Σαν σήμερα, 16 Μαρτίου του 1868 γεννήθηκε ο σπουδαίος Ρώσος λογοτέχνης Maxim Gorky, θεμελιωτής του σοσιαλιστικού λογοτεχνικού ρεαλισμού αλλά και πολιτικός ακτιβιστής η ζωή του οποίου ήταν αντιστρόφως ανάλογη με την λαμπρότητα της γραφής του.
Ο Μαξίμ Γκόρκι σε ηλικία 10 ετών έμεινε ορφανός και βρέθηκε να ζει στους δρόμους υπό σκληρές συνθήκες που άφησαν σημάδια τόσο στην ψυχή όσο και στην υγεία του. Εργάστηκε σε διάφορα επαγγέλματα, και η επαφή του με τους κατατρεγμένους, τους φτωχούς εργάτες και τους μουζίκους αποτέλεσαν ύλη για το έργο του.
Το Δεκέμβρη του 1887 αυτοπυροβολείται μ’ ένα πιστόλι στο στήθος, χωρίς να πεθάνει. Η σφαίρα εκείνη θα παραμείνει στα πνευμόνια του για τα επόμενα 40 χρόνια. Άστεγος και πάμφτωχος για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, το 1884 επιχείρησε να φοιτήσει στο πανεπιστήμιο του Καζάν και εκεί έρχεται σε επαφή με το λαϊκό κίνημα, ενώ από νωρίς έγινε φίλος με τον Άντον Τσέχωφ και τον Λέο Τολστόι.
Στη Μόσχα γνωρίζεται με τους οπαδούς του Λένιν και πλέον μεγάλο μέρος των εσόδων του πάει στα ταμεία του Κομουνιστικού Κόμματος. Το 1905, μετά τη σφαγή της «Ματωμένης Κυριακής» φυλακίζεται και όταν αποφυλακίζεται το 1906 φεύγει στο Βερολίνο, όπου γνωρίζεται προσωπικά με τον Λένιν και τον Τρότσκι.
Μεταξύ των ετών 1907-1908 εκδόθηκε το κορυφαίο μυθιστόρημά του Η μάνα, η οποία αποτέλεσε και τη βάση για το σενάριο της ομώνυμης κλασικής ταινίας του σοβιετικού κινηματογράφου. Στο μυθιστόρημα αυτό ο Μαξίμ Γκόρκι απεικονίζει για πρώτη φορά στη λογοτεχνία την πάλη του επαναστατικού προλεταριάτου για το σοσιαλισμό, κάτω από την καθοδήγηση του κόμματος της εργατικής τάξης, και τη γέννηση του νέου ανθρώπου μέσα σε αυτόν τον αγώνα. Εγκλωβισμένη σε μια μαρτυρική οικογενειακή ζωή, έρμαιο της συστηματικής σωματικής και ψυχικής κακοποίησης, η Πελαγία Νίλοβνα ζει αποκομμένη από την κοινωνία. Ο θάνατος του συζύγου της και η ωρίμανση του μονάκριβου γιου της, Παύλου, συνιστούν τις αναγκαίες συνθήκες για την κοινωνικοποίησή της. Η πολιτική δράση του Παύλου και των συντρόφων του ενάντια στην αυταρχική κρατική εξουσία την συγκινεί. Ο αγώνας τους γίνεται και δικός της: αναζητά την αλήθεια, αμφισβητεί την κρατούσα τάξη, στρατεύεται στον αγώνα για τη μεγάλη επανάσταση. Στα μάτια των συναγωνιστών της είναι η δική τους μάνα, έτοιμη να θυσιαστεί για τον κοινό σκοπό.
Επιστρέφει ξανά στη Ρωσία αλλά εγκαταλείπει ξανά τη χώρα πριν περάσει πολύς καιρός, αφού συγκρούεται με την ηγεσία του κόμματος.
Έγραψε χαρακτηριστικά: «…Οι Λένιν και Tρότσκι δεν έχουν οιαδήποτε ιδέα για την ελευθερία ή τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αλλοτριώνονται ήδη από το βρωμερό δηλητήριο της εξουσίας. Αυτό είναι ορατό από την επαίσχυντη ασέβεια στην ελευθερία του λόγου αλλά κι όλων των άλλων αστικών ελευθεριών για τις οποίες η δημοκρατία πάλεψε…».
«…Συμβουλή μου είναι ν’ αλλάξετε τις απόψεις, τις ιδέες και γενικά τους τρόπους σας, διαφορετικά μπορεί να χάσετε τη ζωή σας» απαντά ο Λένιν το 1919.
Επιστρέφει κατά διαστήματα στη Ρωσία και λαμβάνει τιμές από τον Στάλιν (οι οποίες χαρακτηρίζονται υποκριτικές και με απώτερο στόχο την εκμετάλλευση του ονόματος του παγκοσμίως γνωστού πλέον Ρώσου λογοτέχνη).
Ο σπουδαίος συγγραφέας Maxim Gorky πέθανε αιφνίδια σε ηλικία 68 ετών, το 1936, και τα αίτια του θανάτου του δεν διευκρινίστηκαν ποτέ – ως αιτία θανάτου ακούστηκαν πολλά, από πνευμονία και καρδιακή προσβολή έως τη δολοφονία από μέλη του Κόμματος.
