Η γέννηση του μικρού Αμπραχίμ στη Νέα Υόρκη ανέδειξε την «επαναστατική» διαδικασία αναπαραγωγής προκειμένου να μη μεταφέρονται στα νεογνά σπάνιες γενετικές ασθένειες των γονέων. Και μαζί της επανήλθαν όλα τα ηθικά διλήμματα σχετικά με την παρέμβαση της επιστήμης στη Φύση. Κάποιοι μίλησαν για ένα επιστημονικό ορόσημο, εφάμιλλο του πρώτου παιδιού του σωλήνα. Κάποιοι άλλοι όμως εξέφρασαν σοβαρές επιφυλάξεις: μα παιδί με τρεις βιολογικούς γονείς; Πόσο κόντρα στη Φύση είναι όλο αυτό; Ο μικρός Αμπραχίμ πάντως, που ήρθε πριν από πέντε μήνες στη ζωή, είναι μια χαρά.
Η γέννηση του Αμπραχίμ Χασάν την περασμένη άνοιξη στη Νέα Υόρκη, ανακοινώθηκε το βράδυ της Τρίτης 27 Σεπτεμβρίου από το New Scientist, που την χαρακτήρισε ως «επαναστατική» – για να προσθέσει πάντως ότι η όλη διαδικασία είναι «αμφιλεγόμενη». Σχηματικά, ο μικρούλης δεν έχει δύο βιολογικούς γονείς αλλά…. τρεις – συγκεκριμένα έχει δύο βιολογικές μητέρες και έναν πατέρα.
Η καταγωγή του Αμπραχίμ είναι από την Ιορδανία. Η μητέρα του μεταφέρει το γονίδιο μιας σπάνιας και τρομερής γενετικής ασθένειας, του συνδρόμου Leigh που επιτίθεται στο νευρικό σύστημα και οδηγεί στον μαρτυρικό θάνατο του παιδιού μέσα σε ελάχιστα χρόνια. Ο Αμπραχίμ γεννήθηκε με το DNA του πατέρα και της μητέρας του, αλλά και με μια «προσθήκη» γενετικού κώδικα από μια άλλη δότρια – γύρω στο 0,1% του DNA του – ώστε να μη μεταφέρει το θανατηφόρο γονίδιο.
Λόγω της ασθένειας της μητέρας, οι δύο ιορδανοί γονείς απευθύνθηκαν σε μια επιστημονική ομάδα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά η όλη διαδικασία αναπαραγωγής και γέννησης έγινε σε αμερικανικών συμφερόντων κλινική στο Μεξικό, όπου δεν υπάρχουν και τόσο αυστηροί νόμοι για τέτοιου είδους «πειραματικές μεθόδους». Αφού η διαδικασία ολοκληρώθηκε, οι δύο Ιορδανοί επέστρεψαν στη Νέα Υόρκη για να φέρουν στον κόσμο τον μικρούλη.
Οπως σημειώνει το BBC, δεν είναι η πρώτη φορά που επιστήμονες δημιουργούν μωρά που φέρουν DNA από τρεις ανθρώπους – αυτή η διαδικασία υπάρχει από τη δεκαετία του 1990. Ωστόσο αυτή η «μιτοχονδριακή δωρεά» είναι μια εντελώς νέα και διαφορετική μέθοδος.
Η αμερικανική επιστημονική ομάδα, επικεφαλής της οποίας είναι η δρ. Τζον Ζανγκ αφαίρεσαν τον πυρήνα ωαρίου της μητέρας και το αντικατέστησαν με τον πυρήνα ωαρίου άλλης γυναίκας, με αποτέλεσμα το μεν πυρηνικό DNA να ανήκει στη βιολογική μητέρα του παιδιού και το μιτοχονδριακό DNA στη δότρια.
Η διαδικασία αφαίρεσης των «ένοχων» μιτοχόνδριων από το ωάριο της μητέρας
Στους επιστήμονες δεν αρέσει ο όρος «παιδί από τρεις γονείς». Η μεταφορά μιτοχόνδριων δεν καθορίζει ποιος είσαι, απλά βοηθά τους δύο γονείς να αποκτήσουν ένα υγιές μωρό, λένε. Τα χαρακτηριστικά του χρώματος, των μαλλιών, το αν θα μοιάζεις στη μαμά σου, ακολουθούν το πυρηνικό DNA.
Αλλά αυτή ήταν μόλις μια και η λιγότερο σφοδρή αντίδραση της επιστημονικής κοινότητας στην ανακοίνωση του New Scientist. Μόνο η Βρετανία έχει περάσει σχετική νομοθεσία που επιτρέπει την ανάπτυξη εμβρύων από τρεις γονείς ώστε να αντιμετωπίζονται οι σπάνιες γενετικές ασθένειες. Αλλά πολλοί επιστήμονες, τόσο στη Βρετανία όσο και στις ΗΠΑ έσπευσαν να μιλήσουν για έναν ριψοκίνδυνο «αγώνα δρόμου».
«Ο μετασχηματισμός της δωρεάς μιτοχόνδριου σε κλινική διαδικασία δεν είναι κούρσα αλλά ένας στόχος που πρέπει να επιτευχθεί με ασφάλεια και αναπαραγωγικότητα» σημείωσε η δρ. Αλισον Μέρντοκ του πανεπιστημίου του Νιούκαστλ, από τους πρωτοπόρους τέτοιων ερευνών για παιδιά με τρία DNA. O δρ. Ντέιβιντ Κινγκ της σκεπτικιστικής οργάνωσης Human Genetics Alert είπε ότι είναι «εξοργιστικό που οι επιστήμονες αγνόησαν την αμερικανική νομοθεσία και τις ανησυχίες που υπάρχουν».
Είναι ηθικό να προχωράς έτσι «βιαστικά» όταν δεν υπάρχει θέμα «να σωθεί μια ζωή»; Αυτό είναι που αναρωτιέται η επιστημονική κοινότητα. Με την μικροσκοπική ανάλυση που πάντα η επιστημονική κοινότητα έχει απέναντι σε ανθρώπινες ιστορίες. Η δρ. Ζανγκ είπε ότι θα δώσει τις απαντήσεις της όταν παρουσιάσει τη δουλειά της στο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής τον Οκτώβριο. Ο πρόεδρος της Εταιρείας πάντως, δρ. Ρίτσαρντ Τζ. Πόλσον χαρακτήρισε την είδηση «τεράστια».
H δρ. Tζον Ζανγκ με τον μικρούλη Αμπραχίμ
Ο Ντάρεν Γκρίφιν, καθηγητής Γενετικής στο Κεντ, είπε στο BBC: «Αυτή η έρευνα εγκαινιάζει μια νέα εποχή. Είναι ένας νέος τρόπος για να βοηθήσεις οικογένειες που κινδυνεύουν να μεταδώσουν μια γενετική ασθένεια. Με αυτές τις ριζοσπαστικές νέες θεραπείες πάντα υπάρχουν ηθικά διλήμματα αλλά οι ανησυχίες πρέπει να μπουν στη ζυγαριά με την ανάγκη των οικογενειών».
Και όντως η ιστορία των ζευγαριού των δύο Ιορδανών είναι συγκλονιστική. Οπως αναφέρουν οι New York Times, όλα ξεκίνησαν το 2011 όταν επισκέφτηκαν τον δρα Τζέιμς Γκρίφο, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Εκείνος τους ανέφερε την περίπτωση της παλαιάς του φοιτήτριας της Τζον Ζανγκ, η οποία στο μεταξύ είχε αναλάβει ρόλο διευθύντριας στο Κέντρο Γονιμότητας «New Hope» στη Νεά Υόρκη. Η δρ. Ζανγκ είχε δοκιμάσει τη μέθοδο με τη δότρια μιτοχόνδριου το 2003 στην Κίνα με μια μητέρα 30 ετών, αλλά τα δύο δίδυμα που κυοφορούσε γεννήθηκαν πρόωρα και απεβίωσαν.
Οταν η δρ Ζανγκ εξήγησε στο ζευγάρι από την Ιορδανία την τεχνική, οι δύο γονείς δίστασαν. Είχαν ήδη ένα παιδί που έπασχε από το σύνδρομο Leigh, αλλά υπήρχε ακόμα πιθανότητα να φέρουν στον κόσμο με φυσιολογικό τρόποένα υγιές παιδί. Το ένα τέταρτο των μιτοχόνδριων της γυναίκας ήταν «ένοχα», αλλά αυτά μεταφέρονται τυχαία στα ωάρια. Αν γονιμοποιηθεί ένα ωάριο με «καλά» μιτοχόνδρια το παιδί θα είναι υγιές. Αποφάσισαν να δοκιμάσουν την τύχη τους.
Οπως σημειώνουν οι New York Times, το ζευγάρι επέστρεψε στην Ιορδανία και όντως απέκτησαν ακόμα ένα παιδάκι. Είχε την ίδια ασθένεια. «Είναι μια φρικτή αρρώστια», λέει η δρ. Ζανγκ. «Τα μωρά σταδιακά χάνουν την ικανότητα να κινηθούν και να αναπνεύσουν. Το μωρό τους είχε υποβληθεί σε τραχειοτομή. Επρεπε να αδειάζουν τους πνεύμονες του μωρού κάθε μία ώρα».
Το πρώτο τους παιδί είχε πεθάνει στα έξι του. Το δεύτερο ήταν μόλις οκτώ μηνών όταν έφυγε από τη ζωή.
Το ζευγάρι επέστρεψε στη δρα Ζανγκ και δήλωνε πια έτοιμο να δοκιμάσει την τεχνική με τη δωρεά μιτοχόνδριου. Το Κέντρο Γονιμότητας «New Hope» διέθετε φυσικά μια κλινική στο Μεξικό, ώστε να μπορεί να παρακαμφθεί η αυστηρή νομοθεσία των ΗΠΑ. Πριν από μια δεκαετία οι αμερικανικές Αρχές είχαν ζητήσει από τις κλινικές να κάνουν επίσημα αίτηση αν θέλουν να διεξάγουν τέτοιου είδους θεραπείες, ωστόσο λίγο αργότερα το Κογκρέσο πέρασε μια τροπολογία στη σχετική νομοθεσία που ουσιαστικά απαγόρευε τη χρηματοδότηση σχετικών ερευνών. Ηταν μια υπεραντίδραση της Ουάσιγκτον στα ηθικά διλήμματα που εγείροντο από μια τέτοια παρέμβαση της επιστήμης στη Φύση; Πιθανόν. Αλλωστε ο φόβος για τη δημιουργία ανθρώπων εργαστηρίου πάντα ενυπάρχει στο μυαλό του μέσου φυσιολογικού ανθρώπου. Αν ένα παιδί έχει DNA από δύο μητέρες γιατί όχι από περισσότερες; Και πού σταματάει όλο αυτό; Και η θρησκεία τι λέει;
Επιστροφή στην ιστορία μας όμως. Εξι μηνών έγκυος, η γυναίκα από την Ιορδανία ήξερε ότι αυτό το μωρό ήταν διαφορετικό. Την κλώτσαγε συνέχεια – τα άλλα δύο, επηρεασμένα από το σύνδρομο Leigh ακόμα και όταν ήταν έμβρυα, ελάχιστα μετακινούνταν. Τώρα ο Αμπραχίμ είναι πέντε μηνών. Και υγιής.
