Η ψυχική υγεία κάθε παιδιού σε μια δεδομένη στιγμή είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης από βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Μεταξύ αυτών η οικογένεια και το σχολείο, κατά γενική ομοφωνία, ασκούν την πιο σπουδαία επίδραση στη ζωή του παιδιού. Η σχολική εκπαίδευση εκφράζει τις αξίες, τις στάσεις και τους σκοπούς της κοινωνίας, και, επομένως, η οργάνωση και η δομή του σχολείου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη της προσωπικότητας και την προαγωγή της ψυχικής υγείας. Αυτός ο στόχος μπορεί να πραγματοποιηθεί, γιατί υπάρχει η δυνατότητα το σημερινό σχολείο να παίξει σημαντικό ρόλο στην ομαλή ανάπτυξη του παιδιού.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές μεταβολές στην οικογένεια και στην κοινωνία, καθώς και στην εξέλιξη των παιδιών. Οι αλλαγές αυτές είναι: η πρώιμη έναρξη της εφηβείας, η μεγάλη διάδοση των μέσων ενημέρωσης, οι αλλαγές στους γονεϊκούς ρόλους, η μετάβαση από την παιδική στην ενήλικη ζωή, οι μεταβολές στο φυσικό περιβάλλον. Οι μεταβολές αυτές κάνουν πιο σημαντική την εκτίμηση των πιθανών επιδράσεων του σχολείου και της εκπαίδευσης στην εξέλιξη του παιδιού. Η ψυχοκοινωνική εξέλιξη του παιδιού μπορεί να επηρεαστεί θετικά ή αρνητικά από τα κοινωνικά χαρακτηριστικά του σχολείου, που φοιτά το παιδί. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να επισημάνουμε και να χρησιμοποιήσουμε το δυναμικό του σχολείου, καθώς και να εντοπίσουμε τα αρνητικά του σημεία, ώστε έγκαιρα να μπορέσουμε να ενεργήσουμε προληπτικά.
Θα αναφερθώ στη σημαντική επίδραση που ασκεί το σχολείο στον τομέα της κοινωνικοποίησης του παιδιού με το να απαιτεί από όλα τα παιδιά να προσαρμοστούν στα δικά του μέτρα. Παράδειγμα, τα παιδιά πρέπει να ακολουθήσουν το πρόγραμμα του σχολείου σε μια σχολική εκδρομή, και να μη συμμορφωθούν με την επιθυμία των γονιών τους να συναντήσουν το θείο, τη θεία, το γνωστό στην πόλη που έγινε η εκδρομή. Όπως είναι γνωστό, οι δάσκαλοι λειτουργούν ως πρότυπα ταύτισης για τα παιδιά και η συμπεριφορά τους μπορεί να διευκολύνει τις διαδικασίες της κοινωνικοποίησης. Επομένως, πρέπει οι δάσκαλοι να έχουν σαφή αντίληψη του ρόλου τους και παράλληλα να μπορεί να βοηθηθούν για να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.
Το σχολείο που λειτουργεί καλά μπορεί να βοηθήσει όλα τα παιδιά να αναπτύξουν περισσότερο τις κοινωνικές τους ικανότητες. Παράλληλα, όμως, μπορεί να βοηθήσει και τα παιδιά που δεν έχουν ομαλή κοινωνικοποίηση, παρέχοντας σ’ αυτά ένα περιβάλλον φροντίδας και υποστήριξης ή ακόμα και μια θεραπευτική ατμόσφαιρα. Ταιριαστό παράδειγμα εδώ είναι η ευκαιρία που έδωσε το σχολείο μας την περασμένη Άνοιξη στα παιδιά, να κατασκευάσουν χαρταετό με την καθοδήγηση συναδέλφων, αξιοποιώντας με τον καλύτερο τρόπο τον ελεύθερο χρόνο τους τα Σαββατοκύριακα, και το σημαντικότερο, δίνοντάς τους την ευκαιρία να εργαστούν μέσα σε ομάδες, να γνωριστούν καλύτερα, να αξιοποιήσουν τις ικανότητές τους, να πάρουν πρωτοβουλίες.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που ενισχύουν τη θέση ότι χρειάζεται να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στο σχολείο για την ανάπτυξη προγραμμάτων που θα διευκολύνουν την κοινωνικοποίηση των παιδιών. Στο σημερινό σχολείο υπάρχει η δυνατότητα λειτουργίας τέτοιων Προγραμμάτων και το δικό μας σχολείο κάθε χρόνο συμμετέχει σ’ αυτά. Στην περσινή χρονιά λειτούργησαν Περιβαλλοντικά, Πολιτιστικά και Ολυμπιακής Παιδείας Πρόγραμμα.
