Στην ψυχολογία κάποια στοιχεία της προσωπικότητας επηρεάζουν άμεσα τον τρόπο ζωής, τις επιλογές, τις αποφάσεις, τις σχέσεις, τα συναισθήματα και τις πιθανές ασθένειες που θα έχει ένα άτομο. Σύμφωνα με την ψυχολογία κάποια εν μέρη στοιχεία της προσωπικότητας μπορεί να είναι αυτά που εντείνουν μια ψυχική νόσο, άλλοτε πάλι μπορεί να είναι απλά ενοχλητικά και να αποτελούν απλές ενδείξεις δίχως να πληρούν τα κριτήρια προκειμένου να αποτελούν παράγοντα κινδύνου για ορισμένες νόσους. Στην ψυχολογία αυτές οι ενδείξεις μπορεί να είναι η χρήση ουσιών, η έλλειψη κοινωνικότητας, φίλων και στενών σχέσεων, η υπερβολική λήψη τροφής, έως και η επιθετική συμπεριφορά. Όλα αυτά στην ψυχολογία αποτελούν συχνά εμπόδιο και για το ίδιο το άτομο που τα βιώνει να αναπτυχθεί ομαλά και να είναι ικανοποιημένο, αλλά και για τους ανθρώπους γύρω του.

Η προσωπικότητα, στοιχεία της οποίας μπορεί να είναι η πίστη, η αισιοδοξία ή απαισιοδοξία, η αδυναμία ή η δύναμη, η υψηλή ή χαμηλή αυτοπεποίθηση, σίγουρα επηρεάζει την πορεία όλων των ανθρώπων και τις επιλογές τους. Μπορεί κανείς όταν δει πως κάποια από τα στοιχεία της προσωπικότητάς του, του είναι τόσο ενοχλητικά ώστε να μην μπορεί να κάνει στενές σχέσεις, ή δεν μπορεί να αποφύγει εξαρτήσεις ή βάζει ο ίδιος τον εαυτό του συχνά σε κίνδυνο, να ζητήσει τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχολόγου και να κάνει την αρχή σε μια προσπάθεια να μάθει καλύτερα τον εαυτό του και τα κίνητρα που τον οδηγούν σε αποφάσεις και συμπεριφορές που τελικά δεν τον ωφελούν. Η σκληρή δουλειά με τον εαυτό μας, με τη βοήθεια του σωστού ψυχολόγου πάντα οδηγεί σε μια καλύτερη αυτογνωσία και μπορούμε να βελτιώσουμε τη ζωή μας.

Παρακάτω θα παραθέσουμε τους επτά τύπους προσωπικότητας, οι οποίες δεν είναι σε καμιά περίπτωση παθολογικές, αλλά μπορούν να γίνουν εφόσον οξυνθούν κάποιες δυσάρεστες εσωτερικές μας ενορμήσεις. Κάθε μία από αυτές τις προσωπικότητες μπορεί να νοσήσει γι’ αυτό και αναφέρουμε και τους σχετικούς όρους ώστε να μπορεί κανείς να είναι ενήμερος για το μέχρι πού μπορεί να φτάσει ένα είδος προσωπικότητας όταν δεν βγάλουμε από μέσα μας αυτά που μας κάνουν δυστυχισμένους.

1) ΥΠΕΡΑΠΑΙΤΗΤΙΚΗ, ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

Το άτομο με αυτή την προσωπικότητα δίνει μια υπερεπείγουσα απόχρωση σε όλες τις απαιτήσεις του και φαίνεται να χρειάζεται ειδική προσοχή και συνεχείς συμβουλές για να κάνει ή για να αποφασίσει το οτιδήποτε.
Περιμένει συνεχώς από τους άλλους ή από ένα συγκεκριμένο πρόσωπο που αγαπάει και εμπιστεύεται απόλυτα, ατελείωτη φροντίδα και συμβουλές. Όταν εμφανίζεται ότι νοιάζεται για τους άλλους περιμένει σχεδόν πάντα ανταπόδοση και γίνεται κακός/κακιά αν δεν την πάρει.
Στηρίζεται στους άλλους για σιγουριά και προστασία. Αν οι ανάγκες του δεν ικανοποιηθούν θυμώνει εύκολα ή πέφτει σε μελαγχολία. Είναι το άτομο που μπορεί να τρώει πολύ, να πίνει πολύ, να καπνίζει πολύ, να παίρνει πολλά φάρμακα και εύκολα εθίζεται σε ουσίες ή σε σχέσεις, καθώς όλα αυτά τα νιώθει ως ισοδύναμο της αγάπης που αναζητά.

