Αντιστοιχεί άραγε να φοβόμαστε, όταν πρόκειται να πάρουμε σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή μας; Αντιστοιχεί να παραλύουμε από το φόβο, όταν σκεφτόμαστε ότι θα ελευθερωθούμε και θα ορίσουμε εμείς την πορεία της ζωής μας; Αντιστοιχεί ο φόβος στην ελευθερία;
Έφηβοι μπροστά στην επικείμενη ανεξαρτησία τους, νέοι άνθρωποι λίγο πριν ανοίξουν τα δικά τους φτερά και αποχωριστούν τα πατρικά τους σπίτια, σύντροφοι λίγο πριν την απόφαση του χωρισμού, φυλακισμένοι λίγο πριν την αποφυλάκισή τους, εργαζόμενοι λίγο πριν την παραίτησή τους από μια δουλειά που τους πνίγει, όλοι τρέμουν από φόβο…
Ο φόβος σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι εχθρός αλλά σύμμαχος, όσο αντιφατικό κι αν φαίνεται. Κάτω από κάθε φόβο, κρύβεται μια επιθυμία..Μια επιθυμία για προχώρημα στην επόμενη φάση, για αλλαγή, για ζωή.. Όταν κανείς συνειδητοποιεί ότι έχει επιλογές, ότι δεν είναι αναγκασμένος να ζει με βάση τις επιθυμίες των άλλων, ότι μπορεί να απεγκλωβιστεί και να ορίσει ο ίδιος τη ζωή του, αρχικά θα τρέμει από το φόβο μπροστά στο καινούριο, το άγνωστο. Η ελευθερία έχει απαιτήσεις και προϋποθέτει να φύγεις από το βόλεμα. Η ελευθερία δε χαρίζεται,αλλά κατακτάται. Το βόλεμα της πατρικής οικογένειας που σου τα παρέχει όλα έτοιμα, χωρίς να κοπιάσεις, με το αντίστοιχο κόστος βέβαια, το βόλεμα της ψευδούς αίσθησης ασφάλειας σε ένα νεκρό γάμο, το βόλεμα σε μια δουλειά που καθημερινά σου ρουφάει τη δημιουργικότητα…
Αντιστοιχεί λοιπόν να φοβάται κανείς μπροστά στη λήψη σημαντικών αποφάσεων, γιατί αυτό σημαίνει πως είναι έτοιμος να αναλάβει εξ ολοκλήρου την ευθύνη της ζωής του, δεν θα υπάρχει πια το άλλοθι ότι κάποιος άλλος φταίει για τη μιζέρια του.Φοβάμαι λοιπόν, γιατί εγώ χρειάζεται να επιλέξω και όχι οι άλλοι για μενα…
Όποιος αρνείται να δει το φόβο του, δε θα περάσει στην επόμενη φάση, δε θα προχωρήσει αλλά θα ακινητοποιηθεί. Και τότε συνήθως οι κρίσεις πανικού, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, οι φοβίες, οι ψυχαναγκασμοί θα έρθουν να του δείξουν ότι κάτι «κουκουλώνει». Χρειάζεται να ακούσω το φόβο μου, να του δώσω χώρο και χρόνο, και να προσπαθήσω να βρω τι κρύβεται πίσω από αυτόν. Σε αυτό το σημείο θα παραθέσω μια φράση από τον Δημήτρη Καραγιάννη, παιδοψυχίατρο, «το φόβο τον ακούς, αλλά δεν τον υπακούς».
Οι κρίσεις πανικού κρύβουν το φόβο του θανάτου, υποδηλώνουν ότι η ζωή μου στο σήμερα δεν είναι ικανοποιητική, το φόβο ότι δε θα προλάβω να ζήσω πριν πεθάνω..Οι κρίσεις πανικού κρύβουν μια λαχτάρα για προχώρημα, για ελευθερία, για ζωή που μπλοκάρονται από το φόβο της ανάληψης προσωπικής ευθύνης.
Οι φοβίες, οι οποίες αποτελούν μετάθεση του φόβου και κρύβουν υπαρξιακό άγχος. Οι φοβίες είναι το καμουφλάζ του φόβου. Όταν δεν ακούω το φόβο μου, όταν προσπαθώ να τον αγνοήσω, τότε εκείνος θα εκφραστεί μέσα από τις φοβίες. Πολλά παιδιά έχουν φοβίες (με το σκοτάδι, με κάποια ζώα, με φυσικά φαινόμενα, με κλειστούς χώρους ) και αυτό συμβαίνει επειδή οι γονείς είτε υπεραπασχολούνται με το φόβο του παιδιού είτε υποτιμούν το φυσιολογικό φόβο. Συχνά οι φοβίες γονέων και παιδιών είναι κοινές στην προσπάθεια του παιδιού να ταυτιστεί με το σημαντικό γονιό.
«Όποιος φοβάται να υποφέρει, υποφέρει ήδη από αυτό που φοβάται», λέει ο Γάλλος δοκιμιογράφος Michelde Montaigne.
Δήμητρα Δουβλετή, Ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Οικογένειας.
