Τα παιδιά απαιτούν την προσοχή μας. Aπό τη στιγμή που γεννιούνται, ως γονείς αναλαμβάνουμε την ευθύνη για την ασφάλεια και τη σωστή ανάπτυξή τους. Και αυτό που, συνήθως, κάνουμε είναι να βάζουμε συνεχώς όρια γύρω τους, για να τα προστατεύσουμε. Όταν τα καταφέρνουμε, και τα παιδιά απολαμβάνουν τη σιγουριά που τους εξασφαλίζουμε, αναπτύσσονται σωστά, ώστε την κατάλληλη στιγμή να μπορούν να δοκιμάσουν και να ξεπεράσουν τα όρια που τίθενται. 

Τρεις τύποι γονιών

Πρώτον, υπάρχουν οι αυταρχικοί γονείς, αυτοί που ζητάνε από τα παιδιά τους υπακοή και τήρηση των αρχών της κοινωνίας και της οικογένειας, θέτουν αυστηρά όρια, αλλά και τους δίνουν τον απαραίτητο χώρο για να λένε τη γνώμη τους και να συμμετέχουν στις δραστηριότητες της οικογένειας. Δεύτερον, υπάρχουν οι σαφώς πιο αυταρχικοί γονείς, αυτοί που απαιτούν πλήρη υπακοή, και σ’ έναν μεγάλο βαθμό καταστέλλουν την ανεξαρτησία των παιδιών τους. Και, τρίτον, υπάρχουν οι γονείς που δεν επιβάλλουν κανέναν έλεγχο και δεν θέτουν όρια όσον αφορά τη συμπεριφορά των παιδιών, αλλά και τη δική τους. Καταλήγουμε, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι η σωστή ανάπτυξη του παιδιού επιτυγχάνεται όταν οι γονείς θέτουν σαφή όρια. Έτσι, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σε αντίθεση με τα παιδιά στα οποία επιτρέπεται να συμπεριφέρονται όπως τους αρέσει. Οπότε, τα παιδιά με καλή προσαρμογή έχουν τρυφερούς και υποστηρικτικούς γονείς, οι οποίοι ασκούν έλεγχο με λογικό τρόπο και έχουν υψηλές προσδοκίες, χωρίς να τα αποτρέπουν να πειραματιστούν και, εν τέλει, να ανεξαρτητοποιηθούν.

Οικογενειακές καταστάσεις

Αν οι γονείς δεν επικοινωνούν καλά με τα παιδιά τους, ή και μεταξύ τους, αν υπάρχει απόσταση και συχνά-πυκνά σοβούν συγκρουσιακές καταστάσεις, τότε είναι πολύ πιθανόν η συμπεριφορά των παιδιών να είναι διαταραγμένη. Σε αυτή την περίπτωση, η σχέση των γονέων δεν ευνοεί την τήρηση των ορίων.

Πώς θέτουμε όρια

• Πειθαρχία. Πειθαρχία σημαίνει διδασκαλία, όχι τιμωρία. Η πειθαρχία που αφορά σημαντικά ζητήματα δεν αποτελεί απειλή για την προσωπικότητα του παιδιού.

• Δημιουργήστε το κατάλληλο περιβάλλον για το παιδί, το οποίο θα του προσφέρει ελευθερία και άνεση κινήσεων με ασφάλεια, χωρίς περιορισμούς.

• Όταν το παιδί σας είναι μαζί με άλλα παιδιά, προσπαθήστε να μην ανακατεύεστε. Όταν επεμβαίνετε, τουλάχιστον οι μισές από τις αντιδράσεις του έχουν στόχο εσάς τους ίδιους.

• Προσαρμόστε την πειθαρχία στο στάδιο ανάπτυξης του παιδιού. Αν πρόκειται για νήπιο, προσπαθήστε, καταρχήν, να στρέψετε την προσοχή του σε μιαν άλλη δραστηριότητα. Αν αυτό δεν φέρει αποτέλεσμα, ίσως χρειαστεί να το απομακρύνετε μόνοι σας. Για ένα παιδί μεγαλύτερο των δύο ετών, η πειθαρχία πρέπει πάντοτε να περιλαμβάνει την εξήγηση γιατί πρέπει να τηρούνται κάποιοι κανόνες.

• Δεν είναι όλα τα θέματα εξίσου σημαντικά. Ξεχωρίστε ποια επιδέχονται διαπραγμάτευση και ποια όχι. Υπάρχουν όρια που το παιδί μάς δείχνει ότι πρέπει να τα καταργήσουμε ή να τα διευρύνουμε, για να ανταποκριθούμε στην έμφυτη ανάγκη του να γνωρίσει τον κόσμο.

• H βάση για να δεχθεί ένα παιδί το «όχι» (και να αποδεχθεί το όριο που του βάζουμε) είναι το «ναι». Tα παιδιά συνεχώς εξερευνούν τον περιβάλλοντα χώρο, ενώ παράλληλα δοκιμάζουν και αναπτύσσουν τις ικανότητές τους. Όταν προσπαθούμε συνεχώς να τους απαγορεύσουμε κάτι, δεν μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν σωστά τον κόσμο. Για παράδειγμα, ένα μικρό παιδί μπορεί να θέλει να παίξει με τα μάτια της κουζίνας. Αντί να του απαγορεύσουμε να τ’ αγγίξει, μπορούμε να του ζητήσουμε να μας βοηθήσει να μαγειρέψουμε ένα φαγητό. Έτσι, θα ικανοποιήσει την περιέργειά του και θα αντιληφθεί ότι χρειάζεται βοήθεια κάθε φορά που θα δοκιμάζει να παίξει με τα μάτια της κουζίνας.

• Προσφέρετε στο παιδί σας πρότυπα συμπεριφοράς προς μίμηση. Δοκιμάστε να το βοηθήσετε να ελέγξει τον εαυτό του ή να βρει τρόπους να αντιμετωπίσει μια κατάσταση, δίνοντάς του διάφορα παραδείγματα.

• Μην βιαστείτε να συμπεράνετε ότι όταν το παιδί προσπαθεί να δοκιμάσει τα όριά του το κάνει για να σας προκαλέσει. Πιθανόν, η παρόρμησή του να ξεπεράσει τα όρια είναι αδήριτη και θέλει να εξετάσει κατά πόσον τα όρια εξακολουθούν να υφίστανται.

• Προσπαθήστε να δείχνετε στο παιδί σας ότι απορρίπτετε την πράξη του, αλλά όχι το ίδιο (δεν λέμε «είσαι κακό παιδί», λέμε «αυτό που έκανες είναι κακό»). .

Προσοχή! Είναι, συνήθως, πιο εύκολο να το καταλάβουμε όταν τα παιδιά παραβιάζουν τα όριά μας, παρά όταν παραβιάζουμε τα όριά τους. Η συνεχής αρνητική συμπεριφορά του παιδιού είναι πιθανό να μας προειδοποιεί ότι τα όρια που του έχουμε θέσει είναι ασφυκτικά. Μήπως, τελικά, αντιδράτε πολύ σκληρά και επομένως αναποτελεσματικά; Μήπως το παιδί σας αντιδρά γιατί έχει άγχος ή γιατί χρειάζεται περισσότερη στοργή;

Της Ιωάννας Λούβη www.familylife.gr/