Η ρόδινη αναπόληση (Rosy retrospection) αναφέρεται στην τάση μας να θυμόμαστε το παρελθόν με περισσότερη συγκίνηση από ότι το παρόν, αν και όλα παρέμειναν ίδια. Είναι μια γνωστική μεροληψία που συμβαδίζει παράλληλα με την έννοια της νοσταλγίας, αν και η τελευταία δεν συνεπάγεται πάντα μια προκατειλημμένη ανάμνηση. Η φράση προέρχεται από το αγγλικό ιδίωμα, «γυαλιά με τριαντάφυλλο», όπου οι άνθρωποι βλέπουν τα πράγματα του παρελθόντος πολύ καλύτερα (ρόδινα) από ό, τι ήταν, μέσω ενός παραμορφωτικού καθρέπτη.
Και φυσικά μία προκατειλημμένη αντίληψη του παρελθόντος σε σχέση με το παρόν, μπορεί να οδηγήσει σε ανακριβείς αξιολογήσεις και των δύο χρονικών περιόδων. Και να βλέπουμε το παρελθόν ως καλύτερο από ότι ήταν. Με μια παραμορφωμένη άποψη του παρελθόντος ως σημείο αναφοράς, η σημερινή προοπτική γίνεται επίσης παραμορφωμένη, αντιληπτή ως χειρότερη από ό, τι μπορεί να είναι στην πραγματικότητα.
Οι πολιτικές συνέπειες μιας τέτοιας προκατειλημμένης γνώμης μπορεί να είναι τεράστιες.
Πρόσφατα, με το δημοψήφισμα του Brexit το 2016 πολλοί θυμόντουσαν ότι το παρελθόν (χωρίς την ΕΕ) ήταν υπέροχο. Το δημοψήφισμα το έβλεπαν ως μία προσπάθεια να επανακτήσουν την υπέροχη ανεξαρτησία τους, όπου ζούσαν την παλιά καλή εποχή. Οι μισοί Βρετανοί ενήλικες άνω των 50 ανέφεραν ότι η ζωή στο παρελθόν ήταν προτιμότερη από τη ζωή σήμερα.
Γιατί συμβαίνει
Η γνωστική μεροληψία ρόδινη αναπόληση Rosy retrospection είναι ένα προϊόν του πώς οι εγκέφαλοί μας επεξεργάζονται τη μνήμη με την πάροδο του χρόνου. Ένας λόγος για τον οποίο οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ενήλικες έχουν μια πιο ρόδινη εικόνα του παρελθόντος, μπορεί να οφείλεται στο ότι αυτές οι χρονικές περίοδοι συμπίπτουν με περισσότερο συναισθηματικές σημαντικές αναμνήσεις. Μάλιστα οι πιο ζωντανές μακροχρόνιες αναμνήσεις προέρχονται συχνά από τις ηλικίες μεταξύ 10 και 30 ετών, με μια συγκέντρωση αναμνήσεων προσωπικών γεγονότων που συμβαίνουν κατά τη δεκαετία των ’20, όταν συμβαίνουν πολλές από τις σημαντικές στιγμές της ζωής.
Ένας γνωστικός απολογισμός του χάσματος αναμνήσεων δείχνει μεγαλύτερα επίπεδα ορμονών και νευροδιαβιβαστών όπως η ντοπαμίνη, οι οποίες ενεργοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό σε νεότερα άτομα, και παίζουν κρίσιμο ρόλο στον σχηματισμό επεισοδιακής μνήμης. Οι νέοι τείνουν επίσης να είναι πιο αισιόδοξοι για το μέλλον. Όταν σκέφτονται το παρελθόν, οι άνθρωποι μπορεί να μην βασίζονται απαραίτητα στην ανάμνηση των ακριβών γεγονότων και περιστάσεων του ίδιου του παρελθόντος του, αλλά από το πώς ένιωσε κάποιος εκείνη την εποχή, κάτι που μπορεί να είναι μια ζωντανή ανάμνηση αισιοδοξίας και ορμονικής ενηλικίωσης.
Εκτός από την ηλικία, η έρευνα έχει δείξει ότι οι αρνητικές αυτοβιογραφικές αναμνήσεις – το σύστημα μνήμης που αποτελείται από προηγούμενες εμπειρίες που δημιουργούν μια προσωπική αφήγηση της ζωής – είναι πιο περίπλοκες και εξασθενούν με την πάροδο του χρόνου σε σχέση με τις θετικές. Αυτό σημαίνει ότι, όταν αξιολογείτε το παρελθόν, θετικά γεγονότα σε σχέση με αρνητικά είναι δυσανάλογα πιο προσιτά από ό, τι όταν αξιολογούν το παρόν.
Γιατί είναι σημαντικό
Η ρόδινη αναπόληση είναι μια υπενθύμιση ότι αυτό που είναι ζωντανό στη μνήμη δεν είναι πάντα αληθινό. Οι πεποιθήσεις μας για τον κόσμο, για το παρελθόν και για τη σημερινή κοινωνία καθοδηγούν τις αποφάσεις και τις προτιμήσεις μας για το μέλλον.
Παρόλο που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα οι μηχανές χρόνου, μια λανθασμένη προτίμηση για τις παλιές καλές μέρες μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες σε οργανωτικούς και πολιτικούς τομείς, καθώς οι αποφάσεις σχετικά με το μέλλον είναι συχνά συνάρτηση κάποιας αξιολόγησης που έγινε στο παρελθόν ή στο παρελθόν.
