Περιώνυμος σοφιστής και συγγραφέας, του οποίου βασικό χαρακτηριστικό ήταν η έντονη διάθεση να κρίνει με σατιρικό τρόπο την εποχή του – και πιο συγκεκριμένα: τον ακόλαστο βίο της, τη φιλοσοφία (τους εκπροσώπους της οποίας θεωρούσε ανεπαρκείς, ελαφρείς και κενούς), τη μυθολογία, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τους ρήτορες, τους σχολαστικούς γραμματικούς και τους αττικιστές.

Ο Λουκιανός Σαμοσατεύς καταγόταν από φτωχούς γονείς, οι οποίοι δεν είχαν κατά νουν να μορφωθεί αλλά να μάθει κάποια τέχνη. Ο Λουκιανός – ο οποίος, επειδή ο γενέθλιος τόπος του, τα Σαμόσατα, ήταν κοντά στον Ευφράτη, αποκαλούσε τον εαυτό του Σύρο, μιλούσε αρχικά τη συριακή γλώσσα και ντυνόταν κατά το συριακό τρόπο-, ζήτησε να μορφωθεί. Έτσι, αφού διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα στην ιδιαίτερη πατρίδα του, έμαθε ελληνικά και σπούδασε ρητορική σε διάφορες σχολές της Ιωνίας, για να ασκήσει περί το 150 μ.Χ. το επάγγελμα του δικηγόρου στην Αντιόχεια. Μη βρίσκοντας ικανοποίηση στο επάγγελμα αυτό, όμως, το εγκατέλειψε ζώντας πλέον ως περιπλανώμενος σοφιστής.

Έτσι, ταξίδεψε σε διάφορες πόλεις της Ιωνίας, τη Μακεδονία, την Ιταλία, για να καταλήξει στη νότια Γαλατία, όπου έμεινε επί δέκα περίπου χρόνια διδάσκοντας ρητορική και απαγγέλλοντας σοφιστικούς λόγους. Γύρω στο 160 μ.Χ. επέστρεψε στα Σαμόσατα, όπου έμεινε επί πέντε περίπου χρόνια, για να εγκατασταθεί στη συνέχεια στην Αθήνα, στην οποία παρέμεινε επί είκοσι περίπου χρόνια όπου φιλοσοφούσε και συνέγραψε τους περίφημους Διαλόγους του.

Κατόπιν, παρά το γεγονός ότι, στα έργα του είχε εκφρασθεί υπέρ της ανεξαρτησίας του ανθρώπου από κάθε είδους δεσμεύσεις, ώστε να μπορεί ελεύθερα να διατυπώνει τη γνώμη του, τέθηκε στην υπηρεσία του αυτοκράτορα Σεβήρου αναλαμβάνοντας ένα ανώτερο δικαστικό αξίωμα στην Αίγυπτο, όπου φαίνεται ότι πέθανε· στην Απολογία του ο Λουκιανός δικαιολογείται για την εκ μέρους του ανάληψη μιας έμμισθης θέσης με τις ανάλογες δεσμεύσεις.

Και στα φιλοσοφικής υφής έργα του ο Λουκιανός εμφανίζεται ειρωνικός και επικριτικός απέναντι σε δοξασίες, σχολές φιλοσοφίας και φιλοσόφους. Ο Λουκιανός αναφέρεται με περιφρόνηση, ειρωνεία και σαρκασμό στους φιλοσόφους, τους οποίους παρουσιάζει να στέκονται με ανοιχτό το στόμα απέναντι στους πλούσιους και να χάσκουν μπροστά στο χρήμα αποκαλώντας τους πιο δειλούς ακόμη και από αυτό το λαγό, πιο κόλακες ακόμη και από τους πίθηκους, πιο φιλόνικους και από τα κοκόρια, πιο αδιάντροπους από τα γαϊδούρια κ.ά.τ. Παρομοιάζει τους φιλοσόφους με τους ηθοποιούς στην τραγωδία, οι οποίοι, ενώ είναι μαλθακοί και θηλυπρεπείς, καθώς καλύπτονται κάτω από τη μάσκα υποδύονται ηρωικά πρόσωπα, όπως ο Ηρακλής ή ο Αχιλλέας δίχως να έχουν καμιά σχέση ομοιότητας μαζί τους.

Διείδε με οξύτατο βλέμμα τα πλημμελήματα των συγχρόνων του, τη δεισιδαιμονία, τον παρασιτισμό, την προσποίηση των φιλοσόφων, την απειροκαλία των γραμματικών, πράγματα που στιγμάτισε με γελαστούς χαριεντισμούς και δηκτικά σκώμματα. Δεινός ζωγράφος των ανθρωπίνων αδυναμιών, σκώπτει και χλευάζει, όχι απλώς για να κάνει τον αναγνώστη να γελάσει, αλλά για να διδάξει, επιδεικνύοντας τη φωτεινή διαύγεια και το κάλλος της ελληνικής διάνοιας, σε σύγκριση με την ημιβάρβαρη μωρία των συγχρόνων.

Χρησιμοποιεί κατά κόρον τον διάλογο για να σατιρίσει, να καυτηριάσει και να αναπτύξει τα θέματα που τον απασχολούν. Είναι ένας διάλογος λιτός και γεμάτος χαριτολογίες, απαλλαγμένος από τα περίτεχνα και πομπώδη σχήματα λόγου που συναντά κανείς συχνά σε φιλοσοφικούς διαλόγους.

Αν και δεν ανήκε σε καμιά σχολή φιλοσοφίας, εν τούτοις ο Λουκιανός φαίνεται να υιοθέτησε δοξασίες του Επίκουρου και των εκπροσώπων της στωικής φιλοσοφίας, σύμφωνα με τις οποίες δεν θα πρέπει να τρέφει κανείς αυταπάτες ούτε να υποδηλώνεται σε κανέναν.

Ο Λουκιανός, όπως αναφέρεται, έγραψε 82 έργα, από τα οποία πολλά θεωρούνται ψευδεπίγραφα. Τα ωραιότερα έργα του είναι τα διαλογικά. Γενικά οι υποθέσεις των συγγραφών του θέλγουν για την ποικιλία τους.

Πέθανε στην Αλεξάνδρεια.

Μερικές φράσεις του είναι διάσημες:

• Oυκ δ’ αν λάβοις παρά του μη έχοντος. (Νεκρικοί Διάλογοι)
• Σε μια κατάσταση αναρχική, η ισχύς είναι το μέτρο του δικαίου.
• Ωδινεν όρος και έτεκεν μυν.
• Αγροίκος ειμί την σκάφην σκάφην λέγων.( Αληθινές ιστορίες)
• Η μόρφωση χρειάζεται πολύ κόπο και μακρύ χρόνο και πολλά έξοδα.
• Αρκεί να υπάρχει ένας σκοπός στην εκπαίδευση και τότε αυτή μας δίνει δύναμη
• Για όσους κάνουν το καλό η ζωή είναι μικρή, αλλά για όσους κάνουν το κακό, μια μόνη νύχτα είναι ένας άπειρος χρόνος.

Πηγές: Πελεγρίνης – Βικιπέδια