Αυτό που πρέπει να σκεφτόμαστε πάντα είναι πως ετπλέγοντας ένα μοντέλο ανατροφής δεν διαμορφώνουμε μόνο την καθημερινότητα των παιδιών μας, αλλά τα επηρεάζουμε πιο μακροπρόθεσμα. Και, βέβαια, θα πρέπει να έχουμε υπόψη πως ότι η ανατροφή που δίνουμε σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο που μεγαλώσαμε και εμέίς οι ίδιοι από τος δικούς μας γονείς.

Αυστηρότητα

Ας φανταστούμε μια οικογένεια που έχει αποφασίσει να μεγαλώσει το παιδί της με αυστηρότητα. Ας υποθέσουμε, μάλιστα, με μεγάλη αυστηρότητα. Οι παρατηρήσει για το τι δέον γενέσθαι είναι συνεχείς. H παραβίαση αυτής της αρχής επιφέρει τιμωρίες, πολλές φορές και χειροδικία. To παιδί, από την άλλη, είναι ένα καλό παιδί, με καλές επιδόσεις στα μαθήματα. Όμως, αν αργήσει πέντε λεπτά να γυρίσει από το σχολείο, οι επιπλήξεις και η τιμωρία είναι κανόνας. To παιδί αυτό πλέον αρχίζει να βιώνει έντονη απόρριψη την οποία και δεν κατανοεί. Οι γονείς του τού δείχνουν πως δεν συμμερίζονται την προσωπικότητά του, πως δεν συμμετέχουν στα τυχόν θέματα που το απασχολούν και, τέλος, πως δεν λαμβάνουν υπόψη τους τα συναισθήματα και τις επιθυμίες του.

Υποχωρητικότητα

Το παιδί αυτό, με τη σειρά του,  μεγαλώνει και αποκτά τα δικά του παιδιά. Σε αντίθεση με όσα βίωσε το ίδιο, έχοντας όλες αυτές τις τραυματικές εμπειρίες είναι πολύ κοντά στα παιδιά του, τα οποία υπεραγαπά και τους το δείχνει. θέλοντας να τα κάνει να αισθανθούν σημαντικά και να τους δείξει πόσο τα υπολογίζει, δέχεται να κάνει τα στραβά μάτια σε διάφορες καταστάσεις επιλέγοντας την καλοπροαίρετη υποχωρητικότητα ως μοντέλο ανατροφής. Μην έχοντα5, δηλαδή, μάθει να θεωρεί τον εαυτό του σημαντικό, το παιδί αυτό ακολουθεί τελείως αντίθετη προσέγγιση από τους γονείς του, κάνοντας με τη συμπεριφορά του τα δικά του παιδιά να αισθανθούν – περισσότερο από ό,τι είναι – σπουδαία. Να θεωρήσουν πως έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους άλλους και πολλές φορές να μην ενδιαφέρονται και να μη σέβονται τους γύρω τους.

Αγάπη

Τελικά βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα πως και τα δύο αυτά μοντέλα ανατροφής δεν είναι τα κατάλληλα. Υπάρχει και ένα τρίτο: στην ανατροφή των παιδιών κυριαρχεί η αγάπη και ο σεβασμός στην προσωπικότητα και τις ανάγκες τόσο των γονέων όσο και των παιδιών. Με άλλα λόγια, οι γονείς δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους να ελέγχουν τα παιδιά τους (εκτός από βασικά θέματα όπως η υγεία και η ασφάλεια τους), αλλά και ταυτόχρονα δεν επιτρέπουν στα παιδιά να ελέγχουν τους  ίδιους. Δεν επιτίθενται στα παιδιά τους με θυμό, κατηγορίες ή απόρριψη, αλλά δεν επιτρέπουν στα παιδιά τους να κάνουν τα ίδια σε αυτούς.

Οι γονείς αυτοί, καταρχήν, σέβονται τους ίδιους τους εαυτούς, ώστε δεν ανησυχούν αν τα παιδιά τους προσπαθήσουν να τους απορρίψουν. Είναι διατεθειμένοι να θέσουν σαφή όρια που προσδιορίζουν ποια είναι η μη επιτρεπτή συμπεριφορά και δεν τα διαπραγματεύονται, πετυχαίνοντας έτσι να μη γίνονται παιχνίδι στα χέρια των παιδιών τους.

H αξία και ο αυτοσεβασμός αυτών των γονέων δεν είναι συνάρτηση των επιδόσεων των παιδιών τους στο σχολείο ή σε άλλους τομείς όπως τα σπορ, ούτε βέβαια στο πως  φαίνονται σε κάθε τρίτο. Αποδέχονται τα παιδιά τους ως ανεξάρτητες προσωπικότητες έστω κι αν διαφέρουν από τους ίδιους Δεν τους  επιβάλλουν τη δική τους θεώρηση των πραγμάτων, αλλά και την ίδια στιγμή ενισχύουν ένα σύστημα αξιών βασισμένο στην αγάπη, την εντιμότητα, την  ακεραιότητα, την υπομονή,τη φροντίδα, την καλοσύνη και τη συμμετοχή.

Ο φόβος μέσα μας

Αν κατορθώσουμε σαν γονείς να τιθασεύσουμε τους φόβους απόρριψης ή την ανάγκη μας για κυριαρχία, αυτόματα θα μπορέσουμε να λειτουργήσουμε σαν γονείς πάνω από αυτά. Έτσι, αν εμείς οι ίδιοι μεγαλώσαμε φοβούμενοι την απόρριψη και την καταπίεση από τους δικούς μας γονείς, αυτόματα θα προσπαθήσουμε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από
αυτές τις ανασφάλειες. Αν δεν κατορθώσουμε να τιθασεύσουμε αυτούς τους φόβους μας, τότε θα τα μεγαλώσουμε με θυμό και βία, ώστε να κυριαρχήσουμε σε αυτά και να μη συμβεί το αντίθετο, θα προσπαθήσουμε να τα διαμορφώσουμε με τον δικό μας τρόπο ώστε να γίνουν αυτό που εμείς θεωρούμε πως μας αξίζει!

Τελικά, ό,τι φόβο διατηρούμε μέσα μας θα βγει στην επιφάνεια. Το να μεγαλώσουμε σωστά τα παιδιά μας σημαίνει πως θα πρέπει να έχουμε αντιμετωπίσει όσο πιο πολύ μπορούμε αυτούς τους φόβους. Το ερώτημα δεν πρέπει να είναι μεταξύ μιας αυστηρής ή μιας υποχωρητικής μεθόδου ανατροφής. Ούτε η μία ούτε η άλλη οδηγούν σε ασφαλή αποτελέσματα. H γέννηση ενός παιδιού είναι ίσως η σημαντικότερη στιγμή μας. Μήπως όμως θα πρέπει, πριν το φέρουμε στον κόσμο, να κοιτάξουμε καλύτερα μέσα μας;

Χαρά Καραμήτσου, Λογοπεδικός