Πολλά ζευγάρια σε μακροχρόνιες σχέσεις παραπονιούνται για έλλειψη επαφής στη σχέση τους, απουσία άνετης και ανοιχτής επικοινωνίας με τον σύντροφό τους, ανάγκη για ανανέωση της σχέσης τους, ώστε να επανακτήσουν το πάθος που είχαν νιώσει κάποτε. Μερικές φορές ίσως να δυσκολεύονται πολύ να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους και ελάχιστες φορές καταφέρνουν να τα πουν στον σύντροφό τους. Θυμός, απογοήτευση και μοναξιά αποτελούν μερικά από τα πιο δύσκολα για διαχείριση συναισθήματα.

Η θεραπεία ζεύγους βοηθά τα ζευγάρια να κατανοήσουν βαθύτερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, καθώς και να βρουν νέους τρόπους συμπόρευσης

Η ψυχολογική υποστήριξη βοηθάει τους συντρόφους να αποκτήσουν και να συντηρήσουν μια υγιή, ικανοποιητική, ερωτική σχέση αντιμετωπίζοντας προβλήματα σχέσεων όπως απιστία, έλλειψη χρόνου για το ζευγάρι, αναποτελεσματική επικοινωνία, κακή επίλυση προβλημάτων, συναισθήματα πικρίας, εχθρότητας, θυμού και εκδικητικότητας, συχνές συγκρούσεις, συναισθηματική απόσταση, ανεπαρκή υποστήριξη του συντρόφου, σεξουαλικές διαφορές και δυσκολίες, απουσία ενδιαφέροντος ή τρυφερότητας.  Γιατί ο στόχος του ειδικού με το ζευγάρι είναι μια σχέση που θα καλύπτει τις ανάγκες και τις επιθυμίες και των δύο συντρόφων. Η έμφαση δίνεται στην ανεύρεση των διεξόδων για την αλλαγή της συμπεριφοράς από τη στιγμή που το ζευγάρι συνειδητοποιεί πως η πηγή των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ανάγεται στην μεταξύ τους σχέση και όχι σε προσωπικό επίπεδο. Αναμφισβήτητα και τα δύο μέλη της σχέσης συμβάλλουν στα προβλήματα της σχέσης. Για αυτό ο ειδικός δεν αποσκοπεί σε επίρριψη ευθυνών και κατηγοριών, αλλά αντίθετα προσπαθεί να βοηθήσει το ζευγάρι να μάθει πώς να διαχειρίζεται τις συγκρούσεις που απειλούν την σχέση τους.

Όταν όλοι οι δίοδοι επικοινωνίας ανάμεσα στο ζευγάρι έχουν κλείσει, ο ειδικός αναλαμβάνει να παρέμβει, ώστε να αποκατασταθεί, σε πρώτη φάση, η επικοινωνία. Ακόμη, βοηθά τα άτομα να επισημάνουν και να καταλάβουν τις πηγές συγκρούσεών τους και να προσπαθήσουν να τις επιλύσουν και να αναλύσουν τα καλά και κακά μέρη της σχέσης, καθώς και να μάθουν δεξιότητες για την σταθεροποίηση της σχέσης. Αυτές οι δεξιότητες μπορούν να περιλαμβάνουν, ανοιχτή επικοινωνία και έκφραση συναισθημάτων, χωρίς απειλές και εκφοβισμούς.

Ο Ellis, ένας από τους πρώτους θεωρητικούς που πρότεινε μία αρχικά γνωστική προσέγγιση στη θεραπεία με ζευγάρια, διατύπωσε την πρόταση ότι η δυσλειτουργία στο γάμο εμφανίζεται όταν οι σύντροφοι συντηρούν μη ρεαλιστικές πεποιθήσεις σχετικά με τη σχέση τους και κάνουν ακραία αρνητικές αποτιμήσεις όταν αισθανθούν απογοήτευση. Τα διαταραγμένα συναισθήματα στις σχέσεις δεν προκαλούνται απλώς από τους κακούς χειρισμούς του ενός συντρόφου ή από άλλα αντίξοα γεγονότα, αλλά από τις απόψεις που οι σύντροφοι έχουν για τις πράξεις του καθενός από αυτούς και για τις δύσκολες περιστάσεις της ζωής. Οι διαταραγμένοι γάμοι είναι αποτέλεσμα μη ορθολογικών πεποιθήσεων που μπορεί να έχει ο ένας ή και οι δύο σύζυγοι, δηλαδή εξαιρετικά υπερβολικών, άκαμπτων, μη λογικών και απόλυτων πεποιθήσεων. Οι μη ρεαλιστικές και απαιτητικές προσδοκίες αναπτύσσονται ως αποτέλεσμα αυτής της μη ορθολογικής σκέψης και προκαλούν απογοήτευση και ματαίωση όταν θεωρείται ότι παραβιάζονται. Οι αντιδράσεις αυτές με τη σειρά τους εγείρουν αρνητικές σκέψεις που προκαλούν επιπλέον αρνητικά συναισθήματα καταλήγοντας σε έναν φαύλο κύκλο.

