Έρευνα των πανεπιστημίων Χάρβαρντ και Σαν Ντιέγκο απέδειξε ότι η ευτυχία είναι μεταδοτική. Αν αισθάνεστε ευτυχισμένος, όχι μόνο ο φίλος σας, αλλά και ένας φίλος του φίλου σας είναι πολύ πιθανό να αισθανθεί κι αυτός ευτυχέστερος.
Για τον James Fowler, έναν από τους δύο πρωταγωνιστές αυτής της έρευνας, η ευτυχία μας μπορεί να επηρεάσει θετικά τους άλλους και η ευτυχία των άλλων μπορεί να ανεβάσει τη βαθμίδα της δικής μας. Με άλλα λόγια, η ευτυχία δεν είναι μόνο ατομική λειτουργία η οποία βασίζεται στην προσωπική μας εμπειρία ή επιλογή, αλλά υπόκειται στους νόμους της κοινωνικής ομάδας στην οποία ανήκουμε.
Ο James Fowler καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, σε συνεργασία με τον καλό του φίλο, τον “δικό μας” Νικόλα Χριστάκη της ιατρικής σχολής του Χάρβαρντ, έκανε μια έρευνα τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθησαν πρόσφατα στη Βρετανική Ιατρική Επιθεώρηση. Δημιούργησαν ένα δίκτυο 5.000 περίπου ατόμων, στο οποίο συμπεριέλαβαν τον εαυτό τους, τις συζύγους και τους φίλους τους, και το μελέτησαν επί 20 έτη, από το 1983 ως το 2003.
Ο Fowler δήλωσε ότι: “ξέραμε από καιρό ότι υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στην ευτυχία ενός ατόμου και ενός άλλου, αλλά η μελέτη μας έδειξε ότι και οι έμμεσες σχέσεις επηρεάζουν την ευτυχία των ατόμων”.
Σε δήλωσή του στο CNN, ο Daniel Gilbert, καθηγητής ψυχολογίας στο Χάρβαρντ και συγγραφέας μεγάλων επιτυχιών, χαρακτήρισε εκπληκτική αυτή τη μελέτη δύο εκ των πλέον διακεκριμένων επιστημόνων της εποχής μας που μόλις πέρσι είχαν γίνει ξανά πρωτοσέλιδο αποδεικνύοντας ότι και η παχυσαρκία είναι μεταδοτική στα κοινωνικά δίκτυα. Οι πιθανότητες να πάρουμε παραπάνω βάρος αυξάνονται κατακόρυφα όταν παχαίνουν οι φίλοι μας και οι φίλοι των φίλων μας. Μια άλλη σχετική μελέτη των Fowler και Χριστάκη, που δημοσιεύθηκε το 2008 στην Αμερική, έδειξε ότι οι καπνιστές είναι πολύ πιθανότερο να κόψουν το κάπνισμα αν το κόψουν οι συγγενείς, οι φίλοι ή άλλες κοινωνικές τους σχέσεις.
Η βάση δεδομένων της έρευνας των επιστημόνων δημιουργήθηκε από ένα δίκτυο 4.739 εθελοντών ασθενών με καρδιακές παθήσεις της κλινικής Φράνινγχαμ. Πολλοί από αυτούς συμμετείχαν ενεργά στην έρευνα, συμπεριλαμβάνοντας συγγενείς και φίλους και σε λίγα χρόνια το κοινωνικό δίκτυο αριθμούσε στην πραγματικότητα πάνω από 50.000 “ανεπίσημα” μέλη. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι η ευτυχία μιας κοινωνικής επαφής μας αυξάνει τις ατομικές μας πιθανότητες να γίνουμε ευτυχέστεροι κατά 15%. Οι επαφές δεύτερης βαθμίδας, ας πούμε η σύζυγος ενός φίλου, αυξάνει τις πιθανότητες ευτυχίας κατά 10% και η ευτυχία τρίτης βαθμίδας, η ευτυχία της ξαδέλφης της συζύγου του φίλου μας, αυξάνει τις πιθανότητες κατά 6%.
