Ο Μιχάι Τσίκσεντμιχαϊ (Mihaly Csikszentmihalyi ) ήταν καθηγητής ψυχολογίας στο Σικάγο και γεννήθηκε το 1934  στη σημερινή Ριέκα της Κροατίας από γονείς Ούγγρους.  Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πέρασε μεγάλο διάστημα σε ιταλικό στρατόπεδο αιχμαλώτων όπου εκεί ανακάλυψε το σκάκι και διαπίστωσε ότι ήταν ένας εξαιρετικός τρόπος για να αποσπάει την προσοχή του από αυτά που συνέβαιναν γύρω του, κάτι που πιστεύει ότι τον βοήθησε πολύ να ξεπεράσει τις δυσκολίες της φυλακής.

Σε ηλικία 16 ετών, το 1950, ταξίδεψε στην Ελβετία όπου είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει μια διάλεξη του Καρλ Γιουνγκ. Όπως λέει ο ίδιος: «Σαν παιδί συνειδητοποίησα πόσοι λίγοι από τους ενήλικους που ήξερα μπόρεσαν να αντέξουν τις τραγωδίες του πολέμου, πόσοι λίγοι από αυτούς μπόρεσαν να ξαναχτίσουν μια φυσιολογική, γεμάτη, και ευτυχισμένη ζωή όταν η εργασία τους, το σπίτι τους, η ασφάλειά τους καταστράφηκαν από τον πόλεμο. Έτσι, ενδιαφέρθηκα να κατανοήσω τι συνεισφέρει σε μία ζωή που έχει αξία και σημασία. Και προσπάθησα, ως παιδί, ως έφηβος, να διαβάσω φιλοσοφία και να ασχοληθώ με την τέχνη και τη θρησκεία και με πολλά άλλα μονοπάτια που έβλεπα ως πιθανές απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση. Και τελικά κατέληξα να ασχοληθώ με την ψυχολογία από τύχη. Παραβρέθηκα σε μια διάλεξη του Καρλ Γιουνγκ με θέμα τους ιπτάμενους δίσκους. Αντί να μιλήσει για μικρά πράσινα ανθρωπάκια, μίλησε για το ότι ο ψυχισμός των Ευρωπαίων είχε τραυματιστεί από τον πόλεμο και πως τώρα πρόβαλαν ιπτάμενους δίσκους στον ουρανό»

Το 1956 μετανάστευσε στις ΗΠΑ με σκοπό να σπουδάσει Ψυχολογία. Το 1960 αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο και το 1965 πήρε το διδακτορικό. Από το 1969 μέχρι το 2000 δίδασκε Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο του Σικάγο και από το 2004 διδάσκει Ψυχολογία και Μάνατζμεντ στο πανεπιστήμιο Claremont Graduate της Καλιφόρνια, με έμφαση στην αισιοδοξία, τα κίνητρα και την ευθύνη και διευθύνει το Κέντρο Ερευνών για την Ποιότητα της Ζωής (The Quality of Life Research Center) στη Καλιφόρνια.  «Τα τελευταία είκοσι χρόνια ερευνά θέματα τα οποία σχετίζονται με τη “Ροή”. Το ενδιαφέρον για το έργο του, πέρα από τους ακαδημαϊκούς κύκλους, είναι τεράστιο. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες.

Ροή: Η Ψυχολογία της Βέλτιστης Εμπειρίας

O Τσίκζεντμιχαϊ έγινε ευρύτατα γνωστός από τη θεωρία του για τη Ροή που παρουσίασε στο βιβλίο του: «Ροή: Η Ψυχολογία της Βέλτιστης Εμπειρίας». Σύμφωνα με τον Τσίκζεντμιχαϊ οι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι όταν βρίσκονται στην κατάσταση της ροής, ένα είδος εσωτερικής έμπνευσης που προκαλεί έντονη συγκέντρωση-εστίαση σε κάποια ασχολία.

Μακριά από ψυχαναλυτικές θεωρίες και ασκήσεις τύπου coaching, η Ροή είναι μια καινούργια ψυχολογική προσέγγιση που δείχνει να έχει τις απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματά μας.

