Αν είστε ένας από τους πολλούς που σκέφτεται: «Δεν είναι δίκαιο όλα μου πάνε στραβά» κατ’ αρχήν πρέπει να έχετε το θάρρος να καταλάβετε την αποτυχία αλλά και το κουράγιο να προσπαθήσετε πάλι. Η Ρώμη δεν φτιάχτηκε σε μια μέρα! Η αλλαγή είναι μια διαδικασία που έχει κι’ αυτή τη δική της σειρά. Είτε θέλω να αλλάξω τη δουλειά μου, τον σύντροφό μου, τη μορφή της σχέσης που έχω μαζί του ή τον ίδιο μου τον εαυτό η διαδικασία είναι η ίδια.
Τα 4 βήματα για την αλλαγή είναι:
1. Επιθυμία: Η αλλαγή δεν αρχίζει αν δεν έχεις πραγματικά την επιθυμία για κάτι τέτοιο.
2. Επίγνωση: Για να αλλάξει κανείς κάτι, χρειάζεται να ξέρει τι ακριβώς θέλει να αλλάξει. Αν δεν ξέρεις λοιπόν τις σκέψεις σου, τα συναισθήματά σου, ή τις συμπεριφορές σου δεν μπορείς να αρχίσεις την αλλαγή τους. Χρειάζεται με άλλα λόγια να ξεκαθαριστεί η πρόθεση. Το ξεκαθάρισμα της πρόθεσης πολλές φορές περιέχει πολλές εκπλήξεις, απλουστεύσεις και συνειδητοποιήσεις.
3. Αποδοχή: (Το δυσκολότερο μέρος της διαδικασίας). Αν δεν σταματήσεις την αυστηρή κριτική για τον εαυτό σου και για τον άλλον, η αλλαγή μπορεί να είναι μόνο προσωρινή ή αδύνατη.
4. Επιλογές: Αν καταφέρεις να αποδεχτείς τον εαυτό σου ή την κατάσταση όπως είναι θα ανακαλύψεις πως ο κόσμος είναι γεμάτος εναλλακτικές επιλογές. Η οποιαδήποτε αλλαγή είναι σαν να μαθαίνεις μια καινούρια γλώσσα. Στην αρχή νιώθεις άβολα και δεν σου είναι εύκολο να δεις την πρόοδο, σιγά σιγά όμως παρατηρείς τις βελτιώσεις και ενθαρρύνεσαι.
Εμπόδια για την αλλαγή
Τα εμπόδια στην αλλαγή είναι πεποιθήσεις που έχουμε καταγράψει συνήθως σε πολύ πρώιμα στάδια. Οι εγγραφές αυτές είναι ιδιαίτερα ισχυρές και τις περισσότερες φορές εντοπίζονται ή μέσα από θεραπευτική διαδικασία ή απλούστερα με την παρατήρηση.
Παρατήρηση σημαίνει πως καθώς ενεργώ αποστασιοποιούμαι από τη δράση και παρατηρώ τον εαυτό μου. Πολύ συχνά η παρατήρηση με οδηγεί στο να εντοπίσω αυτά που επιθυμώ να αλλάξω για να κάνω τη ζωή μου καλύτερη. Συχνά στη διαδικασία αυτή εμφανίζονται εμπόδια. Μερικά από αυτά είναι:
1. Αν νομίζεις πως το πρόβλημα το έχει ο άλλος. (Θέλω τόσο πολύ μια ισότιμη σχέση με τον άνδρα μου όμως εκείνος δεν μου δίνει αυτό που ζητώ!) Ο άλλος μπορεί όντως να έχει πρόβλημα αλλά εσύ τι κάνεις γι’ αυτό; Αν περιμένεις να αλλάξει ο άλλος ίσως να κουραστείς να περιμένεις… Δεν είναι καλύτερα να αλλάξεις εσύ την αντιμετώπισή σου και να μη νιώθεις το θύμα του άλλου;
2. Αν νομίζεις πως σου λείπει η δυνατότητα. (Θέλω τόσο πολύ να μάθω να τολμώ αλλά φαίνεται πως εγώ γεννήθηκα άτολμος!) Τη δυνατότητα της αλλαγής την έχει ο καθένας. Άλλωστε τίποτα δεν είναι ακριβώς το ίδιο με αυτό που ήταν λίγο πριν. Αν βρίσκεσαι σ’ αυτή τη θέση καλύτερα να ξανασκεφτείς πόσα πράγματα έχεις ήδη καταφέρει ως τώρα.
