Η ενοχή είναι ένα συναίσθημα που δημιουργείται όταν οι συμπεριφορές και οι επιθυμίες ενός ατόμου είναι αντίθετες από τις ηθικές αρχές του. Η ενοχή είναι ένα συναίσθημα τόσο ισχυρό, που πολλές φορές παραλύει το άτομο ψυχικά και το κάνει να αισθάνεται ανάξιο και με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ο φόβος και η ενοχή συνήθως είναι δύο συναισθήματα που πάνε μαζί και συχνά ασυνείδητα οδηγούν το άτομο σε πράξεις αυτοτιμωρίας και αυτουποτίμησης.
Κι όπως μας λέει ο Φρόυντ: η ενοχή είναι το αποτέλεσμα ασυνείδητων ενδοψυχικών συγκρούσεων
Το άτομο κυριαρχείται από ηθικούς κανόνες και κώδικες που μαθαίνει και εσωτερικεύει από τότε που είναι βρέφος. Αυτοί είναι και οι κανόνες που καλείται να ακολουθήσει και να συνεχίσει στην δικιά του ζωή. Οι ηθικοί αυτοί κώδικες είναι ότι παίρνει από το σημαντικό περιβάλλον του και την κοινωνία στην οποία ανήκει.
Η μητέρα με την συμπεριφορά της και της απαιτήσεις της, ο πατέρας με τους κανόνες και την πειθαρχία του , το σχολείο μέσα από την εκπαίδευση και την επιρροή των δασκάλων και η θρησκεία όλα συμβάλουν στην εξέλιξη και δημιουργία ενός συστήματος αξιών όπου για τον κάθε ένα από εμάς είναι μοναδικό.
Τα παιδιά είναι τόσο επιρρεπή στην καταδυνάστευση τους από τις ενοχές που μπορεί εύκολα να αναπτύξουν από πολύ νωρίς φοβίες και αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές. Τα παιδιά έχουν μια ετοιμότητα ως προς την ανάληψη ευθυνών που δεν τους ανήκουν . Αισθάνονται ότι εκείνα φταίνε που οι γονείς τσακώνονται, χωρίζουν ή είναι δυστυχισμένοι. Ότι ο κόσμος των μεγάλων τους μεταφέρει συνειδητά ή ασυνείδητα τα παιδιά το νιώθουν με μεγάλη ένταση. Μαθαίνουν και μιμούνται εύκολα και γρήγορα τον κόσμο που τα περιβάλει. Ο ψυχισμός τους είναι εξαιρετικά ευάλωτος και όπως γνωρίζουμε η παιδική ηλικία και οι εμπειρίες που αποκτούνται σε αυτή την περίοδο είναι εξαιρετικά σημαντικές για την μετέπειτα πορεία του ατόμου ως ενήλικα.
Ο φόβος και η ενοχή, εν δυνάμει μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή διάβρωση και αλλοίωση της προσωπικότητας του ατόμου. Τα παιδιά μεγαλώνουν αισθανόμενα υπεύθυνα όχι μόνο για την δικιά τους συμπεριφορά αλλά και για εκείνη των γονιών τους. Είναι σύνηθες τα άτομα αυτά να έχουν φορτωθεί και να αναλάβει τόσες πολλές ενοχές, που το φορτίο είναι δυσβάσταχτο. Συχνά, οι ίδιοι παραδέχονται συμπεριφορές τους που είναι εξαιρετικά τιμωριτικές και καταστροφικές ως προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Ενώ επιθυμούν το ένα πράττουν το άλλο και αυτό δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια εκδήλωση σύγκρουσης μεταξύ επιθυμίας και ηθικών κανόνων.
Ποιος είναι ο ενοχικός τύπος
Ο ενοχικός τύπος ανθρώπου, νιώθει υπερβολικά υπεύθυνος για τα πάντα και συνεχώς προσπαθεί να κάνει το σωστό. Μπορεί να δουλεύει περισσότερες ώρες από αυτές που αντέχει και αμείβεται, μπορεί να είναι υπερβολικά και πάντα διαθέσιμος σε φίλους που έχουν μια ανάγκη ή χρειάζονται βοήθεια. Το άτομο καταλαμβάνεται σε πολλές περιπτώσεις από αίσθημα έντονου φόβου για να εκδηλώσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Φοβάται να είναι διαφορετικός, γι’ αυτό σωπαίνει, εμφανίζεται άτολμος και συμφωνεί πάντα με τις προτιμήσεις και τα λεγόμενα των άλλων. Παραμένει παθητικός και αδύναμος ψυχικά να πάρει πρωτοβουλίες, όσο και αν αυτή η κατάσταση τον βλάπτει ανεπανόρθωτα και του είναι δυσβάστακτη.
Οι ενοχές αποτελούν ένα τεράστιο κεφάλαιο ως προς την εξέλιξη της προσωπικότητας, που δυστυχώς αμελείται από εμάς τους ίδιους, πολλές φορές καταστέλλοντας την διαδικασία της αντιμετώπισης και της ελαχιστοποίησης τους. Τις περισσότερες φορές δεν καταλαβαίνουμε πως πολλές από τις συμπεριφορές αλλά και τις σκέψεις μας ενορχηστρώνονται από τις ενοχές μας.
Η ταλαιπωρία που μπορεί να υποστεί το άτομο είναι συνήθως μεγάλη και ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία του Οιδίποδα είναι ένας μύθος που μας βουτάει στα βαθιά νερά των ενοχών και είναι εκεί για να μας υπενθυμίζει με τον πιο παραστατικό τρόπο την δύναμη της ενοχής.
