Γιατί δυσκολευόμαστε να πούμε «όχι»;

Επειδή:  

• Δεν έχουμε μάθει να διεκδικούμε τα όσα θέλουμε ή δεν θέλουμε, με αποτέλεσμα να υιοθετούμε μιαν απόλυτα παθητική συμπεριφορά, που μας οδηγεί στο να συναινούμε σε όλα όσα μας ζητούν και προτείνουν, ακόμα και όταν δεν συμφωνούμε.
• Θεωρούμε ότι θα μας κακοχαρακτηρίσουν, θα μας θεωρήσουν αγενείς ή ακόμα και κακούς ανθρώπους.
•   Πιστεύουμε ότι, όταν λέμε συνέχεια «ναι», θα μας αποδεχτούν και θα μας αγαπήσουν περισσότερο οι άλλοι.
•   Φοβόμαστε ότι όλα θα καταστραφούν και θα καταρρεύσουν, ακόμα και με την παραμικρή -έστω και αν είναι απολύτως δικαιολογημένη- άρνησή μας.
•   Δεν θέλουμε να απογοητεύσουμε και να πληγώσουμε τόσο τους φίλους, τους αγαπημένους και τους συγγενείς μας, όσο και τους αγνώστους. Είναι δύσκολο να αρνηθείτε στον εργοδότη σας να τελειώσετε το δύσκολο project απόψε κιόλας; Δεν μπορείτε να πείτε όχι σε μία φίλη για παρέα και νιώθετε άσχημα;

Υπάρχουν όμως τρόποι να μάθετε να λέτε όχι για να υπερασπίζετε τις επιθυμίες σας και να νιώθετε ότι δεν σας καταπιέζουν οι άλλοι.

Μην υπερβάλλετε: Πείτε όχι σε κάτι που είναι αδύνατον να πραγματοποιήσετε. Αν υπερεκτιμήσετε τις δυνάμεις σας θεωρώντας ότι στο τέλος θα τα βγάλετε πέρα μπορείτε να μπλεχτείτε σε έναν κυκεώνα παρεξηγήσεων. Εάν σας φορτώσουν δουλειά μην αντιδράσετε σαν να επρόκειτο για μια ρουτίνα που γνωρίζετε καλά. Ίσως οι δυσκολίες να είναι ανυπέρβλητες. Εάν αναλάβετε ακόμη μία δουλειά στο γραφείο λέγοντας μέσα σας «θα τα καταφέρω» ίσως δέχεστε να κάνετε κάτι χωρίς να λάβετε υπόψη σας την πραγματικότητα με αποτέλεσμα να εκτίθεστε: να κάθεστε αργά στη δουλειά, να έχετε λιγότερο προσωπικό χρόνο και να νιώθετε ριγμένοι. Αυτό θα σας εξαγριώσει πρώτα με τον εαυτό σας και έπειτα με τους άλλους.

Προετοιμαστείτε: Η προετοιμασία της άρνησης περιλαμβάνει και τον τρόπο έκφρασης. Ένα προετοιμασμένο όχι το οποίο έχετε μελετήσει και προβλέψει μπορεί να διευκολύνει αφάνταστα τη ζωή σας. Ένα όχι που συγκρατείτε και στριφογυρίζετε στο μυαλό σας διαφέρει από ένα αυθόρμητο. Ένα όχι αδύναμο και χωρίς πειθώ ακούγεται ψεύτικο ενώ ένα όχι απότομο σαν ξέσπασμα. Ξεκινήστε με ένα «όχι αλλά…». Δείχνει ευγένεια, δεν τονίζει την άρνηση, υπογραμμίζει τη θετική εναλλακτική πρόταση και έτσι η απάντηση είναι λιγότερο απότομη και περισσότερο ανοιχτή. Αυτός ο τύπος άρνησης χρησιμοποιείται συχνά στις διαπραγματεύσεις ώστε να ενισχυθεί η ποιότητας της επικοινωνίας και να ενθαρρυνθεί ο διάλογος.