Δεν παρατηρήθηκε επιρροή ευτυχίας στην τέταρτη βαθμίδα (φίλοι των φίλων των φίλων των φίλων μας). Η ευτυχία μας αυξάνεται όταν έχουμε πολλούς φίλους, αλλά αυξάνεται ακόμα περισσότερο όταν οι φίλοι μας είναι ευτυχισμένοι. Ο Fowler διευκρίνισε ότι τα ευρήματά της έρευνας δεν σημαίνουν ότι πρέπει να αποφεύγουμε τους δυστυχισμένους, αλλά ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε να δηλώσουμε ότι είμαστε ευτυχισμένοι, όποτε το αισθανόμαστε, διότι αυξάνουμε έτσι κατά πολύ τις πιθανότητες να κάνουμε ευτυχισμένα και άλλα άτομα. Υποστηρίζει ότι: “πρέπει να σκεφτόμαστε την ευτυχία ως συλλογικό φαινόμενο. Αν επιστρέψω με άσχημη διάθεση στο σπίτι, δεν θα επηρεάσω αρνητικά μόνο την οικογένειά μου, αλλά και τους φίλους τους”.
Ο Ρίτσαρντ Σάζμαν (PhD), διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας, το οποίο χρηματοδότησε την έρευνα των Fowler και Χριστάκη, χαρακτήρισε την έρευνα πρωτοποριακή και δήλωσε ότι τα ευρήματα αυτής της έρευνας είναι πολύ σημαντικά γιατί, από την οπτική γωνία όσων ασχολούνται με τη δημόσια υγεία, η σημασία αυτής της έρευνας έγκειται στο ότι ο κοινωνικός αντίκτυπος της ευτυχίας ή της παχυσαρκίας ή του καπνίσματος, είναι πολύ μεγαλύτερος από όσο νομίζαμε ως τώρα. Στην πραγματικότητα, μόλις τώρα ξεκινάμε να κατανοούμε την επίδραση των κοινωνικών δικτύων στη συμπεριφορά των ατόμων.
Τα χαρμόσυνα ευρήματα της έρευνας δεν σημαίνουν όμως ότι οι εκατοντάδες φίλοι που έχουμε στο facebook θα μας κάνουν περισσότερο ευτυχισμένους, οι ερευνητές τονίζουν ότι η ένταση του φαινομένου εξατμίζεται με την απόσταση. Αυτοί που επωφελούνται άμεσα από την ευτυχία μας είναι τα άτομα με τα οποία έχουμε άμεση επαφή, οι συγγενείς, οι φίλοι, οι φίλοι των φίλων μας, ακόμα και οι γείτονες. Το παράδοξο είναι ότι η δυστυχία δεν μεταδίδεται τόσο πολύ στα κοινωνικά δίκτυα όσο η ευτυχία. Λες και τα ανθρώπινα πλάσματα διαθέτουν κάποιο αμυντικό εξοπλισμό ο οποίος εξοστρακίζει τη δυστυχία ενώ αφομοιώνει την ευτυχία των άλλων.
Ο Νικόλας Χριστάκης τονίζει το γεγονός ότι οι άνθρωποι με τις περισσότερες κοινωνικές επαφές – φίλους, ερωτικές σχέσεις, συγγενείς, γείτονες – έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες ευτυχίας από τους υπόλοιπους. Κάθε καινούρια γνωριμία με ενδιαφέροντες ανθρώπους μας καθιστά ευτυχέστερους. Πέρα από τα άλλα πλεονεκτήματα, καταδείχθηκε ότι η ευτυχία μειώνει τη θνησιμότητα, τον πόνο όταν αρρωσταίνουμε και διευκολύνει την λειτουργία της καρδιάς. Η θέση του είναι, και βέβαια αξίζει να την λάβουμε σοβαρά υπόψη μας, ότι η κατανόηση του ότι η ευτυχία είναι μεταδοτική θα μας βοηθήσει να προάγουμε μια υγιέστερη κοινωνία.
