Πολλές φορές άνθρωποι κατά τα άλλα λογικοί, οργανωμένοι, επιτυχημένοι σε διάφορους τομείς βρίσκονται σε μια σχέση η οποία αποδεικνύεται «δύσκολη», κάτι το οποίο όμως είτε οι ίδιοι δε βλέπουν, είτε δε θέλουν να παραδεχτούν. Και θα πρέπει να πούμε ότι η γραμμή που διαχωρίζει τη δύσκολη από την προβληματική σχέση είναι πολύ λεπτή.

Οι λόγοι για τους οποίους μια σχέση είναι δύσκολη ποικίλουν: κάποιοι από αυτούς είναι αντικειμενικοί (όταν π.χ. το ζευγάρι ζει σε διαφορετικές πόλεις ή χώρες ή υπάρχουν πρακτικά προβλήματα), αλλά τις περισσότερες φορές πρόκειται για λιγότερο χειροπιαστούς λόγους που σχετίζονται με υποκειμενικούς παράγοντες.

Υπάρχουν κοινά θέματα στις «δύσκολες» σχέσεις: όταν ένας άνθρωπος πιστεύει ότι από το να είναι μόνος του στη ζωή καλύτερα να έχει έναν οποιονδήποτε, ακόμα και ακατάλληλο σύντροφο, όταν το ένα από τα δύο άτομα «αγαπάει» πολύ, έτσι που πνίγει τον/τη σύντροφό του, όταν η σχέση προχωράει τόσο γρήγορα που τα μέλη της δε προλαβαίνουν να γνωριστούν και να ακολουθήσουν με το ρυθμό τους, όταν διαψεύδονται οι προσδοκίες του ενός μέσα στη σχέση.

Αλλά δύσκολες είναι και οι σχέσεις όταν άντρες ή γυναίκες αισθάνονται παγιδευμένοι, ότι η σχέση δεν οδηγεί πουθενά, ότι υπάρχει συναισθηματική εξάρτηση, όταν υπάρχει ψυχική ή σωματική βία, όταν το άτομο νιώθει ανήμπορο να κάνει τις απαραίτητες δραστικές αλλαγές στο συναισθηματικό τομέα για να βελτιώσει τη ζωή του.

Γιατί οι άνθρωποι παραμένουν σε «δύσκολες» σχέσεις;

Ο νούμερο ένα λόγος για τον οποίο αποφασίζει να μείνει κάποιος σε μία δύσκολη σχέση είναι γιατί δε συνειδητοποιεί τη φύση της σχέσης του! Έτσι, ενώ μπορεί κάποιος να είναι σε μια «δύσκολη» σχέση, για διάφορους λόγους το αρνείται, δε θέλει να το αναγνωρίσει, ή επιθυμεί τόσο πολύ να αλλάξουν τα πράγματα, που διαρκώς δίνει μια ακόμα ευκαιρία (η οποία βέβαια κάθε φορά διαψεύδεται).

Ο φόβος της μοναξιάς, της κοινωνικής κατακραυγής και του στίγματος, του «τι θα πουν οι γονείς, οι συγγενείς, οι φίλοι» είναι από τους συχνότερους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι μένουν στις λάθος σχέσεις. Άλλοτε πάλι επιλέγει να μείνει κανείς σε μια δύσκολη σχέση επειδή αυτό είναι βολικό, επειδή φοβάται το άγνωστο, ή επειδή έχει την ανασφάλεια της επόμενης μέρας.

Άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν αυτοπεποίθηση και πιστεύουν ότι δεν αξίζουν τίποτα παραμένουν στις λάθος σχέσεις γιατί θεωρούν ότι κανείς άλλος δεν θα τους κοιτάξει. Αλλά υπάρχουν και τα άτομα τα οποία έζησαν συναισθηματικά δύσκολα παιδικά χρόνια και δεν έχουν μέσα τους σχηματίσει το αρχέτυπο, το καλούπι μιας υγιούς, αληθινής σχέσης.

Αν λοιπόν κανείς ανησυχεί ότι κάτι δεν πάει καλά στη σχέση του, αλλά δυσκολεύεται να το εκφράσει με λόγια, καλό θα είναι να ανατρέξει στην παρακάτω λίστα προκειμένου να διαπιστώσει εάν κάποια από αυτές τις δηλώσεις περιγράφουν αυτό που βιώνει και αισθάνεται.

Τα σημάδια που δείχνουν ότι βρίσκεστε σε μια «δύσκολη» σχέση:

Στον τομέα της επικοινωνίας:

• Ξέρετε πως όσο ασήμαντη ή αθώα είναι μια διαφωνία με τον/τη σύντροφό σας, θα πάρει τεράστιες διαστάσεις και θα καταλήξει σε καυγά
• Θα θέλατε να πείτε κάτι, αλλά όταν το ξεστομίζετε, ακόμα και αν είναι ένα καλοπροαίρετο σχόλιο ή κριτική, η κατάληξη είναι δραματική, οπότε προτιμάτε τη σιωπή
• Ότι και να πείτε ο/η σύντροφός σας το παρερμηνεύει και το διαστρεβλώνει
• Αισθάνεστε ότι θέλετε να ουρλιάξετε και να βρείτε το δίκιο σας
• Όταν ο/η σύντροφός σας πρεσβεύει ότι η σιωπή είναι χρυσός
• Ενώ παράλληλα θεωρεί πως ό,τι και να πείτε είστε επιθετικός/ή