Το άγχος και το στρες που συνοδεύουν αυτήν την προσωπικότητα τείνουν να μεταμορφωθούν σε επιθυμία για αμέριστη φροντίδα και ταυτόχρονα σε έντονο φόβο μήπως οι άλλοι το εγκαταλείψουν, κάτι που έχει βιώσει στην παιδική του ηλικία και που ασυνείδητα νιώθει και την ενήλικη ζωή. Με την αρρώστια σε αυτό το είδος προσωπικότητας ξαναγυρνάει υποσυνείδητα στην βρεφική του ηλικία όταν ένιωθε την απόλυτη ασφάλεια και προστασία.

Αντιλαμβανόμαστε πως ένα άτομο ανήκει σε αυτό το είδος προσωπικότητας όταν συνεχώς νιώθει ή διαμαρτύρεται συνεχώς για την έλλειψη ενδιαφέροντος και προστασίας από τους άλλους.

Κατά την πάλη του ενάντια στις επιθυμίες και τους φόβους του μπορεί να:

– Να εξαρτάται συνεχώς από συγκεκριμένα άτομα του περιβάλλοντός του ή γενικότερα από τις σχέσεις του

– Να μη θέλει με τίποτα να ανεξαρτητοποιηθεί και να προσκολλάται συνεχώς στους άλλους με κάθε πιθανή δικαιολογία

– Να πέσει σε μελαγχολία, απόσυρση, κατάθλιψη, νιώθοντας σαν μωρό που δεν το αγαπούν

– Να κατηγορεί συνεχώς τους άλλους για τα προβλήματά του

– Να μην δέχεται να κάνει βήματα ή θεραπείες για να νιώσει καλύτερα με το φόβο μιας νέας εξάρτησης

Όταν διαπιστωθεί αυτού του είδους η προσωπικότητα από μικρή ηλικία, με τις υπερβολικές απαιτήσεις με σταθερότητα και ηρεμία χωρίς εκνευρισμό και διάθεση για τιμωρίες, πρέπει να τίθονται από το στενό περιβάλλον του ατόμου κάποια συγκεκριμένα όρια και να ανταμείψουν κάθε προσπάθεια του ατόμου να δεχτεί όρια.

2) ΤΑΚΤΙΚΗ, ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ, ΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ, ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

Όταν το άτομο που ανήκει σε αυτό το είδος προσωπικότητας βρεθεί υπό στρες έχει ανάγκη να γνωρίζει με ακρίβεια την κατάστασή του, γιατί αντιμετωπίζει τα προβλήματά του με τη λογική, αλλά και με αυτό τον τρόπο ελέγχει το άγχος του. Το άτομο αυτό είναι τακτικό, ευσυνείδητο, συγκρατημένο, συνεπές, αλλά και πεισματάρης και «σφιχτός» με τα χρήματα.
Η διαμόρφωση της προσωπικότητας αυτή (κατά την ψυχοδυναμική θεωρία) οφείλεται σε διαταραχή κατά την περίοδο 1,5 έως και 3 χρόνων, οπότε και το παιδί αναπτύσσεται διανοητικά και εγκαθίσταται ο έλεγχος των απεκκριτικών λειτουργιών του.
Ο υπέρμετρος έλεγχος και η χρησιμοποίηση της λογικής είναι οι αμυντικοί του μηχανισμοί στην προσπάθειά του να ελέγξει τις επιθετικές του παρορμήσεις ως παιδί.
Το άτομο νιώθει να απειλείται με απώλεια του ελέγχου των παρορμήσεων. Προσπαθεί να ελέγξει την επιθετικότητά του με το να είναι υπεύθυνο και τακτικό και έτσι να ελέγχει τα συναισθήματά του.