Φέτος σχεδιάζουμε, το σχολείο μας να πάρει μέρος στον παγκόσμιο μαθητικό διαγωνισμό με θέμα το συντοπίτη Άγιό μας, τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Οι εργασίες των παιδιών θα λειτουργήσουν και ως Πολιτιστικό Πρόγραμμα, που θα συνοδευτεί και από μια εκδρομή του σχολείου στη γενέτειρα του Αγίου, στο Μεγαδένδρο, έξω από το Θέρμο. Επίσης η θεατρική ομάδα του σχολείου και η χορωδία ετοιμάζουν θεατρικό με τραγούδι και χορό, μια εκδήλωση που τα έσοδα θα διατεθούν για τα παιδιά του ΕΛΕΠΑΠ, αφού το 2003 είναι αφιερωμένο στα άτομα με ειδικές ανάγκες.
Η Χορωδία Ομοίων Φωνών ετοιμάζει CD με τα όμορφα τραγούδια της για να τα έχουμε και να τα ακούμε. Το Περιοδικό του σχολείου μας Ηχοχρώματα θα λειτουργήσει στα πλαίσια Προγράμματος, που θα βοηθήσει τα παιδιά να προβληματιστούν, να πάρουν πρωτοβουλίες, να γράψουν, να δημιουργήσουν. Στη σκέψη μας είναι να εκδώσουμε και φέτος Ημερολόγιο του 2004, με θέμα: «Παραδοσιακά Μουσικά Όργανα και Παραδοσιακοί τρόποι ψυχαγωγίας».< /s> Επίσης ως Πρόγραμμα θα λειτουργήσει το Αφιέρωμα στον Αγρινιώτη στιχουργό Πυθαγόρα με τους υπέροχους στίχους του, που αναφέρονται στις αλησμόνητες Πατρίδες της Μ. Ασίας. Όλες αυτές οι ευκαιρίες είναι μοναδικές για την κοινωνικοποίηση των παιδιών και την ομαλή ένταξή τους στην κοινωνία. Ως γονείς, προτρέψτε τα παιδιά σας να συμμετέχουν, ιδίως του Γυμνασίου και της Α΄ Λυκείου. Είναι αυτά που θα τους μείνουν περισσότερο από τα Αρχαία και τα Μαθηματικά, που θα τα εντάξουν ομαλά στην κοινωνία.
Όπως είναι γνωστό, διαμέσου του σχολείου η κοινωνία έχει για ένα μεγάλο μέρος την ευθύνη για το μεγάλωμα των παιδιών. Όλα τα παιδιά είναι υποχρεωμένα να πηγαίνουν στο σχολείο και οι εμπειρίες που έχουν εκεί, σε σύγκριση με τις εμπειρίες τους στο σπίτι, είναι δυνατό να ελεγχθούν ή και να μεταβληθούν. Είναι απαραίτητο να δούμε το σχολείο ως μια προέκταση της κοινότητας και της οικογένειας και όχι ως ένα σύστημα που είναι απομονωμένο και λειτουργεί ανεξάρτητα από αυτά Πιστεύω, ότι αν ο δάσκαλος γνωρίζει την οικογενειακή κατάσταση του παιδιού, θα είναι σε θέση να αντιληφθεί καλύτερα το πρόβλημά του, τις μαθησιακές δυσκολίες και τις προσωπικές του φιλοδοξίες. Οι γονείς πρέπει να συνεργάζονται στενά με το σχολείο. Να κάνουν γνωστά στη Διεύθυνση του σχολείου τα προβλήματα της υγείας του παιδιού, τις ιδιαιτερότητές του, τους φόβους και τις ανησυχίες του. Πρέπει να ξέρετε ότι υπάρχει διακριτικότητα και εχεμύθεια. Τα προβλήματα του παιδιού σας επιβάλλεται να τα γνωρίζει το σχολείο, στο οποίο ζει και κινείται περισσότερες ώρες απ’ ό,τι στο σπίτι. Εξάλλου η συμβολή του δασκάλου παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο κτίσιμο της προσωπικότητας του παιδιού.
