Αφήνοντας στην άκρη τη συζήτηση περί του τι είναι η ηθική και αν μπορεί να υπάρξει μία ηθική ή κάποια άλλη (το καλό όλων σε πρώτη μοίρα ή το ατομικό, είναι ένα πολυσυζητημένο θέμα στις διαλέξεις περί ηθικής), θα γίνει αναφορά σχετικά με το αν έχει υπάρξει κάποια περίοδος πραγματικής, υπαρκτής ηθικής.
Αρχικά, αυτό που χρειάζεται να αναφερθεί είναι ότι όσες θεωρίες ηθικής έχουν διατυπωθεί από θεωρητικούς, δεν είναι η περιγραφή της υπάρχουσας ηθικής της εποχής τους με την ακολουθία κάποιας θετικής κριτικής, αλλά, το «τι θα έπρεπε να γίνει».
Αυτό και μόνο δείχνει την φανερή εναντίωση των θεωρητικών σχετικά με την ηθική της εποχής τους. Υπάρχουν πάρα πολλές θεωρίες ηθικής (με την έννοια της σωστής συμπεριφοράς) μία από τις πιο γνωστές είναι η θεωρία της κατηγορηματικής προσταγής του φιλόσοφου του 17ου αιώνα, Kant, στην οποία διατυπώνει το εξής: Υπάρχει ένας γενικός κανόνας στον οποίο υπακούει ο κάθε ένας και είναι ίδιος για όλους. Επίσης στο πλαίσιο της ηθικής του, υπάρχει το ερώτημα που θα έπρεπε να θέτει ο καθένας στον εαυτό του, «τι θα γινόταν αν αυτό που πράττω γινόταν καθολικός κανόνας και έπρεπε να το πράττουν όλοι ανεξαιρέτως;». Επιπλέον, προκειμένου να ξεφύγει κανείς από τις ηθικές θεωρίες των φιλοσόφων και να δώσει ένα πιο οικείο, στον μέσο αναγνώστη, παράδειγμα, αυτό είναι η ηθική που προβλέπει ο χριστιανισμός.
Δεν θα γίνει αναφορά στην ηθική του μεσαίωνα και στους προηγούμενους από αυτόν αιώνες καθώς εκείνα τα «σκοτεινά» (όπως έχουν ονομαστεί) χρόνια, έκοβαν μέλη του σώματος για τιμωρία, έκαιγαν «μάγισσες», σκότωναν χωρίς έλεος και πολλά άλλα τα οποία δείχνουν μία μηδενική ηθική ή ηθική του δυνατότερου. Στους επόμενους αιώνες από τον 17οαιώνα και έπειτα, από όταν άρχισαν να διατυπώνονται και οι περισσότερες ηθικές θεωρίες, είχε δημιουργηθεί μία διαφορετική ηθική. Για την καλύτερη περιγραφή της θα χρειαστεί να σημειωθεί ότι η ηθική κάθε φορά (περίοδο) είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με κάποια άλλη έννοια η οποία θεωρείται πολύ σημαντική για την περίοδο.
Τους αιώνες από τον 17ο και αργότερα πολύ σημαντική ήταν η έννοια της αξιοπρέπειας. Ειδικά στις γυναίκες η αξιοπρέπεια ήταν αυτό το χαρακτηριστικό το οποίο έπρεπε να προσέχουν περισσότερο. Η αξιοπρέπεια στους άντρες δημιούργησε έναν τύπο άντρα «σκληρό», ο οποίος δεν κλαίει, δεν νοιάζεται πολύ για κάποια πράγματα, δουλεύει συνεχώς, και τον ελεύθερο χρόνο του συναντά άλλους άντρες και συζητούν για θέματα όπως πολιτική και άλλα.