Η θεμελιώδης αρχή της γνωστικής-συμπεριφοριστικής θεωρίας είναι ότι τα άτομα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις ενεργούν αμοιβαία με γνώμονα την θετική ενίσχυση. Το ζευγάρι στις πρώτες συναντήσεις του αλλά και κατά τη διάρκεια του φλερτ δέχεται μεγάλα ποσοστά θετικής ενίσχυσης και ανταμοιβής, τα οποία είναι συνδεδεμένα με τη σχέση. Κατά τη διάρκεια της συμβίωσης, όμως, τα άτομα εξελίσσονται, καθώς εργάζονται ή μεγαλώνουν παιδιά. Ως εκ τούτου, οι ευκαιρίες για επαφές ανταμοιβής δεν υπάρχουν πλέον σε αφθονία, εφόσον αυξάνονται δραματικά οι συμβιβασμοί και το στρες. Οι συνέπειες στο ζευγάρι που βιώνει μία αντίστοιχη καθημερινότητα είναι η επιδείνωση της σχέσης κόστους-ανταμοιβής, επομένως και η απώλεια ικανοποίησης των συζύγων. Εάν το γεγονός αυτό συνδυαστεί με δυσκολίες και προβλήματα που ενδεχομένως να προκύψουν στην επικοινωνία ή τη σεξουαλικότητα του ζευγαριού τα αποτελέσματα μπορεί να είναι καταστροφικά για τη σχέση. Η γνωστική-συμπεριφοριστική θεραπεία συμπεραίνει ότι οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τη σχέση μπορούν να διαβρώσουν την ικανοποίηση και να προκαλέσουν την εμφάνιση δυσλειτουργικών αντιδράσεων. Πολλά ζευγάρια ξεκινούν τη σχέση με την πεποίθηση ότι η αγάπη εμφανίζεται αυθόρμητα μεταξύ δύο ανθρώπων και παραμένει με αυτό τον τρόπο για πάντα χωρίς περαιτέρω προσπάθεια. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να υπάρξουν ζευγάρια που βιώνουν μείωση στην ικανοποίηση όταν συνειδητοποιήσουν ότι για να διατηρήσουν τη σχέση τους απαιτείται σκληρή δουλειά.

Η γνωστική- συμπεριφοριστική θεραπεία με ζευγάρια εστιάζεται στις πεποιθήσεις που αναγνωρίζονται ως συνιστώσες της διαφωνίας σε μία σχέση και οι οποίες συνεισφέρουν στην υποκειμενική απογοήτευση που βιώνει κάθε σύντροφος εξαιτίας της σχέσης. Η προσέγγιση αυτή κινείται προς τον πυρήνα της δυσκολίας στη σχέση μέσω της εστίασης τόσο σε κρυμμένα όσο και σε προφανή προβλήματα του εδώ και τώρα. Η γνωστική-συμπεριφοριστική θεραπεία προτείνει την εφαρμογή συμπεριφορικών αρχών στο ζευγάρι που αντιμετωπίζει τέτοιου είδους προβλήματα, με σκοπό της προώθηση της αλλαγής της συμπεριφοράς. Μία χαρακτηριστική τέτοια αρχή είναι η χρήση συμφωνητικών ανάμεσα στο ζευγάρι. Οι τεχνικές αυτές  έχουν αποδειχτεί εξαιρετικά αποτελεσματικές, σε σχέση με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις, ειδικά σε θέματα σεξουαλικής θεραπείας.

Η θεραπεία ζεύγους βοηθά τα ζευγάρια να κατανοήσουν βαθύτερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, καθώς και να βρουν νέους τρόπους συμπόρευσης. Εάν πάλι το ζευγάρι έχει πάρει απόφαση να χωρίσει, η θεραπεία βοηθά ώστε να χωρίσουν όσο καλύτερα γίνεται στις δεδομένες συνθήκες.

Βιβλιογραφία:
McLeod, J. (2003). Εισαγωγή στη Συμβουλευτική. Αθήνα: Μεταίχμιο

Σίμος, Γ. (2010). Γνωστική Συμπεριφορική θεραπεία – Ένας οδηγός για την κλινική πράξη. Αθήνα: Πατάκης

Ellis, A., Sichel, J.L., Yeager, R.J., DiMattia, D.J. & DiGiuseppe, R. (1989). Rational-Emotive Couples Therapy Psychology Practitioners Guidebooks. New York; Pergamon.

Από τη Νίκη Γκατζέλια, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας