Τα 50 χρόνια της ενασχολήσεώς μου με το παιδί με έχουν πείσει ότι γονιός δεν γεννιέσαι. Γίνεσαι. Δεν φθάνει το ένστικτο και οι εμπειρίες της προσωπικής του παιδικής ζωής. Είναι ανάγκη να ευαισθητοποιηθεί, να ενημερωθεί, να επιμορφωθεί. Και υπάρχουν σήμερα πολλοί τρόποι.
Υπενθυμίζω ότι πρέπει να μειωθεί το χάσμα μεταξύ σωματικής και ψυχικής υγείας. Οι διαταραχές του ψυχισμού του παιδιού είναι σύμπτωμα, όπως ο πυρετός. Είναι εκδηλώσεις αδυναμίας του παιδιού να αντεπεξέλθει με επάρκεια σε συνήθη ή ενδεχομένως σε πιο έντονα στρεσογόνα ερεθίσματα της ζωής του. Γονείς και παιδίατροι δεν πρέπει να δείχνουν για τα προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού λιγότερο ενδιαφέρον, λιγότερη ανησυχία απ’ αυτή που δείχνουν για τον πυρετό ή για τον πόνο.
Οι σημερινοί όμως γονείς σε υψηλό ποσοστό ενδιαφέρονται πρωταρχικά για τη σωματική υγεία των παιδιών τους και μόνο περιθωριακά για την ψυχική τους υγεία. Αδυνατούν να αντιληφθούν:
1. ότι το παιδί προβληματίζεται και άγχεται στην προσπάθεια να επιτύχει τους προσωπικούς του στόχους, αλλά και να ικανοποιήσει τις προσδοκίες των δικών του, των ανθρώπων που αγαπά.
2. ότι το εγώ του παιδιού έχει ανάγκες που, όταν δεν ικανοποιούνται επαρκώς, δημιουργούν αισθήματα αυτοϋποτίμησης. Η εικόνα που σχηματίζει το παιδί μέσα του για το κορμί του, τις ικανότητες και την αξιοσύνη του, αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα είτε ψυχικής ευεξίας είτε αφόρητου stress και
3. ότι συχνά, όταν μεγαλώσει, άγχεται από την αδυναμία του να παρακολουθήσει την ασυνέπεια και τις συνεχείς μεταβολές των ηθικών και κοινωνικών αξιών, με τις οποίες παίζει κατ’ εξακολούθηση ανεπίτρεπτα η κοινωνία των ενηλίκων.
Η συχνότητα των ψυχικών διαταραχών στην παιδική ηλικία είναι δύσκολο να διακριβωθεί με αξιοπιστία. Παράγοντες οικονομικοί, κοινωνικοί, πολιτισμικοί, οικογενειακοί, ιατρικοί και άλλοι υπεισέρχονται καθοριστικά στη διαμόρφωσή της.
Ευρείες έρευνες σε αρκετές χώρες ανεβάζουν το ποσοστό των παιδιών με ψυχικές και συμπεριφορικές διαταραχές σε περισσότερο από 20%. Στη μεγάλη πλειονότητα των παιδιών οι διαταραχές αυτές δεν είχαν διαγνωσθεί προηγουμένως. Η συχνότερη διάγνωση (65%) είναι συναισθηματικές διαταραχές και σε μικρότερο ποσοστό διαταραχές στη συμπεριφορά και υπερκινητικό σύνδρομο. Οικογενειακό στρες ήταν το αιτιολογικό υπόστρωμα των περισσότερων διαταραχών.
Σποραδικές επιδημιολογικές μελέτες στη χώρα μας δείχνουν ότι η συχνότητα των διαταραχών αυτών είναι περίπου 20%. Είναι συχνότερες στα μεγαλύτερα παιδιά και στις αστικές περιοχές. Στις φτωχότερες οικογένειες και όταν το μορφωτικό επίπεδο των γονιών είναι χαμηλό. Και τις περισσότερες φορές δεν είχαν διαγνωσθεί προηγουμένως.
Η καλύτερη γνώση των πραγμάτων από τη σύγχρονη οικογένεια ασφαλώς θα συμβάλει στην έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας, στην ευχερέστερη αποδοχή ότι ορισμένες σωματικές εκδηλώσεις και διαταραχές της συμπεριφοράς έχουν ψυχικό υπόστρωμα. Χρειάζεται συχνά να έχει μεγάλη πειστικότητα ο παιδίατρος για να καμφθεί η άρνηση της οικογένειας να αποδεχθεί την ψυχική διαταραχή του παιδιού της, που στην αντίθετη περίπτωση θα παραταθεί και θα επιδεινωθεί.
του Νικόλαου Ματσανιώτη, καθηγητή Παιδιατρικής
