Οι πράξεις ενδοοικογενειακής βίας λειτουργούν καταλυτικά στην ψυχοσύνθεση και σωματική κατάσταση (ανάλογα με το είδος της βίας – σωματική, ψυχολογική), των θυμάτων. Συνήθως τα θύματα είναι γυναίκες, ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά, τα οποία ακόμα και αν δεν δέχονται άμεσα τη βία, γίνονται μάρτυρες αυτής.
Σε αυτή την περίπτωση τα άτομα μικρής ηλικίας «επηρεάζονται βαθύτατα και σε μακροπρόθεσμη βάση, αφού εκδηλώνουν ανορεξία, διαταραχές στον ύπνο, γλωσσική καθυστέρηση, δυσλεξία, επιθετικότητα, κατάθλιψη».
|
Τα γεγονότα τα οποία επισυμβαίνουν μέσα στα πλαίσια των οικογενειακών σχέσεων,αντιμετωπίζονται δυστυχώς από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, ως αυστηρώς ιδιωτικά και συνήθως με διακριτικότητα και προσοχή |
Η κοινωνική διαστρωμάτωση του φαινομένου ποικίλει. Άνθρωποι με διαφορετικό κοινωνικό, μορφωτικό και οικονομικό υπόβαθρο γίνονται θύτες ή θύματα. Το μοναδικό στοιχείο το οποίο αποτελεί κοινό τόπο των περιπτώσεων είναι το οικογενειακό ιστορικό κακοποίησης, τόσο των θυμάτων, όσο και των θυτών.
«0 φαύλος κύκλος» συνεχίζεται, όσο προστίθενται «κρίκοι» στην «αλυσίδα της βίας». Ορισμένες φορές άνθρωποι είτε επειδή είναι μεγαλωμένοι με ακραία αυταρχικό τρόπο, είτε επειδή έχουν ζήσει και οι ίδιοι την κακοποίηση και την περιθωριοποίηση, επιδιώκουν να ελέγξουν το αδύναμο μέλος της οικογένειάς τους, κατά τρόπο παρόμοιο με αυτόν που έχουν βιώσει στο παρελθόν.
Η αρχική λεκτική και ψυχολογική βία κλιμακώνεται σταδιακά και σε πολλές περιπτώσεις καταλήγουμε στη σωματική βία. Τα αίτια της ενδοοικογενειακής βίας πέρα από την παρελθούσα θυματοποίηση των εμπλεκομένων, καθώς και την ως έναν βαθμό ανοχή του κοινωνικού συνόλου, σχετίζονται με τα στερεότυπα και τις νόρμες που έχουν κυριαρχήσει εδώ και αιώνες.
Σε πρόσφατη έρευνα στον ελληνικό χώρο διαφαίνεται η σχέση μεταξύ φύλου και κοινωνικών αναπαραστάσεων σε σχέση με το θύμα και τον θύτη κακοποίησης. Παρουσιάζεται έντονα το πρότυπο του άνδρα που κυριαρχεί στις σχέσεις. Είναι καταξιωμένος κοινωνικά και οικονομικά, ενώ η αποτροπή της βίας και της διατήρησης μιας υγιούς σχέσης θεωρείται ευθύνη της γυναίκας. Επιπλέον αναμένεται από την τελευταία μια μετριοπάθεια και μη προκλητική συμπεριφορά ως Βάση για την οικοδόμηση της θηλυκότητάς της.
Η βία στην οικογένεια αναγνωρίζεται πλέον παγκόσμια, ως μείζον θέμα. Μια συγκλονιστική στατιστική μας βάζει πράγματι σε σκέψεις. Σύμφωνα με τον Shackelford (έρευνα 2001) το ένα τέταρτο των ανθρωποκτονιών, όπου ο δολοφόνος γνωρίζει το θύμα, συμβαίνουν μεταξύ συζύγων.
Ο «σκοτεινός αριθμός» των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας είναι υψηλός. Η ανοχή του άμεσου και ευρύτερου κοινωνικού συνόλου στο φαινόμενο, καθώς και η έλλειψη πρόνοιας για τα κακοποιημένα άτομα, οδηγούν τα θύματα στην άρνηση τους να καταγγείλουν το συμβάν και επιλέγουν να βιώνουν το πρόβλημα σιωπηλά, στα πλαίσια του οικογενειακού πλαισίου.
Είναι άξιο απορίας πως η ομερτά σε σχέση με το φαινόμενο, συνεχίζεται ακόμα και στις (θεωρητικά) σύγχρονες κοινωνίες μας. Οι στερεοτυπικές αντιλήψεις για τους οικογενειακούς ρόλους, λειτουργούν σε αυτήν την περίπτωση καταστροφικά. Ισοπεδώνουν την ανθρώπινη προσωπικότητα των θυμάτων και χαράσσουν ανεξίτηλες πληγές στον πυρήνα του κοινωνικού μας γίγνεσθαι, καθώς η αναγνώριση της αξίας του ανθρώπου σύμφωνα με τον Immanuel Kant («μόνο το ανθρώπινο υποκείμενο έχει απόλυτη αξία»), είναι αυτή που αποτελεί την ουσία και τη βάση μιας υγιούς κοινωνίας.
Έλενα Συρμαλή Ψυχολόγος – Εγκληματολόγος
