Αν ο προϊστάμενος είναι εκεί, πρέπει και εγώ να είμαι εκεί

• Πρέπει να είμαι διαθέσιμος στη δουλειά 24 ώρες το 24ωρο.

• Το να είσαι «σκλάβος» στη δουλειά είναι παράσημο

• Κάνε οτιδήποτε για να πετύχεις, να πας μπροστά

Όλες οι παραπάνω φράσεις προέρχονται από αληθινούς ανθρώπους. Δεν είναι λοιπόν περίεργο πως όταν οι άνθρωποι σκέφτονται έτσι, δεν έχουν ούτε χρόνο αλλά ούτε και ισορροπία στη ζωή τους.

Οι φράσεις που περιέχουν «πρέπει» είναι συνήθως προσωπικές πεποιθήσεις και όχι η αναντίρρητη πραγματικότητα (π.χ. πρέπει να σιδερώσω όλα τα ρούχα/πρέπει να γράψω την αναφορά της Δευτέρας και να την έχω έτοιμη από Πέμπτη βράδυ για να είμαι σωστή).

Οι γενικεύσεις και οι κρίσεις τύπου «όποιος φεύγει νωρίς από το γραφείο είναι τεμπέλης» είναι επίσης πεποιθήσεις. Το πρόβλημα με αυτές τις «κατασκευασμένες» πεποιθήσεις είναι ότι δε προσφέρουν κάτι καλό.

Για να αποκτήσει κανείς καλύτερο έλεγχο και ισορροπία στη ζωή του, προτείνονται τα εξής:

1. Βρείτε ποιες σκέψεις κάνετε που έρχονται σε αντίθεση με την ισορροπία και την ξεκούραση

2. Βρείτε αντεπιχειρήματα σε αυτές τις πεποιθήσεις. Σταματήστε να τις δέχεστε σαν την μόνη αλήθεια. Δες τε τις με κριτική ματιά. Συνειδητοποιήστε ότι πρόκειται για μια προσωπική εκδοχή του τι είναι καλό και σωστό, αλλά υπάρχουν και άλλες πεποιθήσεις.

3. Επαναπροσδιορίστε τις σκέψεις που σας περιορίζουν και αντικαταστήστε τις με νέες πεποιθήσεις (ή επεκτείνετέ τις ώστε να μην είναι απόλυτες και άκαμπτες).

Παραδείγματα εποικοδομητικών πεποιθήσεων:

• Είναι καλό και θέλω να βρίσκω για τον εαυτό μου ελεύθερο χρόνο καθημερινά

• Η ξεκούραση δεν είναι πολυτέλεια, είναι απαραίτητη για τη ψυχική και σωματική υγεία, για να έχω ενέργεια και να είμαι παραγωγικό άτομο

• Υπάρχουν φορές που καλό είναι να λέει κανείς Όχι

• Tα διαλείμματα βοηθάνε στο να βελτιωθεί η απόδοση στη δουλειά

• Μπορώ να ικανοποιήσω τόσο τις δικές μου όσο και τις ανάγκες των άλλων, μπορώ να τα κάνω και τα δύο

• Δεν είναι ανάγκη να τα φορτώνομαι όλα-και άλλοι άνθρωποι μπορούν να κάνουν κάποια πράγματα εξίσου καλά με εμένα-οπότε μπορώ να κάνω κατανομής εργασιών

Συνταγή Αλλαγής

• Αυτή την εβδομάδα παρατηρήστε τις προτεραιότητές σας -τη σειρά με την οποία κάνετε πράγματα- και παρατηρήστε πώς το σύστημα των πεποιθήσεων σας επηρεάζει τις καθημερινές σας επιλογές

• Κάντε στον εαυτό σας ερωτήσεις που αποκαλύπτουν τις κρυμμένες σας πεποιθήσεις που σας μπλοκάρουν («γιατί δουλεύω ατελείωτες ώρες;», «γιατί ασχολούμαι με το σπίτι ενώ χρειάζομαι ξεκούραση;»)

• Προσπαθήστε να βρείτε από πού προέρχονται αυτές οι πεποιθήσεις ή ποιος σας τις δίδαξε

• Συζητήστε με ανθρώπους που τους βρίσκετε ισορροπημένους και θαυμάζετε τον τρόπο με τον οποίο έχουν οργανώσει τη ζωή τους. Ρωτήστε τους για τις δικές τους πεποιθήσεις

• Επιλέξτε μια πεποίθηση για να την αλλάξετε ή να την ξαναθέσετε με άλλα λόγια, ώστε να βοηθά στο να βρείτε ισορροπία στη ζωή σας (π.χ., αλλάξτε το «η δουλειά πριν την ευχαρίστηση» σε «δουλειά παράλληλα με την ευχαρίστηση»).

της Λίζας Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια