H ανθρώπινη σκέψη είναι φύσει ιδιοτελής και εγωκεντρική. H ιδιοτέλεια αποτελεί μια έμφυτη ανθρώπινη τάση (δεν διδάσκεσαι, αν και μπορεί να ενθαρρυνθεί ή να αποθαρρυνθεί από την κουλτούρα κάποιου). Από τη φύση τους οι άνθρωποι αναζητούν το «νούμερο ένα». Δυστυχώς, αυτό συχνά σημαίνει ότι είμαστε άδικοι στα άτομα «δύο» «τρία».
Να είστε δίκαιος, όχι ιδιοτελής
Δεν έχετε κανέναν λόγο να είστε ιδιοτελής. Μπορείτε να γίνετε ένας δίκαιος άνθρωπος με κριτική σκέψη. Μπορείτε να μάθετε να δίνετε τη δέουσα προσοχή στις επιθυμίες, στις ανάγκες και στα δικαιώματα των άλλων. Δεν υπάρχει λόγος να κοροϊδεύετε τον εαυτό σας για να είστε δίκαιος.
Όταν σκέφτεστε αμερόληπτα, αντιμετωπίζετε τις ανάγκες και τα δικαιώματα των άλλων ως ισότιμα με τα δικά σας. Παραμερίζετε τις επιθυμίες σας όταν το απαιτεί το «τίμιο παιχνίδι». Μαθαίνετε πώς να ξεπεράσετε την ιδιοτέλεια σας. Μαθαίνετε πώς να απεγκλωβιστείτε από τις απόψεις σας και να προσεγγίσετε τις απόψεις των άλλων. Θεωρείτε την αμεροληψία σαν ένα προσωπικό χαρακτηριστικό που αξίζει να «κυνηγήσετε».
Στρατηγικές για να γίνετε δίκαιος και αμερόληπτος άνθρωπος:
1. Να παραδέχεστε καθημερινά ότι κι εσείς, όπως και κάθε άλλος άνθρωπος, είστε από τη φύση σας εγωκεντρικός -ότι κι εσείς, όπως και κάθε άλλος άνθρωπος, ενδιαφέρεστε κυρίως για το πώς ο κόσμος και ό,τι αυτός περιλαμβάνει μπορούν να σας εξυπηρετήσουν. Μόνο αν έχετε αυτή την ιδέα συνέχεια στο μυαλό σας θα καταφέρετε να ελέγξετε την ιδιοτέλεια σας.
2. Να είστε σε εγρήγορση για να μην πέσετε θύμα της αυταπάτης σας – όπως, για παράδειγμα, όταν αγνοείτε τις απόψεις των άλλων. Θυμηθείτε ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο όλοι οι άνθρωποι κοροϊδεύουν τον εαυτό τους. Ξεχωριστοί άνθρωποι είναι εκείνοι που αναγνωρίζουν την έμφυτη αυτή τάση του μυαλού τους και προσπαθούν να την ελέγξουν.
3. Καταγράψτε τις περιπτώσεις που συμπεριφερθήκατε εγωιστικά. Προσπαθήστε να προσπεράσετε την εκλογίκευση που χρησιμοποιεί το μυαλό σας για να δικαιολογήσει την ιδιοτελή συμπεριφορά σας. Καταγράψτε με κάθε λεπτομέρεια πώς και πότε φερθήκατε εγωιστικά. Στη συνέχεια σημειώστε τις απόψεις όσων επηρεάστηκαν από την εγωκεντρική στάση σας. Σκεφθείτε πώς μπορείτε να αποφύγετε μια ανάλογη συμπεριφορά στο μέλλον. Θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε την εξής φόρμα για να καταγράψετε τις περιπτώσεις που η συμπεριφορά σας ήταν εγωκεντρική:
α. Σήμερα ήμουν εγωκεντρικός με τον ακόλουθο τρόπο…
β. H ιδιοτελής (αν και ουδέποτε εκφρασμένη) σκέψη μου ήταν… (Να είστε όσο γίνεται πιο ειλικρινής. Μην επιτρέπετε στο μυαλό σας να καταφεύγει στην αυταπάτη όταν απαριθμείτε τις σκέψεις σας.)
γ. O εγωκεντρισμός μου επηρέασε τον άνθρωπο αυτόν με τον εξής τρόπο…
δ. Στο μέλλον δεν θα είμαι εγωκεντρικός ή ιδιοτελής σε μια ανάλογη περίσταση, σκεπτόμενος ή συμπεριφερόμενος με τους εξής λογικούς τρόπους…
4. Εκμεταλλευθείτε κάθε δυνατή ευκαιρία για να σκεφτείτε τα θέματα που σας απασχολούν από κάθε πλευρά. Θεωρήστε ότι το μυαλό σας έχει την τάση να βλέπει τα πράγματα από την οπτική γωνία που εσείς προτιμάτε στη συγκεκριμένη περίπτωση. Υποχρεώστε το, αν αυτό είναι αναγκαίο, να δει τα πράγματα και από άλλες πλευρές (παρουσιάζοντας τες με ακριβή και όχι διαστρεβλωμένο τρόπο).
Ερωτήσεις που μπορείτε να κάνετε για να μάθετε να σκέφτεστε πιο δίκαια και αμερόληπτα:
• Είμαι δίκαιος προς τον/την… τώρα;
• Μήπως βάζω τις επιθυμίες μου πάνω από τα δικαιώματα και τις ανάγκες ,των άλλων; Αν συμβαίνει αυτό, τι ακριβώς θέλω και ποιου ή ποιων τα δικαιώματα αγνοώ ή παραβιάζω;
• Όταν αναλογίζομαι τον τρόπο που ζω, πόσο συχνά προσπαθώ να σκεφτώ τα πράγματα από τη σκοπιά των άλλων;
• Μήπως έχω κάποιο συμφέρον που δεν βλέπω την αλήθεια στη συγκεκριμένη περίπτωση; Μήπως αν έρθω αντιμέτωπος με την αλήθεια θα πρέπει να αλλάξω στάση και συμπεριφορά;
• Διαθέτω ευρύτητα σκέψεως ώστε να είμαι δίκαιος; Πόσες εναλλακτικές λύσεις εξέτασα; Ποιες εθνικές, θρησκευτικές, πολιτικές, ιδεολογικές και κοινωνικές απόψεις έλαβα υπόψη μου; • Σε ποιες καταστάσεις ή με ποια πρόσωπα έχω την τάση να είμαι εγωκεντρικός; Στη δουλειά; Με τη γυναίκα μου; Με τα παιδιά μου; Με τους φίλους μου;
«Η ιδιοτέλεια είναι το αντιπαθητικό εκείνο ελάττωμα που κανένας δεν συγχωρεί στον άλλον και που όλοι κουβαλάμε μέσα μας»
Henry Ward Beecher
Από το βιβλίο των Linda Elder & Richard Paul Ζήσε τη ζωή που σου αξίζει
