Στο κατώφλι…
… κάθε νέου έτους, ρίχνουμε συνήθως μια ματιά για να δούμε τι αφήνουμε πίσω. Αν συγκρίνουμε το παρόν με το παρελθόν- κάνει εδώ έναν απολογισμό ο κοινωνιολόγος Φρανκ Φιουρέντι- θα διαπιστώσουμε πως οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο υποφέρουν σήμερα λιγότερο, αρρωσταίνουν σπανιότερα και πεθαίνουν σε μεγαλύτερες ηλικίες από ό,τι στο παρελθόν. Είμαστε σήμερα σε πολύ καλύτερη θέση να αντιμετωπίσουμε νέες ασθένειες ή απροσδόκητες θεομηνίες από όσο ήμασταν πριν από είκοσι- τριάντα χρόνια. Παρ΄ όλα αυτά, εξακολουθούμε να φοβόμαστε για το χειρότερο. Όπως στην περυσινή, έτσι και στη νέα χρονιά το πιθανότερο είναι να κυριαρχήσουν δυσοίωνα σενάρια. Άραγε, γιατί φοβόμαστε τόσο πολύ; Σαν να ξαναγίναμε ξαφνικά όλοι παιδιά, βάζουμε τα κλάματα μπροστά στην πρώτη αναποδιά. Επειδή κακομάθαμε στην ευκολία.
Το καθεστώς…
… υπό το οποίο ζούμε, ακόμη και αυτό, ήταν κάποτε επαναστατικό. Στα πρώτα χρόνια της βιομηχανικής επανάστασης, ο καπιταλισμός ήταν ακόμη συνώνυμος με την ελευθερία επιλογής, απαιτούσε νέες κοινωνικές συμπεριφορές, έφερνε νέες ηθικές αξίες (όπως τις εντόπισε ο Μαξ Βέμπερ). Σήμερα όμως, υποστηρίζει ο Αμερικανός πολιτειολόγος Μπέντζαμιν Μπάρμπερ στο βιβλίο του «Πώς ο καπιταλισμός μάς οδηγεί στον παλιμπαιδισμό», το κοινωνικό σύστημα έχει μπει σε νέα εποχή. Από τη μια, κάνει τους μεγάλους να φέρονται παρορμητικά σαν παιδιά. Και από την άλλη, κερδίζει από αυτό τον παλιμπαιδισμό τους. Το εύκολο είναι ο εχθρός του δύσκολου. Όπως ακριβώς οι μικροί, έτσι και οι μεγάλοι έμαθαν να προτιμούν το απλό από το πολύπλοκο. Το εύκολο κερδίζει το δύσκολο. Εύκολη ανάγνωση, εύκολα ψώνια, εύκολα παιχνίδια, εύκολα ήθη. Όπως το έχει επισημάνει ήδη ο φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ, ζούμε σήμερα σε μια πελώρια καταναλωτική αγορά η οποία αγκαλιάζει την οικονομία, την πολιτική και την κοινωνία και προτείνει προϊόντα που διευκολύνουν την επιλογή: «Προϊόντα που τους έχει αφαιρεθεί κάθε βλαβερή ιδιότητα: καφές χωρίς καφεΐνη, άπαχο αφρόγαλα, μπίρα χωρίς αλκοόλη. Εικονικό σεξ χωρίς σεξ, πόλεμος χωρίς θύματα (από τη μεριά του επιτιθέμενου φυσικά), πόλεμος χωρίς πόλεμο, διαχειριστική πολιτική χωρίς πολιτική». Εύκολα πράγματα.
Η δική μας…
…. κοινωνία, γράφει ο Μπάρμπερ, αντίθετα από τις παραδοσιακές κοινωνίες, κάνει εύκολα τα πράγματα που κανονικά θα έπρεπε να είναι δύσκολα, όπως ας πούμε το να αποκτήσεις ένα όπλο ή έναν σύζυγο. Είναι πιο εύκολο να αποκτήσει κάποιος μια άδεια γάμου παρά μια άδεια οδήγησης και περίπου το ίδιο εύκολο να πάρει διαζύγιο όσο και να παντρευτεί. Επίσης είναι πιο εύκολο να μένει κάποιος θεατής παρά να κάνει κάτι, να κοιτάζει τηλεόραση παρά να διαβάζει βιβλία, να αυνανίζεται παρά να αναζητάει μια ερωτική σχέση, να παίζει παρά να δουλεύει, να είναι παιδί παρά μεγάλος. Δεν είναι παράξενο λοιπόν, αν ο άνθρωπος νιώθει σήμερα λιγότερο ευτυχισμένος.
Η προτροπή…
… του Επίκουρου δεν ξεχνιέται ατιμωρητί: «Από τις εύκολες χαρές να προτιμάς τις δύσκολες, γιατί αυτές είναι που δίνουν μεγαλύτερη ικανοποίηση»