Εμφανίζεται έντονη μια αυτοσυγκράτηση, μια τυπικότητα, ένα πείσμα και φαίνεται στους άλλους ως εγωιστής και ισχυρογνώμων. Η ανάγκη του για διανοητικό έλεγχο έρχεται να καλύψει το φόβο και την αμφιβολία του στο κατά πόσο γνωρίζει όλες τις λεπτομέρειες για μια υπόθεση.
Η προσωπικότητα αυτή έχει ανάγκη να νιώθει πως όλα τα άτομα γύρω του είναι προσεχτικοί, αποτελεσματικοί, καταρτισμένοι, καθαροί και ακριβείς, έχουν τις κατάλληλες γνώσεις και ικανότητες για να συνεργαστούν ή για να μείνουν μαζί του.

Ανακουφίζεται όταν οι άλλοι του εξηγούν κάθε λεπτομέρεια, αλλιώς κάθε κενό το κάνει να νιώθει έντονο άγχος. Θα πρέπει να ενθαρρύνεται από την παιδική ηλικία να συμμετάσχει στις διάφορες αποφάσεις και να επιβραβεύεται για τη λογική του.

3) ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ, ΣΑΓΗΝΕΥΤΙΚΗ, ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

Το άτομο με την προσωπικότητα αυτή παρουσιάζεται ενδιαφέρον, γοητευτικό ή ακόμα και προκλητικό. Μερικές φορές μπορεί να θεωρηθεί πως υποκρίνεται, δημιουργεί έντονες σχέσεις στη ζωή του και μπορεί να ζηλεύει όταν τα άτομα που το ενδιαφέρουν ασχολούνται με οποιονδήποτε άλλον εκτός αυτού.
Ο άνδρας της προσωπικότητας αυτής μπορεί να επιχειρήσει να αποδείξει τον ανδρισμό και το θάρρος του επιδεικτικά και η γυναίκα παρουσιάζει την αδυναμία της με ελκυστικό – σαγηνευτικό τρόπο, ντύνεται προκλητικά και φλερτάρει συνεχώς. Η προσωπικότητα αυτή αναπτύσσει πολύ εύκολα άγχος.

Σύμφωνα με τις ψυχαναλυτικές θεωρίες τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας αυτής θεωρείται ότι προέρχονται από την ηλικία των 3-6 ετών, όπου το παιδί δημιουργεί έντονη σχέση με τον γονέα του αντίθετου φύλου και νιώθει ένοχο για επιθετικές φαντασιώσεις ενάντια στον γονιό του ίδιου φύλου με το δικό του. Κάτω όμως από τις φαντασιώσεις αυτές κρύβεται η ανάγκη για προστασία. Τα προβλήματα που έχει αυτό το είδος προσωπικότητας γίνονται αντιληπτά ως ελαττώματα ή εκλαμβάνονται ως τιμωρία για ασυνείδητες παιδικές επιθυμίες.

Κύριος φόβος στους άνδρες είναι η παραμόρφωση του σώματος και η απώλεια της φυσικής τους δύναμης, γι’ αυτό και συχνά ως ενήλικες επιδεικνύουν σπαταλούν πολλές ώρες προπόνησης και γυμναστικής, επιδεικνύουν τη σωματική τους δύναμη, είναι ανταγωνιστικοί και στον ερωτικό τομέα συνεχώς ερωτοτροπούν.

Κύριος φόβος στις γυναίκες είναι η απώλεια της θηλυκότητας και της γοητείας τους, γι’ αυτό και είναι πολύ σχολαστικές με την εξωτερικής τους εμφάνιση, προσέχουν πολύ πως ντύνονται και φλερτάρουν έντονα.

