Η διαδικασία της εφηβείας ξεκινά με την προεφηβεία γύρω στα 11-13, οπότε και παρατηρούνται οι πρώτες σωματικές αλλαγές και οι πρώτες μεταβολές του ψυχισμού. Aπό τα 13 έως τα 16 η διαδικασία συνεχίζεται, ενώ παράλληλα σταθεροποιείται προοδευτικά η υιοθέτηση των νέων ψυχικών λειτουργιών του εφήβου. Το παιδί συνειδητοποιεί ότι χάνει την ανεμελιά της παιδικής ηλικίας, ενώ αρχίζει να αμφισβητεί τόσο τον εαυτό του όσο και τους γονείς του. Σε αυτή τη μεταβατική περίοδο της ζωής του παιδιού πρέπει να δείξετε υπομονή και ψυχραιμία, για να μην μετατραπεί το σπίτι σας σε… πεδίο μάχης!

Το πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή σε πολλά παιδιά δημιουργεί κατάθλιψη και βίαιες αντιδράσεις

Αλλαγές που φέρνουν τρικυμία!

Ο εσωτερικός κόσμος του έφηβου γίνεται κυριολεκτικά άνω-κάτω! Ο έφηβος βιώνει εσωτερικές ορμές κάθε είδους, που δημιουργούν ποικίλες διαθέσεις και συναισθήματα θετικά και αρνητικά όπως τρυφερότητα, επιθετικότητα, αποδοχή ή απόρριψη των ανθρώπων γύρω του. Επίσης, σε αυτή τη φάση επανεξετάζει τις εικόνες που έχει κατασκευάσει για τους γονείς του και οι πιο συνηθισμένες αντιδράσεις και ανησυχίες που παρουσιάζει είναι οι εξής :

Επιθυμία απομόνωσης

Ενώ σε όλο το προηγούμενο διάστημα της ζωής του το παιδί αποζητά συνεχώς την επαφή με άλλα άτομα, με την είσοδό του στην εφηβεία αποσύρεται από πολλές δραστηριότητες που είχε στο παρελθόν. Οι δραστηριότητες αυτές μπορεί να έχουν σχέση τόσο με την οικογένεια (διακοπές, οικογενειακές γιορτές κ.τ.λ.) όσο και με συνομηλίκους του. Η τάση του εφήβου να μένει μόνος είναι κατά κανόνα ένα απόλυτα φυσιολογικό βήμα στην προσπάθειά του να ανεξαρτητοποιηθεί και να αυτονομηθεί.

Αποστροφή για την εργασία

Ο έφηβος δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον τόσο για τις σχολικές του υποχρεώσεις όσο και για τις δουλειές που χρειάζεται να γίνουν στο σπίτι. Η ταχεία βιοσωματική ανάπτυξή του απορροφά μεγάλο μέρος της ενεργητικότητάς του, με αποτέλεσμα συχνά να δείχνει κουρασμένος.

Ανία

Ο έφηβος νιώθει πλήξη για τα παιχνίδια που πριν αγαπούσε, την κοινωνική ζωή που είχε δημιουργήσει αλλά και ομαδικές δραστηριότητες που άλλοτε επεδίωκε.

Νευρικότητα

Η υπερένταση που βιώνει ο έφηβος είναι μεγάλη. Αυτό του προκαλεί υπερκινητικότητα και έλλειψη προσοχής. Στην προσπάθειά του να ελέγξει την ψυχική ένταση της περιόδου αυτής εκδηλώνει όλο και περισσότερη νευρικότητα.

Ευαισθησία

Η διατάραξη της ισορροπίας των ορμονών είναι υπεύθυνη για τις αλλαγές στη διάθεση ενός εφήβου. Έτσι, συγκινείται εύκολα, είναι πιο ευαίσθητος, ευέξαπτος και τσακώνεται με το παραμικρό. Με την πάροδο της περιόδου αυτής επέρχεται η νέα ορμονική ισορροπία και μαζί της η συναισθηματική ωρίμανση και σταθερότητα. Επιπλέον, η υπεραπασχόληση με θέματα που αφορούν το σεξ, η εναντίωση σε κάθε μορφή εξουσίας, η έλλειψη αυτοπεποίθησης, η ονειροπόληση και η εχθρική στάση απέναντι στους γονείς ή τους καθηγητές αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ηλικίας αυτής.