Μέχρι πρόσφατα, το στερεότυπο των επιτυχημένων επαγγελματιών, ανδρών και γυναικών, ήταν ότι διαθέτουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Η κοινή γνώμη ήθελε τους έξυπνους ανθρώπους να είναι και πιο επιτυχημένοι επαγγελματικά. Όμως, πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η νοημοσύνη είναι ένας μόνο από τους παράγοντες εκείνους που συμβάλλουν στην επιτυχία του ατόμου στον εργασιακό χώρο.

Η δημιουργικότητα, οι ηγετικές ικανότητες, η ηθική ακεραιότητα, η συνεργασία και η παρουσία στον εργασιακό χώρο επίσης αποτελούν σημαντικές παραμέτρους καθοριστικής σημασίας στην επιτυχία ενός ατόμου στην εργασία του.

Σύμφωνα με τις έρευνες του ψυχολόγου Joyce Hogan, PhD, του Πανεπιστημίου της Tulsa (ΗΠΑ), αυτές οι ιδιότητες σχετίζονται περισσότερο με την προσωπικότητα παρά με την ευφυΐα του ατόμου.

Το κλειδί της επιτυχίας

Η ευσυνειδησία ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, δηλαδή το να είναι κανείς υπεύθυνος, αξιόπιστος, οργανωμένος και επίμονος, είναι ένα γενικό χαρακτηριστικό της επιτυχίας βάσει του οποίου – αν το διαθέτει κάποιος ή όχι – μπορεί να γίνει και μια πρόβλεψη αν αυτό το άτομο θα επιτύχει στην εργασία του, οποιαδήποτε κι αν είναι αυτή.

Ο Δρ. Michael Mount, PhD, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ιόβα, και οι συνεργάτες του ανέλυσαν τα αποτελέσματα από 120 έρευνες πάνω στην προσωπικότητα και την απόδοση στην εργασία. Βρήκαν ότι, σταθερά, το χαρακτηριστικό της ευσυνειδησίας μπορούσε να προβλέψει την απόδοση του ατόμου σχεδόν σε οποιαδήποτε εργασία, από διευθυντικές θέσεις, θέσεις στο χώρο του γραφείου και των πωλήσεων καθώς και ειδικευμένη ή ημι-ανιδίκευτη δουλειά.

Ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση

Αλλά αν χρησιμοποιήσουμε την ευσυνειδησία ως το στάνταρ της εργασιακής απόδοσης, χωρίς να λάβουμε υπ’ όψιν και τις εξαιρέσεις στον κανόνα, κινδυνεύουμε να παραμελήσουμε μια ιδιαίτερη -και αρκετά μεγάλη- κατηγορία εργασίας: αυτή που σχετίζεται με τις δημιουργικές ή/και καλλιτεχνικές δουλειές.

Η ευσυνειδησία έχει τη λαμπερή αλλά και τη σκοτεινή πλευρά της. Για παράδειγμα, σε μια έρευνα σε μουσικούς βρέθηκε ότι αυτοί που πήραν στα τεστ της ευσυνειδησίας τους χαμηλότερους βαθμούς (κρίθηκαν από συναδέλφους) ήταν οι ίδιοι που κρίθηκαν από τους ίδιους συναδέλφους ως οι καλύτεροι και πιο δημιουργικοί μουσικοί!

Έτσι, παράλληλα με την αξιολόγηση της προσωπικότητας του εργαζόμενου, κανείς θα πρέπει να εξετάζει και ποια είναι η φύση της εργασίας και αν αυτά τα δύο ταιριάζουν. Έτσι, για εργασίες που απαιτούν δημιουργικότητα, αυθορμητισμό, καινοτομίες, η ευσυνειδησία μπορεί να βάλει φρένο σε όλα αυτά, μια που οι προτεραιότητες του εργαζόμενου θα είναι άλλες.

Ο ρόλος της φιλοδοξίας

Ο πετυχημένος εργαζόμενος γεννιέται ή γίνεται; Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, το πόσο φιλόδοξο είναι ένα άτομο σχετίζεται άμεσα με το πόσο καλά θα τα πάει στην εργασία του και αν θα ξεχωρίσει σε αυτή.

Έχει βρεθεί ότι, ιδιαίτερα στις γυναίκες, μια θετική στάση απέναντι στην εργασία και η επιθυμία να ξεχωρίσουν και να πάνε πολύ καλά βοηθάει τον/την εργαζόμενο/η να επιτύχει στο χώρο της δουλειάς του.

Για να μπορέσει όμως κανείς να πραγματοποιήσει τις φιλοδοξίες του θα πρέπει κατ’ αρχήν να είναι ρεαλιστής και να γνωρίζει καλά τις απαιτήσεις του αντικειμένου της εργασίας του καθώς και το πως λειτουργεί γενικότερα ο εργασιακός χώρος και ποιοι είναι οι άγραφοι νόμοι που τον διέπουν.

