Πότε είναι ο κατάλληλος χρόνος να αυξήσετε τις ευθύνες και την ελευθερία στα παιδιά σας; Πολλοί γονείς ακούνε από τα παιδιά τους πράγματα όπως: «Δεν με εμπιστεύεσαι», «Αφού όλοι το κάνουν», «Δεν είμαι πια μικρό παιδί» κ.α.
Η αλήθεια είναι ότι οι έφηβοι χρειάζονται την αύξηση της ελευθερίας, αλλά πως ένας γονιός θα καταλάβει ότι πραγματικά ήρθε ο χρόνος αυτός;
Είναι τρομακτική πολλές φορές η στιγμή που ένας γονέας καλείται να πει ένα «Ναι», στην απαίτηση ενός εφήβου. Η απόφαση δεν είναι εύκολη αφού οι γονείς φοβούνται πολλές φορές ότι αυτό το «Ναι», μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα και τείνουν να λένε «Όχι», με σκοπό να προφυλάξουν τα παιδιά τους «λίγο ακόμα» ή μέχρι να «πήξει το μυαλό τους».
Όμως κάποια στιγμή αυτό το «Ναι», χρειάζεται να ειπωθεί . Πότε όμως είναι η κατάλληλη στιγμή; Ότι είναι κατάλληλο για έναν έφηβο δεν είναι κατάλληλο για έναν άλλο και δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές ή εύκολες λύσεις. Κάθε παιδί έχει τη δική του ιδιοσυγκρασία και τις δικές του ικανότητες. Τις δικές του ιδιαιτερότητες και αδυναμίες. Όλα τα παραπάνω χρειάζεται να ληφθούν υπόψη εκ μέρους των γονιών.
Είναι σημαντικό για τους γονείς φυσικά να θέτουν όρια και κανόνες. Τα όρια και οι κανόνες χρειάζεται να μπαίνουν προς όφελος του παιδιού και όχι για να καθησυχαστούν οι φόβοι των γονέων. Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, χρειάζεται να μάθουν το πώς να παίρνουν τα δικές τους αποφάσεις και οι γονείς χρειάζονται να δίνουν «χώρο» στα παιδιά τους για να τα μάθουν πως γίνεται αυτή η διαδικασία.
Το θέμα είναι ότι, για να γίνει αυτό, τα παιδιά χρειάζεται να είναι έτοιμα. Χρειάζεται να συμφωνήσουν ότι θα φερθούν με έναν υπεύθυνο τρόπο και να δείξουν ότι μπορούν να διαχειριστούν αυτήν την ελευθερία. Όπως χρειάζεται και να κρατούν ενήμερους τους γονείς για τις κινήσεις τους. Με αυτόν τον τρόπο οι γονείς θα μπορούν να επέμβουν αν χρειαστεί. Θα μπορούν να παρέχουν καθοδήγηση και υποστήριξη σε αυτή τη διαδικασία.
Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν πολύτιμα εργαλεία: Ο σεβασμός & η υπευθυνότητα.
Ο Σεβασμός δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Είναι μία συγκεκριμένη σειρά πράξεων εκ μέρους (αρχικά του γονιού) που θα διδάξει στον έφηβο, τι αναμένεται από εκείνον. Σεβασμός σε αυτή τη φάση εκ μέρους του γονιού, σημαίνει να ακούει προσεκτικά τον έφηβο, να αναγνωρίζει τις ικανότητες του, να δείχνει σιγουριά και υποστήριξη.
Οι έφηβοι μαθαίνουν να φροντίζουν τον εαυτό τους, και με αυτόν τον τρόπο να προετοιμάζονται για την ενήλικη ζωή τους. Αυτή σημαίνει άλλωστε και ενηλικίωση. Δώστε λοιπόν στο παιδί σας το κατάλληλο για το χαρακτήρα του χώρο και χρόνο να εκφράσει με το δικό του τρόπο την υπευθυνότητα σε θέματα που τον αφορούν. Δώστε του το μήνυμα ότι θα ακολουθήσει και άλλη ελευθερία κινήσεων όσο αυτή συνοδεύεται με μία υπεύθυνη συμπεριφορά εκ μέρους του.
Μέρος της ενηλικίωσης είναι το να υιοθετούμε και αποδεχόμαστε τους κανόνες. Οι κανόνες μπορεί να αφορούν την καθημερινότητα μας όπως το να ξυπνάμε το πρωί και να είμαστε συνεπείς στη δουλειά μας. Μπορεί να είναι κανόνες για την ασφάλεια μας, όπως το να μην οδηγούμε όταν έχουμε πιει. Μπορεί να είναι κανόνες για τη φυσιολογική μας ένταξη στην κοινωνία όπως το να αποδεχόμαστε τους νόμους του κράτους. Αν και οι έφηβοι τείνουν να δείχνουν ότι θέλουν να καταργήσουν όλους τους νόμους και τους κανόνες, στην πραγματικότητα θα τους ενσωματώσουν στην πορεία της ζωής τους.
Καλό είναι να θυμόμαστε ότι η παραπάνω διαδικασία είναι καλό να ξεκινά όσο το δυνατόν πιο νωρίς στη ζωή ενός παιδιού. Από το δημοτικό ακόμα ένα παιδί μπορεί να μάθει για παράδειγμα ότι τα ρούχα του θα πλένονται μόνο όταν η μητέρα τα βρίσκει στο καλάθι με τα άπλυτα. Αυτό θα διδάξει στο παιδί ότι, χρειάζεται να αναλάβει μια συμβατή για την ηλικία του, υπευθυνότητα. Θα διδαχθεί επίσης να βάζει το ξυπνητήρι και να ξυπνά εκείνο (συμβολικά) για το σχολείο του αφού θα υπάρχει σαφώς και η βοήθεια του γονιού αλλά όχι η πλήρης ευθύνη.
Με μία σειρά μικρών – αρχικά – πράξεων, μεταβίβασης ευθυνών εκ μέρους των γονιών, θα έρθει η στιγμή που αυτό το «Ναι», θα λέγεται με περισσότερη χαρά από ότι φόβο. Ας θυμηθούμε ότι το να προστατεύσουμε τα παιδιά μας δεν σημαίνει να μην «πονέσουν», να μην «λυπηθούν» ή «να μην κάνουν λάθη».
Σημαίνει να τους παρέχουμε εκείνα τα εργαλεία τα οποία θα τα βοηθήσουν να διαχειριστούν το φόβο τους, τη λύπη τους, το πόνο τους με έναν δημιουργικό τρόπο. Χρειάζεται να τους μεταβιβάσουμε το μήνυμα ότι τα θεωρούμε ικανά να κάνουν λάθη και να διδαχθούν από αυτά.
Και αυτό είναι μια πράξη θάρρους, αγάπης και υπευθυνότητας εκ μέρους του γονιού. Όσο και να φοβάται. Η ίδια η φύση μας διδάσκει ότι τα «μικρά», χρειάζονται ένα σπρώξιμο για να βγουν έξω από τη φωλιά τους και αυτοί που τα σπρώχνουν είναι οι γονείς τους.
Νάνσυ Ψημενάτου Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