Άνδρες και γυναίκες με αυτή την προσωπικότητα προσπαθούν να κινήσουν το ενδιαφέρον και τη συμπάθεια του περιβάλλοντος και δείχνουν ίσως και αδιαφορία για τις συνέπειες που θα έχουν στη σωματική ή την ψυχική τους υγεία οι παράτολμες κινήσεις και συμπεριφορές τους. Πολλές φορές επιχειρούν δύσκολα εγχειρήματα μόνο και μόνο για να αποδείξουν πως έχουν τόλμη και θάρρος. Δεν υπάρχει περίπτωση να προσελκύσουν τους άλλους με τον έντονο μαγνητισμό τους και να μην θέλουν να πάρουν κάτι από αυτούς. Ιδιαίτερα στον ερωτικό τομέα, κάτω από την έντονη σεξουαλικότητά τους κρύβεται η ανάγκη για προστασία και ασφάλεια.

4) ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΒΑΣΑΝΙΣΜΕΝΗ, ΑΥΤΟΘΥΣΙΑΖΟΜΕΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

Τα άτομα με αυτήν την προσωπικότητα έχουν επαναλαμβανόμενο ιστορικό με βάσανα, αρρώστιες, κακοτυχίες, αναποδιές και γενικότερα αποτυχίες. Συχνά τα ίδια τα άτομα αυτά τα αποδίδουν στην κακή τους τύχη.
Ψάχνοντας καλύτερα θα διαπιστώσουμε πως τα άτομα αυτά συνήθως προκαλούν μόνοι τους τα προβλήματα αυτά, είτε πέφτοντας συνεχώς σε δύσκολες καταστάσεις, είτε αντιδρώντας υπερβολικά έντονα σε δυσάρεστες καταστάσεις λόγω υπέρμετρης ευαισθησίας.
Οι άνθρωποι αυτοί αδιαφορούν για τη δική τους άνεση και υπηρετούν τους άλλους ανθρώπους. Συχνά όμως παρουσιάζουν τα βάσανά τους με τρόπο ιδιαίτερα επιδεικτικό. Συνήθως προκαλούν συμπάθεια και επιδοκιμασία, μπορεί όμως να προκαλέσουν και αμηχανία ή εκνευρισμό στους άλλους.
Ο πόνος συνδέεται στενά με την ευχαρίστηση, τόσο ψυχολογία όσο και σωματικά, καθώς όταν πονάμε συνήθως οι άλλοι μας προσέχουν και μας φροντίζουν, ή τουλάχιστον αυτό έχουμε μάθει από μικρά. Πολλά άτομα έχουν επίσης μια ασυνείδητη ανάγκη για τιμωρία προκειμένου να ανακουφίσουν ασυνείδητα αισθήματα ενοχής, οπότε ο πόνος και οι αναποδιές έρχονται ως εξιλέωση.

Ψυχαναλυτικά η καταπιεστική ανατροφή του παιδιού που το κάνει να νιώθει ένοχο με το παραμικρό και δεν του επιτρέπει να εκφράσει το θυμό του, θεωρείται ότι συμβάλλει στην ανάπτυξη τέτοιας προσωπικότητας.
Επίσης, ενοχοποιούνται το ξύλο που μπορεί σε ορισμένα παιδιά να προκαλέσει διέγερση χρωματισμένη με ευχαρίστηση ή η ύπαρξη ενός γονιού που τιμωρεί και μετά για να εξιλεωθεί προσφέρει ευχαρίστηση. Προσκόλληση σε ένα επιθετικό ή σαδιστικό γονιό μπορεί να οδηγήσει σε αναζήτηση σχέσεων με παρόμοιους ανθρώπους.
Η βασική ανάγκη των ατόμων αυτών είναι να κερδίσουν αγάπη, φροντίδα και αποδοχή, αλλά αισθάνονται ένοχοι να τα δεχτούν χωρίς αυτοθυσία. Έτσι τα άτομα αυτά όταν έχουν προβλήματα τονίζουν συνέχεια το πόσο υποφέρουν γιατί μόνο έτσι πιστεύουν ασυνείδητα ότι δικαιούνται τη φροντίδα και την αγάπη.
Όσο κι αν προσπαθεί το περιβάλλον τους να τους πείσει πως όλα θα πάνε καλά, εκείνοι παραπονιούνται περισσότερο, με αποτέλεσμα να προκαλούν εκνευρισμό στους άλλους. Τα άτομα αυτά νιώθουν ένοχα να δεχθούν τη βελτίωση στη ζωή τους γιατί έχουν μάθει μόνο να υποφέρουν.

