Αυτά είναι λίγα από τα ερωτήματα που περιστρέφονται γύρω από το μυαλό ενός ανθρώπου που είναι γονιός ή ετοιμάζεται να γίνει. Η αλήθεια είναι πως η παγίδα του «ιδανικού γονιού» είναι μεγάλη κι επικίνδυνη είτε από την πλευρά του γονιού είτε από την πλευρά του παιδιού. Τις περισσότερες φορές, οι γονείς πιστεύουν ότι μπορεί να τους δοθεί ο τίτλος του «ιδανικού», όταν όλες τους οι προσδοκίες πραγματοποιηθούν με ευκολία και ακρίβεια. Από την άλλη, τα παιδιά θεωρούν ότι ο γονιός τους είναι «ιδανικός» μόνο όταν πραγματοποιούνται τα χατίρια τους. Και οι δυο πλευρές έχουν στο μυαλό τους κάτι εξιδανικευμένο, που δεν φέρνει συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις! Είναι όμως εφικτό αυτό;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει τέλειος ή ιδανικός γονιός! Υπάρχει όμως εκείνος ο γονιός ο οποίος αποδέχεται τον εαυτό του, τα βιώματα και τις εμπειρίες από την πατρική του οικογένεια, δεν προσπαθεί να γίνει τέλειος, αλλά δέχεται ότι μπορεί να έχει αντιφατικά συναισθήματα για την οικογένειά του, ότι είναι αναπόφευκτο να γίνουν «λάθη» και κάποια στραβοπατήματα. Αναγνωρίζει τα λάθη του και προσπαθεί να τα διορθώσει. Προπάντων όμως, βοηθάει το παιδί του να αποκτήσει την αυτονομία του…
Ένας βασικός παράγοντας που επηρεάζει το γονεϊκό ρόλο είναι αυτός του συναισθηματικού κλίματος που δημιουργείται μέσα στην οικογένεια. Η συναισθηματική στάση των γονέων αναφέρεται στην αποδοχή ή απόρριψη απέναντι στο παιδί τους. Η αποδοχή του παιδιού σχετίζεται άμεσα με το βαθμό της στοργής και αγάπης που εκφράζει ο γονιός στο παιδί του. Είναι σημαντικό στις μέρες μας, όπου συνήθως και οι δυο γονείς εργάζονται, να αφιερώνεται ποιοτικός χρόνος στο παιδί και όχι τόσο ποιοτικός. Δεν ωφελεί να νιώθει κανείς τύψεις γιατί εργάζεται πολλές ώρες την ημέρα και δεν έχει χρόνο να δει το παιδί του, αρκεί όταν επιστρέψει σπίτι να μοιραστεί κάποιο χρόνο μαζί του παίζοντας ή κάνοντας κάτι ευχάριστο και για τους δυο. Αυτό το μοίρασμα του χρόνου, βελτιώνει την επικοινωνία μέσα στην οικογένεια, τα μέλη έρχονται πιο κοντά και ο ένας μπορεί να καταλάβει τις ανάγκες του άλλου. Μ’ αυτό τον τρόπο καλλιεργείται η άνευ όρων κατανόηση στα λάθη του παιδιού και όχι η κριτική διάθεση. Η αποδοχή, λοιπόν, του παιδιού μέσα σε ένα ήπιο οικογενειακό κλίμα με ήρεμους γονείς, έχει σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη υγιούς προσωπικότητας του παιδιού.
Στην αντίπερα όχθη της αποδοχής έχουμε την απόρριψη του παιδιού από τους γονείς του. Σ’ αυτή την στάση των γονέων δεν κυριαρχεί τόσο η στοργή και η φιλική διάθεση, όσο η αυταρχικότητα. Σε μια αντίστοιχη οικογένεια, δεν ακούγονται γέλια και ήρεμες συζητήσεις. Ακούγεται μόνο η κριτική! Οι γονείς πιστεύουν πως με το να κριτικάρουν κάθε επιλογή του παιδιού και να μεγαλοποιούν τα λάθη του, θα καλλιεργήσουν την υπευθυνότητά του. Η επικέντρωση στα σφάλματα και τις ατέλειες του παιδιού όμως, δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική. Αντιθέτως, το παιδί μεγαλώνει σε ένα «επιθετικό» περιβάλλον, δεν θα αποκτήσει αυτοσεβασμό και η αυτοεκτίμησή του θα είναι πάντα σε χαμηλά επίπεδα. Φυσικά, η σχέση του παιδιού με την οικογένειά του δεν θα βασίζεται στην ισοτιμία, αλλά στο φόβο, το θυμό, την έλλειψη εμπιστοσύνης, την ανασφάλεια και την ανισορροπία δύναμης.
