Κοινωνική επάρκεια είναι το σύνολο των δεξιοτήτων που προκύπτουν στην επιτυχημένη κοινωνική λειτουργία με φίλους.

Σημαντικά στοιχεία κοινωνικής επάρκειας είναι:

• Να ξέρεις πώς να κάνεις επιτυχημένα ανοίγματα

• Να μάθεις τι αναμένεται στα διάφορα στάδια της φιλίας

• Να εντοπίζεις τους ανθρώπους που δεν είναι πιθανοί υποψήφιοι για φίλοι

• Να εμβαθύνεις τις σχέσεις σου με ανθρώπους που πιθανόν θα είναι ικανοποιητικοί φίλοι

• Να αφήνεις τα πράγματα να εξελίσσονται ευχάριστα και για τους δυο

• Να εξασφαλίζεις ότι κάθε μέρος κάνει τις ίδιες προσπάθειες στη σχέση χωρίς να κρατάς ακριβή λογαριασμό

• Να αποφεύγεις να εμπιστεύεσαι κάποιον που πιθανόν να αποδειχθεί αναξιόπιστος

• Να αποτρέπεις τις προκλήσεις από αυτούς που θέλουν να «κλέψουν» τους φίλους σου

• Να αποφεύγεις να μένεις κολλημένος με φίλους που δεν βρίσκεις πια ελκυστικούς

• Να αποφεύγεις να ξεμένεις χωρίς φίλους

• Να συνέρχεσαι γρήγορα όταν σε απορρίπτουν

Η κοινωνική επάρκεια συσχετίζεται με δύο άλλες έννοιες: τις κοινωνικές δεξιότητες και την κοινωνική αποδοχή ή απόρριψη.

Οι κοινωνικές δεξιότητες θεωρούνται ως πτυχή της έννοιας της κοινωνικής επάρκειας και ορίζονται ως «οι συγκεκριμένες συμπεριφοριστικές δεξιότητες που χρησιμοποιούνται για να ανταποκριθεί κάποιος στις δεδομένες κοινωνικές καταστάσεις». Ή διαφορετικά οι κοινωνικές δεξιότητες είναι οι συγκεκριμένες συμπεριφορές, που εκδηλώνει ένα άτομο, προκειμένου να ανταποκριθεί με επιτυχία στις απαιτήσεις μιας κοινωνικής περίστασης.

Από την άλλη η κοινωνική αποδοχή και η κοινωνική απόρριψη απεικονίζουν την κοινωνική θέση κάποιου ανάμεσα στους συνομηλίκους και μετρώνται συνήθως μέσω των κοινωνιομετρικών κλιμάκων. Η κοινωνική αποδοχή ή η απόρριψη μπορεί να εκληφθεί ως προϊόν ή έκβαση της κοινωνικής επάρκειας.

Η κοινωνική επάρκεια αποτελεί σημαντική βάση, που οδηγεί σε στέρεες σχέσεις με τους συνομηλίκους και σε ακαδημαϊκή επιτυχία, ενώ η έλλειψη της κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας έχει συνδεθεί με διάφορα αρνητικά αποτελέσματα, όπως παραβατικότητα και ανάπτυξη αντικοινωνικής συμπεριφορά.

Η καλλιέργεια αποτελεσματικής κοινωνικής επάρκειας κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την κοινωνική προσαρμογή του ατόμου. Με τον όρο κοινωνική προσαρμογή εννοούμε την ικανότητα του (ή μη) να οργανώνει την ύπαρξη του με τρόπο τέτοιο, ώστε να εναρμονίζεται και να δρα με τρόπο λειτουργικό μέσα στο κοινωνικό του περιβάλλον.

Κοινωνικές μεταβλητές όπως η κοινωνικοοικονομική τάξη, η εκπαίδευση – το σχολικό περιβάλλον, το φύλο, η εθνική καταγωγή, η ιδιοσυγκρασία κ.ά. μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες επικινδυνότητας που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη της κοινωνικής επάρκειας.

Ο γονικός παράγοντας μπορεί και επηρεάζει σε πολύ σημαντικό βαθμό την κοινωνική προσαρμογή ενός παιδιού. Ο Goodyer (1990), που έχει εξετάσει διεξοδικά τα στοιχεία σχετικά με τις συνέπειες που έχουν πάνω στα παιδιά οικογενειακές διαφορές και γονεικές δυσλειτουργίες, επισημαίνει ότι αυτό που θα προκαλέσει προβλήματα συμπεριφοράς και προσωπικότητας στα παιδιά μπορεί να είναι ένας συνδυασμός περιστάσεων και όχι ένα μεμονωμένο γεγονός.

Τα παιδιά από τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις γνωρίζουν λιγότερο πώς να σχετίζονται ικανοποιητικά με τον εκπαιδευτικό και τους συνομηλίκους τους, πώς να ελέγχουν την συμπεριφορά τους και ποια είναι τα συμπεριφορικά σχήματα που είναι αποδεκτά από το εκπαιδευτικό σύστημα. Το σχολείο εμφανίζεται ως η βασικότερη οδός για την κοινωνική αποδοχή και την επαγγελματική καταξίωση.

Με τον όρο «δυσκολία προσαρμογής» εννοείται η ακατάλληλη, αναποτελεσματική , αποτυχημένη προσπάθεια του παιδιού και του εφήβου να προσαρμοστεί ομαλά στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Είναι προτιμότερο να κάνουμε λόγο για παιδιά με δυσκολίες προσαρμογής παρά για «προβληματικά παιδιά».

Δεν υπάρχει ένα καθόλα προβληματικό παιδί , αλλά παιδί με ένα ή περισσότερα προβλήματα που δυσχεραίνουν την ανάπτυξη και την προσαρμογή του και ταυτόχρονα παιδί με αρκετές δυνάμεις και θετικά στοιχεία τα οποία θα πρέπει να ανακαλυφθούν και να ενδυναμωθούν (Herbert, 1992).

Σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία οι διαφορές ανάμεσα στις εθνικές ομάδες σε ότι αφορά τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τα έθιμα και τις παραδόσεις, τις ηθικές αρχές, τον τρόπο ντυσίματος και ομιλίας και το γενικότερο στυλ ζωής είναι συχνά πολύ έντονες και μαζί με τις κοινωνικοοικονομικές διαφορές επιδρούν καταλυτικά στην κοινωνική προσαρμογή του ατόμου.