Μη δικαιολογείστε: Για να αποφύγετε μία ευθεία άρνηση πέφτετε στην παγίδα της δικαιολογίας. Δυστυχώς οι δικαιολογίες περιπλέκουν αντί να ξεκαθαρίζουν την κατάσταση. Σας απομακρύνουν από το στόχο προκαλούν ανεξέλεγκτες και ακατάλληλες αντιδράσεις και σας εκθέτουν.

Μη ρίχνετε τις ευθύνες στους άλλους: Αντί να θυμώσετε με τον εαυτό σας που δεν μπόρεσε να πει όχι για να αποφύγει την βαρετή διάλεξη ξεσπάτε στο φίλο σας που δεν του αρνηθήκατε. Η μετάθεση των συναισθημάτων σας στους άλλους είναι μία πρακτική που ανακουφίζει πρόσκαιρα, απελευθερώνοντας την ένταση. Όμως η στρατηγική του αποδοπομπιαίου τράγου δεν καλύπτει την αδυναμία σας να πείτε όχι.

Πείτε το ξεκάθαρα: Ένα αληθινό όχι για να είναι αποτελεσματικό πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρή εσωτερική αβεβαιότητα. Ένα αδύναμο όχι μειώνει την ποιότητα επικοινωνίας και μπορεί να αμφισβητήσει τη σαφήνεια και την ειλικρίνεια του διαλόγου. Αν το όχι σας δεν είναι αληθινό τότε όλα όσα λέτε θα αμφισβητηθούν γιατί θα μοιάζουν αδύναμα, ψεύτικα και διφορούμενα. Εντοπίστε λοιπόν αυτό που δε θέλετε και πείτε όχι αποφασιστικά.

Κρατήστε αποστάσεις: Προσπαθήστε να καθορίσετε το ζωτικό σας χώρο. Χρειάζεται μία μικρή  απόσταση που πρέπει να τηρείται από τους άλλους ώστε να αισθάνεστε άνετα μαζί τους. Αυτή η σιωπηλή γλώσσα είναι ένας τρόπος μη λεκτικός που συχνά υποτιμούμε.

Ζητήστε χρόνο: Όταν δε θέλετε να αρνηθείτε ευθέως ζητήστε λίγο χρόνο. Έτσι έχετε την ευκαιρία να συγκεντρώσετε τις πληροφορίες που θέλετε, να εντοπίσετε τους λόγους γι αυτά που δεν θέλετε και να είστε πιο σίγουροι όταν θα αρνηθείτε.

Ας πιστέψουμε στον εαυτό μας Για παράδειγμα, πέρυσι οργανώσαμε το πάρτι της κολλητής μας, φέτος, όμως, δεν έχουμε τέτοια διάθεση. Ας το αρνηθούμε ευγενικά. Δεν πρόκειται να χάσουμε τους φίλους μας για κάτι τέτοιο. Σίγουρα, πάντως, θα κερδίσουμε τον αυτοσεβασμό μας.

Ας κάνουμε μια εναλλακτική πρόταση Για παράδειγμα, μας καλούν οι γονείς μας για να φάμε όλοι μαζί στο σπίτι τους την Κυριακή, αλλά εμείς έχουμε αποφασίσει ότι αυτή την Κυριακή θα κάτσουμε στο κρεβάτι μας να χουζουρέψουμε μέχρι αργά. Μπορούμε να τους πούμε ότι έχουμε κανονίσει κάτι άλλο και να τους προτείνουμε εναλλακτικά να πιούμε μαζί καφέ το απόγευμα. Έτσι, ούτε εκείνοι θα απογοητευτούν ούτε εμείς θα έχουμε τύψεις.

Το μυστικό

Μην έχετε ενοχές όταν οι άλλοι αντιδρούν με θυμό ή εκνευρισμό. Είναι δικαίωμά σας να αρνηθείτε και μην υποκύπτετε στις αντιδράσεις τους.

Πάτροκλος Παπαδάκης ψυχολόγος – VITA