Η αξιοπρέπεια στο άλλο φύλο δημιούργησε ένα σύνολο γυναικών οι οποίες έπρεπε να προσέχουν το κάθε τους βήμα, έπρεπε να προσέχουν τα παιδιά και να τα αναθρέψουν σωστά, έπρεπε να είναι λιγομίλητες και συνεχώς χαρούμενες, να φροντίζουν τους άντρες τους φέρνοντας ακόμη και τις παντόφλες του όταν αυτοί «δεν μπορούσαν», αλλά κυρίως, να προσέχουν τα σημεία του σώματός τους τα οποία μπορούσαν να διεγείρουν τους άντρες φορώντας ρούχα που έκρυβαν τα πάντα εκτός της κεφαλής.
Η έννοια αυτή της αξιοπρέπειας δημιούργησε, όπως ήταν λογικό, μία φαλλοκρατική κοινωνία και ηθική στην οποία ο άντρας έπραττε όπως ήθελε, μεταχειριζόταν τις γυναίκες και τα παιδιά με όποιο τρόπο επιθυμούσε και χαρακτηριζόταν ως «άντρας» και «σωστός». Μετά το κλείσιμο της πόρτας του σπιτιού τα γέλια της γυναίκας και των παιδιών σταματούσαν καθώς το κλείσιμό της σήμαινε την άνοδο προς την επιφάνεια της πραγματικής «ηθικής του άντρα» η οποία σήμαινε ξύλο, κλάμα, εντολές προς στρατιώτες και άλλα. Η ηθική εκείνης της περιόδου (αιώνες δηλαδή) ήταν μία φαινομενική ηθική η οποία έκρυβε τις πραγματικές επιθυμίες και πράξεις των ανθρώπων.
Στη σύγχρονη εποχή, η έννοια που έχει συνδεθεί με την ηθική δεν είναι μόνο μία, αλλά, ως κυριότερη θα μπορούσε να αναφερθεί το χρήμα. Μετά την άνοδο του καπιταλισμού και του φιλελευθερισμού, το χειρότερο που μπορείς να κάνεις στον άλλο (που πολλές φορές ακούγεται και η φράση «καλύτερα να με σκότωνε») είναι να τον κλέψεις.
Το χρήμα έχει εισέλθει τόσο πολύ στη ζωή των ανθρώπων πλέον όπου όλα γυρίζουν γύρω από αυτό. Δεν υπήρχε περίπτωση να εξαιρεθεί η ηθική από αυτό. Οι πλούσιοι μπορούν να κάνουν ό,τι επιθυμούν και αυτό γιατί κατέχουν πολλά χρήματα και δεν τους εναντιώνεται κανείς. Επίσης, κανείς δεν μπορεί να λογοδοτήσει με κάποιον ο οποίος «χτίζει» την καριέρα του και αποκτά χρήματα, παρόλο που μπορεί να χρησιμοποιεί «ανήθικα» μέσα για το σκοπό του. Η ηθική της εποχής αυτής είναι ατομική ηθική. «Ατομική», διότι τον κάθε έναν τον ενδιαφέρει μόνο ο εαυτός του και αν κάποιος συνάνθρωπός του (ο οποίος ονομάζεται «αντίπαλος» πλέον) πεινάει ή είναι άνεργος ή υποφέρει, «φταίει ο ίδιος».
Η ηθική της κάθε περιόδου μπορεί να ονομάζεται κάπως, άλλοτε «ηθική του άντρα», άλλοτε «ηθική του χρήματος» ή «ατομική ηθική» αλλά είναι πράγματι ηθική; Αποτελεί τρόπο για να συμπεριφέρεται κανείς; Αν όχι, τότε, τι είναι ηθικό στην εποχή μας; Πότε και πώς θα μεταβληθεί αυτό που τώρα θεωρείται «ηθικό» σε κάτι πραγματικά ηθικό; Τελικά, η ανθρωπότητα, έχει υπάρξει ποτέ ηθική, ή ανέκαθεν ενδιαφερόταν να φαίνεται ηθική;
Πηγή – Ιωάννης Περπερίδης