Σημαντικό επίσης είναι σε αυτόν τον τομέα, ν’ αναγνωρίζει ο/η εργαζόμενος/η ότι ευθύνεται τόσο για τις επιτυχίες του όσο και για τις αποτυχίες του, ώστε να μπορεί να αλλάζει το πλάνο με τις φιλοδοξίες του και να το προσαρμόζει στην πραγματικότητα, ενώ ταυτόχρονα προσαρμόζει και τη στρατηγική του.

Οι κοινωνικές δεξιότητες

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για την επιτυχία στην εργασία είναι οι κοινωνικές δεξιότητες του ατόμου, που αποτελούν κατά κάποιον τρόπο το κερασάκι στην τούρτα, αφού είτε ενεργοποιούν είτε δεσμεύουν τις φυσικές τάσεις της προσωπικότητας.

Για παράδειγμα, ένα άτομο που από τη φύση του είναι κλειστό αλλά έχει καλές κοινωνικές δεξιότητες μπορεί να καταφέρει ν’ ανοιχτεί αρκετά για να δώσει μια ομιλία μπροστά σε κοινό και, αντίστοιχα, ένα νευρικό και επιθετικό άτομο μπορεί να παρουσιαστεί ως μειλίχιο και γοητευτικό.

Καθώς η αγορά εργασίας κινείται προς τη συνεργατικότητα και εργασίες προσφοράς υπηρεσιών, η ύπαρξη κοινωνικών δεξιοτήτων γίνεται ολοένα και πιο απαραίτητη. Κάποια βασικά χαρακτηριστικά της κοινωνικότητας είναι η ευαισθησία προς τους άλλους, η ικανότητα χειρισμού άλλων ατόμων και καταστάσεων, η ευελιξία, η εμπιστοσύνη, η εχεμύθεια, η αυτοπεποίθηση, η υπευθυνότητα, η διαθεσιμότητα, οι ηγετικές ικανότητες και η συνέπεια.

Τι μπορεί να κάνει κάποιος στην εργασία του για να πετύχει;

Καλή Επικοινωνία. Η καλή επικοινωνία με τους υπεύθυνους αλλά και με τους συναδέλφους είναι απαραίτητη. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται το ποιος/κάνει/τι/πότε/και για πιο λόγο, αποφεύγονται οι παρεξηγήσεις και υπάρχει απρόσκοπτη εξέλιξη στην εκπλήρωση των καθηκόντων.

Εργασιακές Προτεραιότητες. Πολλοί άνθρωποι παραπονιούνται ότι, ενώ εργάζονται πολύ, δεν καταφέρνουν σπουδαία πράγματα και στο τέλος της μέρας τους έχουν την αίσθηση ότι κουράστηκαν, αλλά τα αποτελέσματα της εργασίας τους δεν είναι εξίσου θεαματικά με τον κόπο που κατέβαλαν. Τι συμβαίνει;

Σε τέτοιες περιπτώσεις σημαίνει ότι το άτομο δεν έχει ξεκαθαρίσει τις προτεραιότητές του: ποια είναι αυτά τα πράγματα που του αρέσουν στην εργασία του, ποια είναι τα δυνατά σημεία του αλλά και ποιες είναι οι αδυναμίες του. Επιπλέον, πιθανότατα δεν έχει μάθει μια σπουδαία τέχνη: το να εργάζεται πάνω στο αντικείμενο της δουλειάς του ενώ παράλληλα εργάζεται και πάνω σε αυτό που ονομάζεται τέλεια απόδοση.

Μείωση των Αρνητικών Σκέψεων. Οι αρνητικές σκέψεις δημιουργούν άγχος επειδή το άτομο μειώνει τον εαυτό του, κριτικάρει τις ίδιες του τις ενέργειες και τις ικανότητες, περιμένει αρνητικά ή καταστροφικά αποτελέσματα, και έτσι καταστρέφει την αυτοπεποίθηση του εργαζόμενου και, κατά συνέπεια, την απόδοσή του.

Είναι σημαντικό για τον εργαζόμενο να μπορεί να αντιλαμβάνεται ανά πάσα στιγμή τι είδους σκέψεις κάνει σχετικά με τον εαυτό του και το αντικείμενο εργασίας του, είτε σε συνθήκες στρες είτε σε κανονικές συνθήκες.

Αυτή η παρατήρηση των σκέψεων του βοηθάει το άτομο στη συνέχεια να τις ελέγξει, ώστε, για παράδειγμα, να μην κάνει μόνο αρνητική κριτική στον εαυτό του, αλλά και να τον επαινεί για ότι έκανε σωστά.

Ευελιξία. Άλλο ένα βασικό στοιχείο για επιτυχία στον εργασιακό χώρο είναι η ευελιξία σκέψης και συμπεριφοράς. Το άτομο που δεν οχυρώνεται πίσω από “πρέπει” και “έτσι μου είπαν”, αλλά μπορεί να αξιολογήσει νέες καταστάσεις και να προσαρμόσει γρήγορα τη συμπεριφορά του ώστε να ανταποκριθεί επαρκώς, είναι το άτομο που πετυχαίνει στη δουλειά του.

της Λίζας Βάρβογλη Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια