Η έλλειψη κοινωνικών σχέσεων όχι μόνο προκαλεί δυστυχία αλλά μπορεί να βλάψει την σωματική και νοητική υγεία κάποιου, σύμφωνα με επιστημονική έρευνα του Πανεπιστημίου του Σικάγο. Είναι μάλιστα τόσο βλαβερή για την υγεία όσο το κάπνισμα ή η παχυσαρκία, αφού αυξάνει την πίεση του αίματος, το επίπεδο του άγχους (την ορμόνη του στρες «κορτιζόλη» δηλαδή), εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα και αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης Αλτσχάιμερ, κατάθλιψης και αϋπνίας. Παράλληλα, μειώνει τα επίπεδα θέλησης και επιμονής και υποθάλπει έτσι την ικανότητα κάποιου να ακολουθεί ένα υγιεινό τρόπο ζωής.
Υπάρχουν βέβαια διάφοροι «τύποι» μοναξιάς και ο καθένας συμπεριφέρεται μέσα σε αυτούς διαφορετικά. Υπάρχουν άνθρωποι που ενώ δεν συναναστρέφονται συχνά ή σε βάθος με άλλους ανθρώπους, δεν νιώθουν μοναξιά. Και άλλοι που ακόμα και ανάμεσα σε αμέτρητο κόσμο νιώθουν μελαγχολία και εγκατάλειψη. Υπάρχουν άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά συνέχεια και άλλοι που την νιώθουν περιστασιακά, επειδή π.χ. δεν έχουν κάποιον σύντροφο. Άνθρωποι που θέλουν να είναι μοναχικοί και άλλοι που ενώ προσπαθούν να επικοινωνούν με άλλους ανθρώπους και να μοιράζονται την ζωή τους μαζί τους, δεν τα καταφέρνουν και καταλήγουν μόνοι.
Οι λόγοι για τους οποίους μπορεί να νιώθει κανείς μοναξιά επίσης διαφέρουν.
Ένας από αυτούς είναι η κακομεταχείριση, η απόρριψη ή η εκμετάλλευση από άλλους ανθρώπους (ακόμα και από την ίδια τους την οικογένεια). Ένας άλλος είναι η δυσκολία κάποιου ατόμου να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο για δικούς του προσωπικούς λόγους. Ενώ κανείς μπορεί να νιώθει μοναξιά λόγω μιας ερωτικής απογοήτευσης, ή λόγω έλλειψης κάποιου αγαπημένου προσώπου.
Στις μεγαλουπόλεις, σε μέρη που ζει κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλο, η απάντηση που δίνουν οι περισσότεροι στο «Γιατί είσαι μόνος;» είναι σχεδόν πάντα η ίδια:«Δεν έχω χρόνο, δουλεύω πολλές ώρες, έχω μια καριέρα να φροντίσω, έχω πολλές υποχρεώσεις, έχω να πληρώσω δόσεις για τηλεοράσεις, βίντεο, κομπιούτερ, για να πάρω αυτοκίνητο που όμως δεν μπορώ να το χρησιμοποιήσω για να συναντήσω φίλους και συγγενείς γιατί οι αποστάσεις είναι μεγάλες και έχει και πολύ κίνηση, οι άνθρωποι με απογοητεύουν, υπάρχει πολύ κακία στον κόσμο κ.τ.λ.». Κάπως έτσι οι άνθρωποι δημιουργούν ένα φρούριο μοναξιάς γύρω τους, κλείνοντας απ’έξω οποιονδήποτε θα μπορούσε να τους δώσει χαρά ή να μοιραστεί μαζί τους τις όμορφες στιγμές της ζωής. Η κατάσταση αυτή με τα χρόνια διαιωνίζεται και καταλήγει σήμερα η κατάθλιψη να αποτελεί την μεγαλύτερη μάστιγα του αιώνα.
Ένας μοναχικός άνθρωπος στα όρια της κατάθλιψης, λοιπόν, νιώθει πόνο, χαμό, ακόμα και μίσος. Κάποιοι μάλιστα έχουν δηλώσει μηδενικά αισθήματα, μούδιασμα, απάθεια για ό,τι συμβαίνει γύρω τους. Και κάποιοι άλλοι ότι νιώθουν πως δεν έχουν τον έλεγχο της μοναξιάς τους. Είναι αυτό δυνατόν; Σύμφωνα με την κυρία Χρονοπούλου, αν και τα παραπάνω είναι αλήθεια και τα πράγματα δεν είναι εύκολα για τους μοναχικούς ανθρώπους «προσωπικά πιστεύω ότι η μοναξιά είναι σχεδόν πάντα επιλογή. Όπως κουραστήκαμε για όλα τα υλικά αγαθά που έχουμε αποκτήσει, το ίδιο θα χρειαστεί και πρέπει να κουραστούμε και για να διατηρήσουμε τις σχέσεις που έχουμε ή τις νέες που θέλουμε να κατακτήσουμε. Οι διαπροσωπικές σχέσεις θέλουν διαρκή φροντίδα και προσπάθεια προκειμένου να μην φτάνουν σε τέλμα.»
Πώς αντιμετωπίζεται όμως η μοναξιά; Οι επιστήμονες, λένε, πως οι άνθρωποι που λόγω της μοναξιάς έχουν φτάσει στα όρια της κατάθλιψης «βυθίζονται» σε έναν αυτοκαταστροφικό τρόπο ζωής. Κάποιοι δημιουργούν έναν φανταστικό φίλο ή εραστή που νομίζουν πως αν περιμένουν ή αν κυνηγήσουν κάποτε θα έρθει. Άλλοι κλαίνε συχνά, αποσύρονται από την κοινωνική ζωή, θέλουν συνέχεια να είναι μόνοι, να κοιμούνται, παρατάνε τον εαυτό τους εντελώς. Ακόμα χειρότερα, κάποιοι μοναχικοί άνθρωποι αποκρύβουν τα συναισθήματά τους από τους γύρω τους και μπορεί ακόμα να έχουν τάσεις αυτοκτονίας. Ενώ κάποιοι άλλοι, λιγότερο ίσως αυτοκαταστροφικοί, επιχειρούν να βρουν ανακούφιση στην θρησκεία.
Κι όμως υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε όλα τα παραπάνω και να μην μένουμε μόνοι, αρκεί να έχουμε διάθεση και να αποφασίσουμε να δώσουμε μέρος από τον χρόνο μας και στους άλλους. «Δεν γίνεται να κάνουμε σχέσεις από τον καναπέ μας όσο βολικός κι αν είναι αυτός». Για όσους, μάλιστα, νιώθουν απογοητευμένοι από κάθε προσπάθεια συναναστροφής και επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους συστήνει, «για όλους αυτούς που σήμερα αισθάνονται μόνοι υπάρχουν τρόποι να δικτυωθούν. Έχουν δημιουργηθεί club επικοινωνίας που φέρνουν κοντά άτομα αξιόλογα, κάθε ηλικίας, με κοινά ενδιαφέροντα και ασχολίες. Τα club αυτά διοργανώνουν εκδηλώσεις, γεύματα, εκδρομές, όπου εκεί ο καθένας μπορεί να συναντήσει κάποιον που θα του/της ταιριάξει και έτσι να αποχαιρετίσει την μοναξιά του». Ένα τέτοιο club είναι και το Δίκτυο Επικοινωνίας Ανθρωπίνων Σχέσεων «Επικοινωνία Club», που εδώ και 12 χρόνια, μέσα από κοινωνικές εκδηλώσεις ψυχαγωγικού και πολιτιστικού χαρακτήρα, φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά. Γιατί, όσο κι αν κάποιοι επιμένουν για το αντίθετο, η μοναξιά είναι πιο ωραία όταν μοιράζεται.
Έλενα Μπούλια