Ο μόνος τρόπος για να τους ανακουφίσουμε είναι να παρουσιάσουμε την προσπάθεια για βοήθεια ως ένα αγώνα που θα πρέπει να κάνουν και οι ίδιοι προσπάθεια, για να νιώθουν πως συνεχίζουν να προσφέρουν.

5) Η ΕΠΙΦΥΛΑΚΤΙΚΗ, ΚΑΧΥΠΟΠΤΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ (ή ΠΑΡΑΝΟΕΙΔΗΣ

Επιφυλακτικά άτομα απέναντι στους άλλους που αμφισβητούν τις προθέσεις των άλλων ή είναι εριστικά και κατηγορούν τα κίνητρα των άλλων είναι τα άτομα με την προσωπικότητά αυτή. Συνήθως αισθάνονται ότι οι άλλοι «τους ρίχνουν». Φοβούνται ιδιαίτερα μήπως βρεθούν σε ευάλωτη θέση και οι άλλοι τους εκμεταλλευτούν. Τα άτομα αυτά είναι υπερευαίσθητα στους υπαινιγμούς και στην ύπαρξη της παραμικρής υποψίας ότι οι άλλοι έχουν αρνητική διάθεση απέναντί τους.

Όταν υποστούν κριτική ή υποτιμηθούν μπορεί να φτάσουν στο σημείο να αισθάνονται ότι καταδιώκονται. Ο φόβος αυτός και η ευαισθησία στην κριτική αντικατοπτρίζουν μια βαθύτερη έγνοια για τα λάθη και τις αδυναμίες τους. Τα λάθη όμως και τις αδυναμίες τους τα προβάλλουν στους άλλου και έτσι δεν τα βιώνουν ως δικά τους, αλλά ως προερχόμενα από τους άλλους. Έτσι τα άτομα αυτά απαλλάσσουν τον εαυτό τους από τα δυσάρεστα, ανεβάζουν την αυτοεκτίμησή τους, αλλά αντιλαμβάνονται τον κόσμο ως απειλητικό και κακό.

Όταν έχουν προβλήματα έχουν την τάση να κατηγορούν τους άλλους για τα προβλήματά τους. Συγχρόνως αυξάνει η επιθετικότητά τους και (λόγω προβολής) η αίσθηση και ο φόβος ότι οι άλλοι θέλουν να τους κάνουν κακό. Έτσι μπορεί να καταλήξουν να γίνουν φοβισμένοι, καχύποπτοι, επιφυλακτικοί και φιλόνικοι.

Πρέπει να είμαστε υπομονετικοί με τα άτομα αυτά και να μην εμπλακούμε σε διαμάχη μαζί τους. Η στάση μας απέναντί τους θα πρέπει να είναι σταθερή, φιλική, χωρίς να τους πλησιάζουμε ιδιαίτερα, και όσο κι αν μας εκνευρίζουν, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να τους περάσουμε το μήνυμα πως τους καταλαβαίνουμε.

6) ΜΕ ΕΝΤΟΝΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΑΝΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΟΨΙΑΣ, ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

Τα άτομα αυτά βλέπουν τον εαυτό τους ως πολύ δυνατό και σπουδαίο και τα κύρια χαρακτηριστικά τους είναι η ματαιοδοξία, το αίσθημα του μεγαλείου και η ανωτερότητα που νιώθουν. Τα χαρακτηριστικά αυτά όμως είναι συνήθως αντίδραση σε βαθύτερες αμφιβολίες για την αξία τους ως άτομα. Όταν έχουν προβλήματα προσπαθούν να βρουν ή παριστάνουν ότι βρήκαν μόνο αντάξιούς τους ανταγωνιστές ή αντίζηλους. Κοιτούν αφ’ υψηλού τα άτομα που είναι χαμηλά στην ιεραρχία ή δεν έχουν κάποιο αξίωμα ή θέση, και ανταγωνίζονται ακόμα και τα υψηλά ιστάμενα ή πεπειραμένα άτομα που συναντούν στο δρόμο τους.

Μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα ενοχλητικοί με την ευκολία με την οποία χάνουν την εμπιστοσύνη τους στους άλλους ή τους ταπεινώνουν για ασήμαντα λάθη. Τα προβλήματα αποτελούν για τα άτομα αυτά άμεση απειλή για τη μεγαλειώδη εικόνα τους και γι’ αυτό προτιμούν να τα κρύβουν πολύ καλά ακόμα και από τα κοντινά τους πρόσωπα για να μη νιώσουν τον οίκτο ή πως οι άλλοι τους θεωρούν αδύναμους. Γι’ αυτό και η ανάγκη τους να φανούν σπουδαίοι συνεχώς θα επιτείνεται με τα χρόνια.

Πρέπει να τους αναγνωρίζεται ως ένα βαθμό η σημαντικότητά τους, χωρίς όμως να υποσκελισθεί η σημαντικότητα των άλλων.

7) Η ΑΠΟΜΟΝΩΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΠΟΜΑΚΡΗ (ΣΧΙΖΟΕΙΔΗΣ) ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

Σε αυτό τον τύπο προσωπικότητας τα άτομα είναι απόμακρα, συγκρατημένα και δεν αναμιγνύονται στα καθημερινά προβλήματα των άλλων ανθρώπων. Δεν είναι καθόλου εκφραστικά άτομα και αυτό είναι ένα πρόβλημα στην επικοινωνία τους με τους άλλους και στις καθημερινές τους επαφές και διαπραγματεύσεις. Είναι ήσυχα, απόμακρα και στην πραγματική τους ουσία ακοινώνητα.

Φαίνεται ότι ακολουθούν τη δική τους πορεία ζωής χωρίς συναισθηματικές σχέσεις με τους άλλους και χωρίς να ενδιαφέρονται για τις επιτυχίες των άλλων. Κάτω από αυτή όμως την επιφάνεια κρύβεται ένας πολύ ευαίσθητος, εύθραυστος και χωρίς προσαρμοστικότητα άνθρωπος, του οποίου η ισορροπία μπορεί να «αναποδογυρίσει» με την παραμικρή δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Η απομόνωση που επιζητά και τελικά επιτυγχάνει αντιπροσωπεύει την προστατευτική άρνηση των επικίνδυνα επώδυνων εμπειριών. Συνήθως τα ενδιαφέροντα και οι ασχολίες τους είναι μοναχικές και η εργασία τους μη ανταγωνιστική, δίχως μεγάλη διαπροσωπική επαφή. Στην ομάδα αυτή ανήκουν και εγωκεντρικά άτομα που ενασχολούνται φανατικά με περίεργες δίαιτες, υγιεινή διατροφή, θρησκευτικά ή πολιτικά κινήματα, ντύνονται παράξενα κ.ά.

Συνήθως η παιδική τους ηλικία χαρακτηρίζεται από μια σειρά από αποτυχίες και απογοητεύσεις στην προσπάθεια να δημιουργήσουν στενή σχέση με τους γονείς τους, αδυναμία που τους ακολουθεί και τους οδηγεί να αποφεύγουν τη δημιουργία στενών σχέσεων με τους άλλους ανθρώπους.

Ψυχαναλυτικά θεωρείται ότι αποχωρισμοί από τη μητέρα, η έλλειψη μιας σταθερής φροντίδας συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας τέτοιας προσωπικότητας. Το άτομο αυτό αναζητά ικανοποίηση και παρηγοριά μέσα από τον εαυτό του. Τα προβλήματα που εισβάλλουν μέσα σε αυτό το σύστημα που έχει φτιάξει, απειλούν την εύθραυστη ισορροπία του. Το άτομο αντιδρά με επίταση των βασικών αμυντικών του μηχανισμών και γίνεται πιο απαθής και απόμακρος.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να σεβαστούμε την έλλειψη κοινωνικότητας και να μην τον πιέσουμε να γίνει πιο κοινωνικός για να τον βοηθήσουμε να διατηρήσει την ισορροπία του.

πηγή: www.anew.gr