Ορισμός της συναισθηματικής νοημοσύνης στους σύγχρονους ηγέτες

Πρόκειται για την ευφυή αντίληψη των συναισθημάτων. Ο ηγέτης σήμερα καλείται κατ’ αρχάς να αντιληφθεί και στη συνέχεια να διαχειριστεί και να αξιοποιήσει με τον κατάλληλο τρόπο τα δικά του συναισθήματα. Κατόπιν, πρέπει να είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα των ανθρώπων με τους οποίους συνεργάζεται, των υφισταμένων του. Πρόκειται για την «κοινωνική νοημοσύνη», την ικανότητα του ατόμου δηλαδή να διαβάζει το πώς αισθάνονται οι άνθρωποι γύρω του. Πρόκειται για ένα σπάνιο χάρισμα, όμως η ηγεσία είναι πάνω απ’ όλα σχέση. Αν αυτό δεν γίνεται αντιληπτό από τον ηγέτη, τότε υπάρχει πρόβλημα στον οργανισμό.

«Το συναίσθημα καθοδηγεί τη λογική και η λογική δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το συναίσθημα. Η ηγεσία σημαίνει πρώτα απ’ όλα σχέση και ο ηγέτης που δεν αντιλαμβάνεται αυτή τη βασική αρχή, είναι αδύνατο να ηγηθεί. Η ανθρωπιά φέρνει την αφοσίωση».

Ρίτσαρντ Βογιατζής (καθηγητής Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve )

Τι φέρνει την αφοσίωση

Οι σύγχρονοι ηγέτες πρέπει να αντιληφθούν ότι η συμπόνια και η ανθρωπιά φέρνουν την αφοσίωση. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το συναίσθημα καθοδηγεί τη λογική. Πρώτα αισθανόμαστε και μετά πράττουμε. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τα μηνύματα που εκπέμπουν οι άλλοι. Αν λοιπόν δώσουμε σημασία σε αυτά τα συναισθήματα που δεχόμαστε από το περιβάλλον μας, μπορούμε να συντονιστούμε μαζί τους ευκολότερα. Ο συντονισμός αυτός (resonance) φέρνει την καλύτερη συνεργασία…

Οι σχέσεις αυτές έχουν στον πυρήνα τους ένα κυκλικό σύστημα που ξεκινάει από την αυτογνωσία και τη διαχείριση των προσωπικών συναισθημάτων και καταλήγει στην αντίληψη των άλλων και το χτίσιμο σχέσεων μαζί τους στη βάση των συναισθημάτων που ανταλλάσσουμε.

Ο συντονισμός του ηγέτη με τους υπολοίπους (leadership resonance) έχει στον πυρήνα του τρεις παραμέτρους: 

• τη συμπόνια,
• την ελπίδα και
• το ενδιαφέρον (compassion, hope & minfulness).

Το αντίθετο αυτού, δηλαδή η έλλειψη συντονισμού (desonance), αποτελεί την αιτία των περισσότερων προβλημάτων στις εργασιακές σχέσεις. Βασικό εργαλείο σε αυτή την προσπάθεια είναι ο διάλογος γιατί βοηθάει στο να εκδηλωθεί η ελπίδα και η συμπόνια.

Όσο περισσότερο αισθάνεται κάποιος άγχος στο περιβάλλον εργασίας, τόσο περισσότερο πρέπει να ακούει τα συναισθήματά του και να θυμάται τον πρωταρχικό λόγο για τον οποίο ήλθε στη ζωή – να γίνει ευτυχισμένος.

Πώς προετοιμάζεται ένας ηγέτης να παίξει αυτό τον ρόλο;

Δυστυχώς, τα πανεπιστήμια δεν προετοιμάζουν ένα άτομο για αυτό τον ρόλο. Η συναισθηματική νοημοσύνη όμως θα πρέπει να ενσωματωθεί στο πρόγραμμα των τμημάτων που προετοιμάζουν τους μελλοντικούς ηγέτες των επιχειρήσεων. Ήδη, κάποια business school το κάνουν. Εξάλλου, η εκπαίδευση αποτελεί το όχημα για να προετοιμαστεί κανείς για το μέλλον.