Το πρώτο μάθημα οικονομικών στο Χάρβαρντ είναι το μάθημα της ευτυχίας. Εκεί λένε στους πρωτοετείς φοιτητές ότι – σύμφωνα με μετρήσεις και στατιστικές ‒ η ευτυχία του ανθρώπου δεν αυξάνεται μετά τα $ 75.000 ετήσιο ατομικό εισόδημα. Άρα μη ζηλεύετε ούτε τους πολύ πλούσιους, ούτε τους διάσημους. Να ζηλεύετε τους δημιουργικούς, αυτοί μπορούν να βιώσουν την αληθινή ευτυχία…

Πώς; Μέσω της «Ροής». Το βιβλίο γράφτηκε μετά από δεκαετίες ερευνών υπό την καθοδήγηση του Τσικζεντμιχάι, πάνω στην ανθρώπινη εμπειρία της ευτυχίας.

Δεν είναι τσελεμεντές, δεν είναι manual ευτυχίας, δεν σου λέει τι και πώς να το κάνεις. Απλώς σου εξηγεί ότι για να νιώσεις καλύτερα πρέπει να θέτεις στόχους στη ζωή σου που να μοιάζουν δύσκολοι αλλά όχι ανέφικτοι.

Ο συγγραφέας τεκμηριώνει με πλείστα παραδείγματα από διαφορετικούς χώρους της ανθρώπινης δραστηριότητας ότι ο ανθ
ρώπινος εγκέφαλος μπορεί να περάσει σε μία κατάσταση ευφορίας [Ροή], την οποία κάθε άνθρωπος μπορεί να βιώσει, χωρίς να κάνει χρήση ναρκωτικών. Κορυφαίοι καλλιτέχνες και επιστήμονες που πήραν μέρος στην έρευνα επιβεβαίωσαν την ίδια εμπειρία, όπου χάνεις την αίσθηση του χώρου και του χρόνου καθώς είσαι συγκεντρωμένος 100% στην δραστηριότητα ή στην αποστολή σου.

Μέσα στο βιβλίο υπάρχει το παράδειγμα ενός χειρουργού που μετά από μια πολύωρη εγχείριση πρόσεξε ότι το μισό χειρουργείο ήταν γεμάτο σοβάδες. Όταν ρώτησε τους νοσηλευτές τι συνέβη, του είπαν ότι είχε πέσει το μισό ταβάνι κατά τη διάρκεια της εγχείρισης αλλά ο χειρουργός συνέχισε το χειρουργείο ανεπηρέαστος, χωρίς καν να το αντιληφθεί!

Δεν είναι στιγμές, είναι εμπειρίες

Όπως γράφει ο Τσικζεντμιχάι, η επιτυχία, όπως και η ευτυχία δεν μπορεί να επιδιωχθεί – πρέπει να προκύψει σαν ακούσιο επακόλουθο της προσωπικής αφοσίωσης στην πορεία του ανθρώπου για την επίτευξη ενός στόχου που υπερβαίνει τον εαυτό του.

Γι’ αυτό στην έκθεση του ΟΟΣΑ η χώρα με τους πιο ευτυχισμένους ανθρώπους του πλανήτη είναι ο Παναμάς κι όχι το Λουξεμβούργο.

Ο ίδιος περιγράφει τη ροή ως «την πλήρη συμμετοχή σε μια δραστηριότητα. Το εγώ απουσιάζει. Ο χρόνος ρέει αρμονικά. Κάθε δράση, κίνηση, σκέψη αναδύεται με αρμονική συνέχεια από την προηγούμενη, σαν ένα μουσικό κομμάτι τζαζ. Συμμετέχει ολόκληρη η ύπαρξη και αξιοποιούνται στο έπακρο όλες οι ικανότητες. Βλέπεις τον εαυτό σου να βυθίζεται σε μια εκστατική κατάσταση, σε σημείο που νιώθεις ότι σχεδόν δεν υπάρχεις. Το χέρι μοιάζει να μην ακολουθεί το σώμα και δεν έχω σχέση με τα όσα συμβαίνουν. Απλώς κάθεσαι εκεί, παρατηρητής, σε μια κατάσταση δέους και θαυμασμού. Κι έτσι, απλά, όλα ξεχειλίζουν από μόνα τους. Είναι μια κατάσταση έκστασης. Έκσταση ουσιαστικά σημαίνει να περνάς σε μια άλλη πραγματικότητα. Είναι σαν να εισέρχεσαι σε μια διαφορετική πραγματικότητα γιατί η εμπειρία είναι τόσο έντονη που αισθάνεται λες και δεν υπάρχεις.»

Με το πρωτοποριακό του έργο, συνέβαλε στην κατανόηση της ευτυχίας, της δημιουργικότητας, της ολοκλήρωσης του ανθρώπου και εισήγαγε την έννοια της «ροής» για να ονοματίσει μια κατάσταση αυξημένης εστίασης, βύθισης, ευφορίας και ανατροφοδότησης, που παρατήρησε ότι βιώνουν άνθρωποι πετυχημένοι σε ποικίλες δραστηριότητες όπως η τέχνη, το παιχνίδι ή η εργασία. Όταν κάποιος βιώνει την κατάσταση της «ροής» συμμετέχει πλήρως σ’ αυτό που κάμνει, είναι δοσμένος και αφοσιωμένος σε αυτή του τη δραστηριότητα και ανατροφοδοτείται από την ίδια του την ενασχόληση με κάτι που τον εμπνέει. Ο χρόνος «σταματάει», ο άνθρωπος βιώνει μια ήπια ευχάριστη έκσταση, είναι εκτός του εγωτικού εαυτού του (δεν κατακλύζεται από σκέψεις και επιθυμίες), ζει στο παρόν, στο «τώρα» και πετυχαίνει το βέλτιστο αποτέλεσμα με την μικρότερη δυνατή προσπάθεια.

Ο Csikszentmihalyi, λέει ότι η δημιουργικότητα είναι κεντρική πηγή νοήματος στη ζωή μας. Κορυφαίος ερευνητής της Θετικής Ψυχολογίας, αφιέρωσε τη ζωή του στη μελέτη των παραγόντων που κάμνουν τους ανθρώπους ευτυχισμένους: ο προ-μετωπιαίος φλοιός κάνει πολλά πράγματα, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι «Όταν καταγινόμαστε με κάτι (με δημιουργικότητα), νιώθουμε ότι ζούμε πιο έντονα, ότι ζούμε περισσότερο από ό,τι το υπόλοιπο διάστημα της ζωής μας».

Στη ροή υπάρχει ένα συναίσθημα ήπιας έκστασης. Αυτή η έκσταση μοιάζει να είναι ένα υπο-προϊόν της εστίασης της προσοχής που είναι απαραίτητη προϋπόθεση της ροής.

Παρατηρώντας ένα άτομο σε ροή, έχουμε την εντύπωση ότι το δύσκολο είναι εύκολο. Η άριστη επίδοση μοιάζει φυσιολογική και συνηθισμένη. … μέσα στο μυαλό επαναλαμβάνεται ένα παρόμοιο παράδοξο: οι πιο απαιτητικοί στόχοι επιτυγχάνονται με τη λιγότερη κατανάλωση νοητικής ενέργειας. Στη ροή ο εγκέφαλος βρίσκεται σε μια «ψύχραιμη» κατάσταση, όπου η εγρήγορση και οι αναστολές του νευρικού κυκλώματος εναρμονίζονται με τις απαιτήσεις της στιγμής. Όταν οι άνθρωποι εμπλέκονται σε δραστηριότητες που αιχμαλωτίζουν αμαχητί την προσοχή τους και την απασχολούν, ο εγκέφαλος τους «ηρεμεί», με την έννοια ότι παρουσιάζει μια ελάττωση της διέγερσης του φλοιού.

Μια έντονη αυτοσ
υγκέντρωση – εστίαση που πυροδοτείται από ανησυχία – προκαλεί αυξημένη δραστηριοποίηση του φλοιού. Όμως η ζώνη της ροής και της άριστης απόδοσης μοιάζει σαν όαση αποτελεσματικότητας του φλοιού με την ελάχιστη κατανάλωση νοητικής ενέργειας. … Στην κατάσταση αυτή ακόμα και η σκληρή δουλειά μπορεί να είναι αναζωογονητική και ανανεωτική, και όχι εξαντλητική.

Η ομιλία στο TEDx του Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ

Πηγή  Wikipedia,  Ροή: Η ψυχολογία της ευτυχίας και εδώ