Επιπλέον, μια ανακριβής άποψη των γεγονότων του παρελθόντος μπορεί να οδηγήσει στην άδικη κρίση των μελλοντικών γεγονότων. Και χωρίς να αποθηκεύσετε αρνητικές εμπειρίες, μπορεί να μην ενσωματώσετε εποικοδομητικά σχόλια.
Οι ρόδινοι μηχανισμοί μπορούν δυνητικά να βοηθήσουν ώστε να εξηγήσουν γιατί οι άνθρωποι επαναλαμβάνουν μερικές φορές τα ίδια λάθη του παρελθόντος.
Πώς να το αποφύγετε
Αν και μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί η αίσθηση του συναισθήματος ότι κάτι είναι αλήθεια, η αληθινή κριτική του ρόδινου παρελθόντος, απαιτεί μια συνειδητή συζήτηση.
Παράδειγμα 1 – «Κάνε την Αμερική και πάλι μεγάλη»
Η προεδρική εκστρατεία του Ντόναλντ Τραμπ για το 2016 αξιοποίησε στρατηγικά την ρόδινη αναδρομή μέσω του συνθήματος, «Κάνε την Αμερική Μεγάλη Και πάλι», παίζοντας στις πεποιθήσεις των ψηφοφόρων ότι οι καιροί ήταν πολύ καλύτερες στο παρελθόν. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του, ο Τραμπ επεσήμανε στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και της δεκαετίας του ’50 ως εποχή που η Αμερική «ήταν καλύτερη». Ενώ πολλοί μπορεί να κοιτάξουν πίσω στη δεκαετία του ’50 ως δεκαετία όταν το «αμερικανικό όνειρο» ήταν πιο εφικτό και η ζωή ήταν πιο εύκολη, στην πραγματικότητα ήταν μια δεκαετία γεμάτη ανισότητες και αδικία, που είχε πολύ λιγότερες από τις ανέσεις που θεωρούμε δεδομένες σήμερα.
Παράδειγμα 2 – Υπενθύμιση παλιών φωτογραφιών
Είτε βλέπετε τις παλιές φωτογραφίες από το κολέγιο στο κινητό σας, είτε με έναν παππού και γιαγιά σε ένα άλμπουμ φωτογραφιών, η εμπειρία της αναμνήσεως από τις παλιές φωτογραφίες μπορεί να ενσταλάξει την αίσθηση ότι τα πράγματα ήταν καλύτερα τότε. Μπορεί να ήταν πιο διασκεδαστικά, ή χωρίς φροντίδα, ή απλά πιο εύκολα, αλλά φαίνονται πάντα «καλύτερα».
Αυτό που συχνά δεν λαμβάνεται υπόψη σε αυτές τις καταστάσεις είναι ότι οι προσωπικές φωτογραφίες λαμβάνονται συχνά σε καλές στιγμές: διακοπές, πάρτι και διακοπές. Γίνεται εύκολο να ξεχνάμε ότι και τα πράγματα μπορεί να ήταν δύσκολα. Υπάρχουν πιθανότατα λιγότερες φωτογραφίες κακών ημερών και όταν ξεφυλλίζεις ένα παλιό άλμπουμ, μπορεί να μην είναι ξεκάθαρο ότι υπήρχαν τότε πόλεμοι, διαμαρτυρίες και προσωπικός αγώνας κατά τη διάρκεια εκείνων των χρόνων, όπως και σήμερα.
Όπως φαίνεται στην έρευνα, οι φωτογραφίες δεν χρησιμοποιούνται απαραίτητα για να αναζωογονήσουν τις παλιές αναμνήσεις, αλλά για να βοηθήσουν στην κατασκευή μιας ψευδούς ανάμνησης ορισμένων γεγονότων στα οποία ίσως ήμασταν μέρος.
Αν και η ανάμνηση των παλιών φωτογραφιών μπορεί να είναι μια ευχάριστη δραστηριότητα, η πράξη είναι πιθανό να δώσει μια ρόδινη απόχρωση στην αναδρομή μας.
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να σχετίζονται με μια εμπειρία όπου κάποιος αντανακλά τις «καλές παλιές μέρες» ενώ θρηνεί τη σημερινή κοινωνία. Σκεφτείτε τον νοσταλγικό θείο σε ένα δείπνο σχολιάζοντας πώς «τα πράγματα δεν είναι όπως ήταν παλιά». Φαίνεται ότι ανεξάρτητα από την τρέχουσα τρέχουσα κατάσταση, οι άνθρωποι θα πιστεύουν πάντα ότι οι καιροί ήταν καλύτεροι στο παρελθόν.
Στην περίπτωση του νοσταλγικού θείου, ίσως είναι η ανάμνηση μιας νεαρής ενηλικίωσης χωρίς ανησυχίες και ευθύνες και νε μία πλούσια ζωή με ευχαρίστηση, που ζωγραφίζει μια ρόδινη εικόνα του παρελθόντος. Εν τω μεταξύ, τα πρωινά νέα δείχνουν παγκόσμιους πολέμους και εσωτερικές διαμαρτυρίες Αν και είναι πιθανό ότι υπήρχαν παρόμοιοι πόλεμοι και διαμαρτυρίες όταν ήταν αυτοί νεότεροι, αυτά δεν είναι τα γεγονότα που συνδέουν με τις νεότερες μέρες τους. Αυτή η ασυμφωνία στη μνήμη δημιουργεί την παραμορφωμένη αντίληψη.