Υπάρχουν τρόποι, με τους οποίους ένας δάσκαλος μπορεί να λειτουργεί ακόμα και ψυχοθεραπευτικά στο παιδί. Χρειάζεται, όμως, να υπάρχει ευρύτητα και ευκαμψία από τη μεριά του δασκάλου για να το πετύχει. Ακόμα χρειάζεται να δεχτεί ότι πρέπει να βρει νέους τρόπους αντιμετώπισης, που μερικές φορές είναι τελείως διαφορετικοί από τους παραδοσιακούς τρόπους διδασκαλίας και εκπαίδευσης. Είναι γνωστό ότι συνήθως η τιμωρία δε φέρνει αποτελέσματα. Για παράδειγμα, η τιμωρία των παιδιών που καπνίζουν στο σχολείο όχι μόνο δεν τους κάνει να σταματήσουν το κάπνισμα, αλλά στην πραγματικότητα το αυξάνει.
Μια κατάσταση που δημιουργεί στρες στο παιδί στη δημοτική και μέση εκπαίδευση είναι η μεγάλη πίεση για την ακαδημαϊκή επιτυχία. Η πίεση να προσαρμοστεί και να επιτύχει ακαδημαϊκά είναι τόσο μεγάλη, που μπορεί να δημιουργήσει άγχος, με αποτέλεσμα αποτυχία στις Πανελλαδικές εξετάσεις, ψυχοσωματικά συμπτώματα και κατάθλιψη, που μπορεί να φτάσει σε ιδέες και απόπειρες αυτοκτονίας στην εφηβεία. Στα περισσότερα σχολεία του κόσμου σήμερα τα παιδιά πιέζονται πάρα πολύ να επιτύχουν ακαδημαϊκά. Ένας μάλιστα κλασικός τρόπος πίεσης είναι με το να παροτρύνονται τα παιδιά σε σκληρό και αδυσώπητο ανταγωνισμό. Όλα τα παιδιά υποφέρουν από αυτό το πνεύμα του ανταγωνισμού και διακρίνονται τέσσερις κατηγορίες παιδιών: α) αυτά που είναι τελευταίοι μαθητές και φορτώνονται συνέχεια με το βάρος συνεχών αποτυχιών, β) αυτά που είναι πρώτοι και ενθαρρύνoνται συνέχεια, γ) αυτά που πιέζονται πάρα πολύ από τους γονείς και δασκάλους με φανερά σημεία άγχους και δ) αυτά που είναι αδιάφορα, αν και είναι έξυπνα, και που είναι η απελπισία του δασκάλου.
Σχετικά με τα παραπάνω πρέπει να αναφερθεί ότι μέθοδοι διδασκαλίας που παροτρύνουν τα παιδιά να συνεργάζοvται και να μοιράζονται πράγματα παρά να ανταγωνίζονται μεταξύ τους έχουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Αυτό επιτυγχάνεται στο σχολείο με τις ομάδες εργασίας, που συνήθως δημιουργούνται στα πλαίσια διαφόρων μαθημάτων, με την παρουσίαση των εργασιών των παιδιών, όχι μόνο μέσα στην τάξη, αλλά και σε όλο το σχολείο ή και στους γονείς.
Επίσης πρέπει να θεωρηθεί υποχρέωση από την πλευρά του σχολείου να δίνει τις ευκαιρίες στους γονείς να ενδιαφέρονται ενεργά για τη λειτουργία του σχολείου. Αυτό πρέπει να θεωρηθεί πολύ σημαντικό και ιδίως αν δεχτούμε ότι καλή επικοινωνία μεταξύ σπιτιού-σχολείου είναι κάτι πολύ καλό, με θετικά αποτελέσματα, ενώ η σύγκρουση ή αδιαφορία είναι ανασταλτικά για την όλη πρόοδο του παιδιού. Η ανάγκη να είναι «ανοιχτή» η πόρτα του σχολείου είναι πολύ σημαντική και έχει τονιστεί και σε μια πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας. Αν, δηλαδή,
η πόρτα του σχολείου είναι «ανοιχτή», θα είναι δυνατό να πετύχουμε καλύτερη επικοινωνία μεταξύ του σχολείου από τη μια πλευρά, της οικογένειας και των διαφόρων φορέων από την άλλη.
Με βάση αυτή την αρχή είναι σημαντικό: α) να εντοπιστεί το δυναμικό του σχολείου και β) να δημιουργηθούν κατάλληλες συνθήκες που θα ενθαρρύνουν την υποστήριξη και την ανάπτυξη διαφόρων κοινοτικών φορέων και τη σύνδεσή τους με το σχολείο, τα παιδιά και την οικογένειά τους. Με αυτό τον τρόπο θα είναι δυνατό να σχηματίσουμε μια καλύτερη αντίληψη των προβλημάτων του παιδιού και η προσέγγισή μας για την αντιμετώπισή τους θα είναι διεπιστημονική. Αυτή η προσέγγιση θα βοηθήσει, επίσης, στο επίπεδο της διοίκησης και οργάνωσης, γιατί θα διευκολύνει στο να αναπτυχθεί μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των φορέων υγείας, εκπαίδευσης κ.λ.π, και έτσι τα προβλήματα που γεννιούνται από δυσκολίες στην επικοινωνία θα λυθούν ή θα μειωθούν.
Προφανώς οι ανάγκες των παιδιών είναι διαφορετικές στα διάφορα μέρη του κόσμου, ακόμα και σε διαφορετικές περιοχές της ίδιας χώρας. Το σχολείο είναι ο χώρος όπου πρέπει να γίνονται προσπάθειες όχι μόνο για να δίνουμε τη δυνατότητα στα παιδιά να αποκτήσουν γνώση, αλλά και για να τα βοηθάμε να αναπτύξουν όλες τις πλευρές της προσωπικότητάς τους. Παιδαγωγοί έχουν εκφράσει πολύ παραστατικά αυτό το είδος της προσέγγισης λέγοντας ότι ζούμε σε μια εποχή μεταβολών και αλλαγών. Για να αναγνωριστεί, να αφομοιωθεί και να χρησιμοποιηθεί δημιουργικά αυτή η αλλαγή, χρειαζόμαστε ευέλικτους ανθρώπους και ευέλικτα συστήματα και η επιστήμη της εκπαίδευσης συνίσταται στο να βοηθήσουμε τα παιδιά να ζήσουν με ολοκληρωμένο τρόπο, στο εδώ και τώρα, ως ιδιαίτερες προσωπικότητες και παράλληλα να αποκτήσουν μέσα τους μια ωραία προσδοκία για το μέλλον, αναγνωρίζοντας συγχρόνως ότι συμμετέχουν και αυτά στη δημιουργία αυτού του μέλλοντος.
Για μια σωστή επικοινωνία και προσέγγιση σας καλέσαμε σήμερα εδώ. Να παρουσιάσουμε το γενικό πρόγραμμα του σχολείου μας αυτή τη χρονιά και να συζητήσουμε τα προβλήματα που έχουμε σαν σχολείο.
Επιγραμματικά θα αναφέρω
1. Στενή επικοινωνία γονιών και σχολείου για την πρόοδο και τη συμπεριφορά των παιδιών. Σας παρακαλούμε να μας ενημερώσετε για τυχόν προβλήματα υγείας ή ό,τι άλλο πρέπει να ξέρουμε για το παιδί σας.
2. Φροντίστε για την καλή και ευπρεπή εμφάνιση των παιδιών, αγοριών και κοριτσιών.
3. Φροντίστε να είναι συνεπή στις υποχρεώσεις τους απέναντι στο σχολείο. Να μην απουσιάζουν σε ευκαιρίες του σχολείου και εκδηλώσεις, που για το συγκεκριμένο σχολείο είναι υποχρεωτικές. Παράδειγμα, μια μουσική εκδήλωση.
Πηγή: Μαρία Μαμασούλα, Διευθύντρια Μουσικού Σχολείου Αγρινίου