Στους μεγάλους οργανισμούς συνήθως οι μάνατζερ είναι εκείνοι που αναπτύσσουν συναισθηματική νοημοσύνη γιατί για τους ηγέτες είναι εξαιρετικά δύσκολο να καλλιεργήσουν την κουλτούρα της εταιρείας σε διεθνές επίπεδο. Αντιθέτως, για τους μάνατζερ είναι ευκολότερο να αναπτύξουν τέτοιου είδους σχέσεις, γιατί τα στελέχη συσπειρώνονται γύρω τους, δημιουργώντας ομάδες στα πρότυπα της οικογένειας.

Η δε αντιμετώπιση της παγκοσμιοποίησης σήμερα πρέπει να γίνεται ως εξής: Πρέπει να ενημερώνεσαι διαρκώς για τις εξελίξεις, να εμπλουτίζεις τις γνώσεις σου και να αποκτάς τις νέες ικανότητες που χρειάζεσαι, κάνεις προβλέψεις και προσαρμόζεσαι στα νέα δεδομένα. Αυτή είναι η στρατηγική του μέλλοντος και όποιος δεν το βλέπει, θα είναι χαμένος…

Συμβουλή προς τους σύγχρονους ηγέτες;

Θα πρέπει να θυμούνται ότι το ζήτημα της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας δεν αφορά μόνο το τι πρέπει να κάνει κανείς για να βελτιωθεί.

Πρέπει να ανατρέξει στο παρελθόν του και να αναλογιστεί ποιος είναι ο σκοπός της ζωής του, τι θέλει να πετύχει, τι είναι σημαντικό για αυτόν. Ποια είναι η αιτία πίσω από τις πράξεις μας και ποιος ο τελικός σκοπός; Ο σκοπός για τον οποίο ήρθαμε στη ζωή είναι να βιώσουμε την ευτυχία προσωπικά και επαγγελματικά. Ας μην το ξεχνάμε και ας προσαρμόσουμε τις πράξεις μας προς αυτή την κατεύθυνση. Εξάλλου, η ελπίδα και η συμπόνια είναι ό,τι απομένει στις δύσκολες στιγμές.

«Ηγέτης είναι εκείνο το άτομο που ασκεί επιρροή πάνω σε άλλους ανθρώπους, κερδίζει την εμπιστοσύνη τους και τους κάνει να τον ακολουθούν εθελοντικά και πρόθυμα. Αυτή είναι η θεμελιώδης διαφορά του από τον μάνατζερ

Η Ηγεσία είναι χάρισμά ή τέχνη που αναπτύσσεται;

«Φοβούμαι ότι για πολλούς, οι ηγέτες θεωρούνται άτομα με μαγικές ικανότητες οι οποίοι λύουν όλα τα προβλήματα. Αυτό είναι επικίνδυνο. Η άσκηση ηγεσίας δεν έχει να κάνει τίποτα με τη μαγεία. Απλώς αυτή είναι η εξουσιοδότηση από τους ανθρώπους για την ενασχόληση με τον κόσμο τους. Είναι η σχέση των πάνω και των κάτω, για να εξασφαλίζει ότι, αντιλαμβανόμεθα ο ένας τον άλλο και ότι ενεργούμε από κοινού. Το να ηγείσαι είναι λιγότερο διαταγές αφ’ υψηλού στους άλλους και περισσότερο υπηρεσία με και για τους άλλους» [διάκριση μεταξύ ηγούμαι (Leadership) και διευθύνω (Management)] 
Robert Terry

«Αν γεννηθήκατε Ηγέτης δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα διότι θα γίνετε. Αν δεν γεννηθήκατε, επίσης δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα διότι δεν πρόκειται να γίνετε»
Δημήτρης Μπουραντάς