Οι έφηβοι αποτελούν αναμφισβήτητα τον πιο ατίθασο πληθυσμό του ανθρώπινου είδους: Πίνουν, καπνίζουν, παίρνουν ναρκωτικά, «παίζουν» με όπλα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων και Πρόληψης, περισσότεροι από 16.000 νέοι άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από αθέλητα ατυχήματα. Η πιο συνηθισμένη εξήγηση για την απερισκεψία των νέων είναι ότι ο εγκέφαλός τους απλά δεν έχει αναπτυχθεί αρκετά ώστε να καταλαβαίνουν τι κάνουν. Κι όμως, μία έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο αμερικανικό περιοδικό PLoS ONE της Δημόσιας Βιβλιοθήκης των Επιστημών, η οποία διεξήχθη από τον ψυχίατρο Gregory Berns του Πανεπιστημίου Emory της Ατλάντα, δείχνει ακριβώς το αντίθετο. Ότι οι έφηβοι, δηλαδή, που εμπλέκονται σε πιο επικίνδυνες πράξεις διαθέτουν «μονοπάτια» λευκών ιστών στον εγκέφαλό τους, τα οποία αποδεικνύονται πολύ πιο ώριμα από αυτά των λιγότερο «ρισκαδόρων» συνομηλίκων τους.
Οι λευκοί ιστοί (white matter) αποτελούν ουσιαστικά την καλωδίωση του εγκεφάλου –σύμφωνα με τη νευρολογία είναι αυτοί που συνδέουν τις διάφορες περιοχές των γκρι ιστών, οι οποίοι κατά τα άλλα είναι ανεξάρτητοι μεταξύ τους. Η ωρίμανση των λευκών ιστών είναι σημαντική καθώς αυξάνει την ταχύτητα της επεξεργασίας του εγκεφάλου. Τα νευρικά ερεθίσματα ταξιδεύουν γρηγορότερα στους ώριμους λευκούς ιστούς.
Ο Berns και η ομάδα του, λοιπόν, ζήτησαν από 91 παιδιά ηλικίας 12 έως 18 ετών να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με την τάση τους να εμπλέκονται σε «επικίνδυνες» καταστάσεις, π.χ. να οδηγούν χωρίς δίπλωμα, να κάνουν σεξ χωρίς προφυλάξεις και χρήση ναρκωτικών. Έπειτα τα υπέβαλαν σε ένα νέο τεστ εγκεφάλου, το οποίο με λίγα λόγια εξετάζει την πυκνότητα ιστών όπως οι λευκοί. Μετά από την ανάλυση αυτού του τεστ και των αποτελεσμάτων του ερωτηματολογίου κατέληξαν ότι υπάρχει ισχυρή σχέση ανάμεσα στο πόσο ριψοκίνδυνη μπορεί να είναι η συμπεριφορά των παιδιών και στο πόσο ώριμοι δείχνουν να είναι οι λευκοί ιστοί του εγκεφάλου τους. Εν ολίγοις, όσο πιο ώριμο φαίνεται να είναι το μυαλό, τόσο πιο ριψοκίνδυνος τείνει να είναι ένας έφηβος.
Κάπως έτσι -και σε αντίθεση με παλαιότερες έρευνες- η κοινή αντίληψη ότι τα παιδιά παίρνουν βλακώδεις αποφάσεις επειδή το μυαλό τους είναι ανώριμο, καταρρίπτεται. Γιατί, όμως, τα ριψοκίνδυνα παιδιά έχουν πιο ώριμους λευκούς ιστούς από άλλα παιδιά της ηλικίας τους; Μία εξήγηση που δίνουν οι επιστήμονες είναι ότι τα παιδιά αυτά προσπαθούν να αποκτήσουν νωρίτερα περισσότερο ενήλικους ρόλους από άλλα παιδιά. Το να κάνουν σεξ χωρίς προφύλαξη και να οδηγούν γρήγορα μπορεί να αποδειχθούν σοβαρά λάθη, αλλά τα παιδιά συχνά πρέπει να πειραματιστούν προκειμένου να μάθουν να ζουν με αυτά. Κάτι που στην πορεία αποδεικνύεται ως σημάδι ωρίμανσης, καθώς έτσι αποκτούν περισσότερες «εμπειρίες ζωής».
Μία άλλη εξήγηση είναι ότι πολλοί έφηβοι που το μυαλό τους ωριμάζει ταχύτερα, νιώθουν άβολα με το κενό που μεσολαβεί ανάμεσα στην παιδική και ενήλικη ζωή τους, με τις ικανότητές τους αλλά και τους κοινωνικούς κανόνες που πρέπει να ακολουθούν ως παιδιά. «Η πρόωρη ανάπτυξη αυτών των [λευκών] ιστών μπορεί να προκαταβάλλει κάποια παιδιά να επιδίδονται σε συμπεριφορές που η κοινωνία θεωρεί υπερβολικά ‘προχωρημένες’ για την βιολογική τους ηλικία», λένε οι επιστήμονες της έρευνας.
Προς το παρόν, βέβαια, οι θεωρίες αυτές είναι απλά εικασίες και οι επιστήμονες ομολογούν ότι η αλληλεπίδραση λευκών και γκρι ιστών στον εγκέφαλο είναι τόσο περίπλοκη που είναι δύσκολο ακόμα να προκύψουν ξεκάθαρα συμπεράσματα. Ωστόσο, με την έρευνα αυτή δημιουργείται ένα νέο παζλ που πρέπει να λυθεί, αρκεί να βρεθούν και τα υπόλοιπα κομμάτια.
