Ένα παρεξηγημένο θέμα στην ανατροφή των παιδιών είναι η πειθαρχία και η οριοθέτηση. Πολλοί μαθαίνουμε ότι δεν πρέπει να κάνουμε το παιδί κακομαθημένο και όταν κλαίει να μην το παίρνουμε αγκαλιά.

Το κακομαθημένο παιδί είναι αυτό που οι γονείς του ικανοποιούν όλες αδιακρίτως τις ανάγκες χωρίς μεταξύ τους επικοινωνία αλλά κατά κάποιο τρόπο υπάρχει απενεχοποίηση των γονέων είτε γιατί λείπουν πολλές ώρες είτε έτσι θεωρούν ότι βρίσκουν χρόνο και δικαιολογία για να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες.

Το καλομαθημένο είναι αυτό που απλά οι γονείς του είναι εκεί ακούν τις ανάγκες του και έχουν επικοινωνία. Κανείς μας δεν πήγε στον ψυχολόγο γιατί μεγάλωσε ως καλομαθημένο παιδί. Ως προς την πειθαρχία και την οριοθέτηση σαφώς είναι κάτι διαφορετικό γιατί στην πειθαρχία υπάρχει επίπληξη, τιμωρία χωρίς εξήγηση. Στην οριοθέτηση ο γονέας εξηγεί στο παιδί γιατί δεν μπορεί να ικανοποιήσει εκείνη την στιγμή κάποια επιθυμία του.

Πολλές φορές ο τρόπος που απαγορεύουμε κάτι στο παιδί χωρίς να του εξηγούμε το γιατί, ενώ για μας επιτρέπεται, είναι σαν επίδειξη ισχύος καθώς το παιδί είναι το μικρό αδύναμο και εξαρτημένο μέλος της οικογένειας και οι γονείς οι δυνατοί που από αυτούς εξαρτώνται όλα. Οι απαγορεύσεις που δεν συνοδεύονται από κάποια εξήγηση δεν γίνονται κατανοητές από το παιδί αλλά φαίνονται σαν περιορισμός. Πολλές φορές ακούμε και τα παιδία μεταξύ τους να λέει το ένα στο άλλο «μη» και το άλλο να ρωτάει «γιατί;» και να του απαντάει «γιατί το λέω εγώ». Αυτός ο διάλογος είναι αναπαραγωγή του διαλόγου γονέα-παιδιού.

Το τι μπορούμε να κάνουμε δεν είναι απλό, δεν εφαρμόζουμε κάποια τεχνική
απλά πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας τα εξής:

1. Το παιδί/μωρό δεν ένα αδύναμο πλάσμα χωρίς βούληση επιθυμίες και ανάγκες, χρειάζεται να το αντιμετωπίζουμε σαν ένα μικρό ανθρωπάκι με ανάγκες όχι μόνο βιολογικές αλλά και ανάγκες φροντίδας, ασφάλειας, κοινωνικές ανάγκες. Η ανάγκη για αγάπη, η σύνδεση με άλλους, η ένταξη σε ομάδα, η φιλία. Η ανάγκη για αυτοεκτίμηση και αναγνώριση από τους άλλους. (φήμη, κύρος, εκτίμηση, σεβασμός).
2. Η ανάγκη για αυτό-ολοκλήρωση, αυτενέργεια και αυτοανάπτυξη.
3. Όταν απαγορεύουμε κάτι εξηγούμε το γιατί, όπως ακριβώς και οι ενήλικες θέλουν να γνωρίζουν το γιατί.
4. Βοηθάει πολύ η εξασφάλιση ενός ήρεμου περιβάλλοντος με κατανόηση και επικοινωνία.
5. Χρειάζονται σαφή και εύκαμπτα όρια.
6. Ο μόνος τρόπος επικοινωνίας που έχει το βρέφος μαζί μας είναι το κλάμα, ανάλογα την ανάγκη του κλαίει διαφορετικά- αφουγκραστείτε το.
7. Ο γονέας και το παιδί είναι μια νέα δυαδική σχέση και οι δυο πλευρές έχουν ανάγκη επικοινωνίας, επομένως στην αρχή της σχέσης και οι δύο πλευρές συγκλίνουν για να επικοινωνήσουν και οι δύο πλευρές προσαρμόζονται. Έτσι θα προσαρμοστεί και το μωρό σε μια καταθλιπτική, ή νευρική μητέρα γιαυτό είναι καλό να γνωρίζουμε ότι η συμπεριφορά μας έχει συνέπειες γιατί η πραγματικότητά του είμαστε εμείς. Όταν λοιπόν δεν νιώθουμε καλά αναζητάμε την βοήθεια ειδικού.
8. Το παιδί μιμείται οποιαδήποτε καλή η κακή μας συμπεριφορά.
9. Μιλάμε με τα παιδιά μας για τα συναισθήματά μας, ο θυμός και η ζήλεια δεν είναι ντροπή.
10. Τιμωρούμε μια συμπεριφορά με αφαίρεση προνομίων και τιμωρούμε την συμπεριφορά του και μόνο- εξηγούμε με τι δε συμφωνούμε χωρίς να τιμωρούμε την ολότητα του παιδιού.
11. Το παιχνίδι είναι πολύ πιο σημαντικό από ότι νομίζουμε.
12. Δεν παραμελούμε τις δικές μας ανάγκες.
13. Όταν έχουμε κάποιο πρόβλημα και δημιουργούνται εντάσεις καλό είναι να το κρατήσει για λίγο ο παππούς ή η γιαγιά μέχρι να ηρεμίσουμε.
14. Το κλίμα των γονέων που βρίσκονται σε διάσταση ενώ συζούν το αντιλαμβάνεται όπως και οποιαδήποτε καλή/κακή σχέση.
15. Μην παρουσιάζεστε σαν τέλειοι χωρίς λάθη, όταν κάνετε λάθος παραδεχτείτε το και ζητήστε συγνώμη.
16. Τέλος, καλό είναι να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αναπτυξιακές φάσεις στα μωρά-νήπια όπου βρίσκονται σε ένταση, μπορεί να εκφράζουν έντονο θύμο (2-2,5 ετών) και το μόνο που χρειάζονται είναι κατανόηση και αποδοχή, η αγκαλιά δεν θα τα κακομάθει

Έλενα Λεβεντάκη, Ψυχολόγος