Το δίπολο της αποδοχής – απόρριψης δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που σχετίζεται με το ρόλο του γονέα. Σημαντικό ρόλο παίζει και η θέσπιση των ορίων για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Με την έννοια «όρια» ονομάζουμε το σύνολο από συμφωνίες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια. Τα όρια, σε πρώτη φάση, θεσπίζονται άτυπα από το συντροφικό ζευγάρι. Στη συνέχεια, με την απόκτηση παιδιού και όσο μεγαλώνει και ωριμάζει, τόσο πιο μεγάλη είναι η συμμετοχή του στη συνδιαμόρφωση των κανόνων. Στόχος των ορίων και των κανόνων δεν είναι η τιμωρία και ο υπερβολικός περιορισμός της συμπεριφοράς του παιδιού, αλλά η εκπαίδευση του παιδιού για μια υγιή ζωή ως παιδί και ως ενήλικας αργότερα.
Η θέσπιση των ορίων μέσα στην οικογένεια αναφέρεται ουσιαστικά στην άσκηση πειθαρχίας. Πολλές φορές μπερδεύουμε την πειθαρχία με την αυταρχικότητα και την τιμωρία. Στην πραγματικότητα, όμως η πειθαρχία συσχετίζεται με τη σταθερότητα και τη συνέπεια στην τήρηση των κανόνων. Άρα, λοιπόν, αποφεύγουμε τις σχέσεις εξουσίας, τις πολλές απαγορεύσεις και την άσκηση βίας και αποδεχόμαστε την καλή επικοινωνία, τον σεβασμό των δικαιωμάτων του παιδιού και την ειλικρίνεια.
Συγκρούσεις και διαφωνίες θα υπάρχουν πάντα μέσα στην οικογένεια. Δεν σημαίνει ότι κάποιος δεν είναι καλός γονιός γιατί διαφωνεί με το παιδί του. Τα παιδιά επιθυμούν συνεχώς να ξεπεράσουν τα όρια που θέτουν οι γονείς τους. Όσο πιο σταθερός είναι ο γονιός και δείχνει το ενδιαφέρον του για τις ανάγκες του παιδιού, τόσο πιο ανώδυνα και ήπια θα επιλύονται οι μικροσυγκρούσεις. Ας ξεχάσουμε τη φράση «δεν θα γίνει το δικό σου». Δεν θέλουμε να φουντώσουμε τον ανταγωνισμό μεταξύ μας, αλλά να προωθήσουμε την ωριμότητα και μια νέα στρατηγική επίλυσης συγκρούσεων και εξεύρεσης εναλλακτικών λύσεων.
Θα ήταν αποτελεσματικό αν είχαμε στο νου μας ότι η οικογένεια και η ανατροφή των παιδιών δεν αποτελεί μόνο μια δύσκολη δουλειά διαπαιδαγώγησης, αλλά ταυτόχρονα είναι και μια πηγή ευτυχίας. Οι γονεϊκές σχέσεις δοκιμάζονται με το πέρασμα του χρόνου. Απαιτείται πολύ υπομονή, επιμονή, ενέργεια, σταθερότητα αλλά και ευλυγισία.
Εστιάστε στα θετικά της οικογένειάς σας και δεν θα χάσετε! Δείτε το ρόλο σας από μια άλλη οπτική!
Διασκεδάστε τόσο με τα δικά σας λάθη όσο και με του παιδιού σας! Διασκεδάστε με τα παιδιά σας!
Ανθοπούλου Αργυρώ, κοινωνική λειτουργός – psychologein.dagorastos.net