3. Αν νομίζεις πως δεν θα είσαι «εντάξει» εκτός αν αλλάξεις. (Αν κατάφερνα να χάσω 10 κιλά θα ήμουν η πιο ευτυχισμένη γυναίκα του κόσμου!) Είναι μια συχνή παγίδα για την αλλαγή. Αν δεν πίσεις τον εαυτό σου πως είσαι ένας αξιόλογος άνθρωπος παρά τα λάθη σου, η αλλαγή είναι αδύνατη.
4. Αν σταματάς τις καινούριες συμπεριφορές με την πρώτη δυσκολία. (Δοκίμασα αυτό που μου προτείνεις αλλά στην περίπτωση μου δεν έπιασε!) Αυτό μπορεί πολύ απλά να σημαίνει πως παραιτείσαι μόνο λίγο πριν από το αποτέλεσμα που πραγματικά επιθυμείς. Από εδώ έχει βγει το «Ο Επιμένων νικά»!
5. Αν μένεις σταθερός στις ίδιες συμπεριφορές. (Δεν μπορεί αυτή τη φορά θα τα καταφέρω!) Πολύ συχνά οι άνθρωποι επιμένουν στις ίδιες συμπεριφορές ελπίζοντας πως κάθε φορά θα είναι εκείνη που θα φέρει το καλύτερο αποτέλεσμα, μόνο που αυτό δεν έρχεται ποτέ. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα ψυχοφθόρο και αποκαρδιωτικό και δεν σου δίνει κίνητρο για να συνεχίσεις.
6. Αν έχεις μια «ταμπέλα» που δεν θες να την αποχωριστείς. (Εγώ από μικρό παιδί ήμουν επιλεκτική στο φαγητό, όλοι με φωνάζανε «πριγκίπισσα»!) Από πολύ νωρίς στη ζωή μας οι άλλοι μας «κολλάνε ταμπέλες» και συχνά μεγαλώνουμε μ’ αυτές σαν βεβαιότητα. Όταν έρθει η ώρα να τις αποχωριστούμε χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια.
7. Αν έχεις εμπλακεί σε μια μάχη υπεροχής. (Για να δούμε ποιανού θα του περάσει εσένα ή εμένα!) Πώς να αφήσεις τότε τη μάχη; Αν αλλάξεις θα νιώθεις πως νικήθηκες από τον αντίπαλο ή πως υποχώρησες και παραδόθηκες. Πρώτα χρειάζεται να βγεις από το πεδίο της μάχης και μετά θα έρθει η αλλαγή
8. Αν θέλεις γρήγορες λύσεις: (Τι να παιδεύομαι τώρα με ψυχοθεραπείες και συμβουλευτικές παίρνω ένα χαπάκι, πίνω καναποτηράκι και ξεχνάω όλα μου τα προβλήματα!) Πολλά εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη θέλουν εύκολες λύσεις και στρέφονται στα φάρμακα και σε άλλα είδη εξαρτήσεων όπως το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά.
9. Αν σε φοβίζει η αυτονόμιση: (Θέλω τόσο πολύ να πάω ένα σινεμά με τις φίλες μου αλλά δεν το τολμώ γιατί φοβάμαι πως και ο άνδρας μου θα θελήσει να κάνει το ίδιο. Άστο καλύτερα!) Αν φοβάσαι να αυτονομηθείς εσύ ή να επιτρέψεις την αυτονόμηση του άλλου είναι βέβαιο πως η αλλαγή θα είναι από δύσκολη έως αδύνατη
10. Αν οι στόχοι σου είναι πολύ άπιαστοι. (Ή όλα ή τίποτα δεν υπάρχουν ενδιάμεσα λύσεις για μένα) Συχνά βάζουμε τόσο ψηλούς στόχους που η αλλαγή για να τους φτάσουμε φαντάζει αδύνατη. Το κατέβασμα του πήχη σ’ αυτή την περίπτωση είναι λύση.
Τελειώνοντας θα ήταν σημαντικό να τονιστεί πως μόνο ΕΣΥ μπορείς να κάνεις τις αλλαγές που σε αφορούν, ταυτόχρονα όμως χρειάζεται να γνωρίζεις πως είσαι μέρος ενός συνόλου και ποτέ δεν είσαι μόνος σ’ αυτή τη διαδικασία.
Ερατώ Χατζιμιχελάκη Οικογενειακή σύμβουλος