Στον τομέα του εσωτερικού σας κόσμου:

• Δεν τολμάτε να εκφράσετε τα όνειρα, τις επιθυμίες, τις φιλοδοξίες σας
• Αισθάνεστε ότι ο/η σύντροφός σας σας υποτιμά
• Αισθάνεστε ότι κάτι κάνετε λάθος
• Έχετε χάσει τη χαρά της ζωής, αλλά ελπίζετε ότι ο/η σύντροφός σας θα σας τη ξαναδώσει σύντομα
• Φοβάστε τον χωρισμό ή το διαζύγιο, αλλά παράλληλα το επιθυμείτε
• Όταν βλέπετε ευτυχισμένα ζευγάρια αναρωτιέστε τι σκοτεινά μυστικά κρύβουν
• Αισθάνεστε εξουθένωση ή ότι έχετε στραγγίξει στην προσπάθειά σας να αγαπάτε τον/τη σύντροφό σας με τον τρόπο που επιθυμεί
• Αισθάνεστε ότι η ζωή σας είναι συνδεδεμένη με ένα «συναισθηματικό πιράνχας», αλλά για κάποιον ανεξήγητο λόγο νιώθετε ανίκανος/η να απομακρυνθείτε

Στον τομέα της συμπεριφοράς:

• Διαρκώς μαλώνετε για το κάθε τι
• Τα πάντα είναι σύνθετα: η ζήλεια, οι εντάσεις και το παρελθόν του καθενός γίνονται αντικείμενα καυγάδων για το παραμικρό
• Ανέχεστε συμπεριφορές από τον/τη σύντροφό σας τις οποίες δε δέχεστε από κανέναν άλλο
• Αισθάνεστε παγιδευμένοι στη σχέση
• Ο/η σύντροφός σας δε χάνει ευκαιρία να σας πει ότι κάνετε λάθος και ότι είστε βλάκας
• Το να παραδεχτείτε ένα σφάλμα είναι σαν να υπογράφετε την καταδίκη σας
• Ο/η σύντροφός σας σας κατηγορεί ότι είστε άπιστος/η, ότι σχεδιάζετε να τον εγκαταλείψετε και βλέπει κάτι κακό και στην πιο απλή δραστηριότητά σας

Μήπως στα ζητήματα της καρδιάς πρέπει να αποφασίζει το κεφάλι;

Δυστυχώς, μια «δύσκολη» σχέση συντηρείται από δύο άτομα, όπως και για να υπάρξει κακοποίηση (σωματική, λεκτική ή συναισθηματική) χρειάζονται δύο άτομα. Αυτό σημαίνει ότι θύτης και θύμα έχουν ευθύνη.

Αν είστε σε μια δύσκολη σχέση και αισθάνεστε ότι είστε το θύμα, θα πρέπει να βάλετε έναν τέλος στην κατάσταση αυτή, όσο δύσκολο και αν σας φαίνεται. Ακόμα και αν είστε σε κίνδυνο, υπάρχουν τρόποι να βρεθείτε στην ασφάλεια.

Αν η σχέση σας δε σας καλύπτει, αν αισθάνεστε παγιδευμένοι και ότι δεν υπάρχει βελτίωση παρά τις ευκαιρίες που έχετε δώσει ίσως θα πρέπει να αναθεωρήσετε τις απόψεις σας: υπάρχουν και άλλα πράγματα σημαντικότερα από έναν γάμο ή μία σχέση, όπως η αξιοπρέπεια, ο αυτοσεβασμός, η ηρεμία, η αρμονία, η γαλήνη, η ελευθερία.

Αν ο/η σύντροφός σας σας λέει ότι σας αγαπάει αλλά παρόλα αυτά δεν εντοπίζετε κανένα από τα χαρακτηριστικά της αγάπης και ζείτε μέσα σε φόβο και κίνδυνο, κάντε οτιδήποτε χρειάζεται για να εξασφαλίσετε την σωματική και ψυχική σας ακεραιότητα.

Δώστε στον εαυτό σας τον όρκο της ωριμότητας

«Είμαι ένα άτομο που έχει ένα παρελθόν που θα πρέπει κανείς να το σεβαστεί, έχω ένα παρόν να το ευχαριστηθώ και ένα μέλλον να χτίσω.

Είμαι απολύτως ικανός/ή να ζήσω τη ζωή μου γεμάτα, με τον τρόπο που επιθυμώ. Δε χρειάζομαι έναν άντρα ή μία γυναίκα για να με κάνει να νιώσω ότι είμαι κάποιος, αλλά μια σωστή και αμοιβαία σχέση θα πλουτίσει τη ζωή μου.

Δεν θα εμπλακώ ξανά σε άρρωστες σχέσεις. Δε θα δημιουργήσω γνωριμίες, φιλίες ή ερωτικές σχέσεις με άτομα που δε με σέβονται και δε με εκτιμούν.

Επιζητώ ειλικρίνεια, αποδοχή, σεβασμό και εμπιστοσύνη στις σχέσεις μου. Θα οδηγήσω τη ζωή μου στη σωστή κατεύθυνση και θα επενδύσω μόνο σε υγιείς σχέσεις.

Ακόμα και αν βρω εμπόδια μπροστά μου δε θα λυγίσω και θα αντλήσω από τις δυνάμεις μου για να τα ξεπεράσω».

Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια