Το «Οταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» (1960) της Χάρπερ Λι, είναι ένα κλασικό έργο που έγινε από νωρίς το ευαγγέλιο των υποστηρικτών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους εκείνους που, όπως η μικρή ηρωίδα του βιβλίου Τζιν Λουίζ, η Σκάουτ, όπως είναι το χαϊδευτικό της, είχαν «αχρωματοψία απέναντι στους ανθρώπους».
Ο Γκρέγκορι Πεκ, ως Ατικους, και η Μέρι Μπάνταμ, ως Σκάουτ, στην κινηματογραφική μεταφορά του «Οταν σκοτώνουν τα κοτσύφια»
Στο βιβλίο ο δικηγόρος Άτικους Φιντς, ο πατέρας της μικρής Σκάουτ που περιγράφει τα γεγονότα μέσα από την παιδική ματιά της, υπερασπίζεται ανεπιτυχώς έναν μαύρο που κατηγορείται αδίκως ότι βίασε μια λευκή.
Στη νότια Αμερική του 1935 ένα νεαρό κορίτσι κι ο μεγαλύτερος αδερφός της προσπαθούν να καταλάβουν τον κόσμο. Μέσα από την αφήγηση της μικρής Σκάουτ που διαρκεί για περίπου τριάμισι χρόνια και περιλαμβάνουν τα δικά της ώριμα παιδικά και του αδερφού της Τζεμ τα προεφηβικά, η μικρή αφηγήτρια μας ταξιδεύει στον δικό της μικρόκοσμο του Μέηκομπ, μιας μικρής περιοχής της Αλαμπάμα.
Τα περιορισμένα γεωγραφικά όρια της περιοχής αυτής δεν περιορίζουν καθόλου τον πλούτο θεμάτων που συνεχώς ξεφυτρώνουν μπροστά στα αθώα μάτια της νεαρής πρωταγωνίστριας. Ο οικειοθελής εγκλεισμός του γείτονά τους στο σπίτι του, πριν ακόμα γεννηθεί η Σκάουτ, γίνεται η αφορμή για να δημιουργήσουν τα δύο αδέρφια τρομακτικές ιστορίες και να συμπαρασύρουν σε αυτό το παιχνίδι και τον περιστασιακό τους καλοκαιρινό γείτονα, φίλο και συνομήλικα Ντόιλ.
Η παιδική τους περιέργεια τους ωθεί να περιδιαβαίνουν γύρω από το σπίτι του αινιγματικού Μπου Ράντλεϋ αλλά ποτέ δεν τολμούν να μπουν μέσα. Ακόμα και όταν ο Τζεμ, ο μεγάλος αδερφός, καλείται να απαντήσει σε μια πρόκληση και να καταπατήσει την αυλή των γειτόνων του, τρέχει με τέτοια ταχύτητα που δεν προλαβαίνει να διακρίνει και πολλά.
Κάπως έτσι κυλούσαν τα καλοκαίρια της Σκάουτ, πότε παίζοντας, πότε επιδιώκοντας να ενοχλήσουν τόσο τον άγνωστο γείτονά τους και να τον αναγκάσουν να τους αποκαλυφθεί και πότε τρώγοντας νόστιμα κέικ με τη γειτόνισσά τους και πότε τιμωρημένη για κάποια σκανδαλιά που είχε σκαρφιστεί. Ωσεί παρών σε κάθε της εγχείρημα, σχεδόν σε κάθε της σκέψη, είναι ο πατέρας της, ο δικηγόρος Άτικους που με την διακριτική του παρουσία και τις συνεχείς νουθεσίες του έχει καταφέρει να τρυπώσει στο υποσυνείδητο των παιδιών του και να τους καθοδηγεί σε κάθε τους στιγμή.
Ο Άτικους δεν είναι ο κλασικός βαρύθυμος πατέρας της εποχής που γυρνάει από τη δουλειά και αδιαφορεί για τα παιδιά του. Δεν είναι ο αυστηρός πατέρας που θα επιβληθεί με φωνές και χτυπήματα στη νεανική ξεγνοιασιά. Δεν είναι ο μέσος άνθρωπος που θα συμπαρασυρθεί με το κύμα μόνο και μόνο για να είναι μέλος της μικρής κοινωνίας τους. Ο Άτικους είναι ένα υπόδειγμα πατέρα ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα. Πιστός στις ικανότητές του, έντιμος και ανθρωπιστής, προχωράει με το κεφάλι ψηλά ακόμα και όταν ο πιο αχρείος του χωριού τον φτύνει στη μέση του δρόμου γιατί υπερασπίστηκε έναν αθώο μαύρο που τον κατηγορούσαν για βιαστή. Ακόμα και όταν όλη η πόλη στράφηκε εναντίον του ο Άτικους δεν δίστασε στιγμή να κάνει το πρέπον. Ζήτησε από τα παιδιά του κατανόηση και υπομονή και προχώρησε στο βαρύ του καθήκον.
Το 1962 το μυθιστόρημα «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» γυρίστηκε έργο με τον Γκρέγκορι Πεκ, στον ρόλο του Ατικους Φιντς, να κερδίζει το Οσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου, ενώ το κοριτσάκι Μέρι Μπάνταμ, ως Σκάουτ, έμεινε στην Ιστορία. Επίσης, κέρδισε άλλα δύο βραβεία Όσκαρ με σημαντικότερο αυτό της Καλύτερης Ταινίας. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου ανακήρυξε τον Ατικους Φιντς ως τον σπουδαιότερο κινηματογραφικό ήρωα του 20ού αιώνα, ενώ η ταινία εντάχθηκε στον κατάλογο των καλύτερων αμερικανικών ταινιών όλων των εποχών.
