Σε κάθε σχέση της ζωής μας, ερχόμαστε αντιμέτωποι με την πρόκληση της αλλαγής. Πόσες φορές θέλαμε να πείσουμε τον σύντροφό μας, τους γονείς μας ή το παιδί μας να αλλάξουν συμπεριφορά, προκειμένου να γίνουν οι σχέσεις μας αρμονικές; Ή πόσες φορές μας ζητήθηκε να αλλάξουμε εμείς τις συνήθειές μας, γιατί δεν συμβαδίζουν με τις συνήθειες και τα «θέλω» του άλλου; Το υπαρξιακό ερώτημα που θέτουμε στον εαυτό μας, σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι « να αλλάξει κανείς ή να μην αλλάξει;» και αν ναι, αναρωτιόμαστε « γιατί να αλλάξω;».
Παρ΄ όλο που η σταθερότητα μας προσφέρει μια αίσθηση ασφάλειας, η αλλαγή είναι και αναπόφευκτη και συνεχής. Εξελισσόμαστε και αλλάζουμε διαρκώς σε όλα τα στάδια της ζωής μας και μέσα από τις σχέσεις μας, έχοντας ταυτόχρονα την ανάγκη να αλλάξουμε και την ανάγκη να μην αλλάξουμε. Η θέλησή μας, όμως, να μην αλλάξουμε και να είμαστε ο εαυτός μας με οποιοδήποτε τίμημα, τονίζοντας την ατομικότητά μας, μπορεί να οδηγήσει τη σχέση μας σε αδιέξοδο. Πολλές φορές, ενώ αγωνιζόμαστε να είμαστε ο εαυτός μας και όχι αυτό που θα ήθελαν οι άλλοι, δεν επιτρέπουμε και στους άλλους να είναι ο εαυτός τους. Έχοντας μια τέτοια εγωιστική στάση, προκαλούμε μια ατελείωτη διαμάχη για επικράτηση του ενός ή του άλλου, επικράτηση προσωπικοτήτων, με αποτέλεσμα οι σχέσεις να οδηγούνται σε τέλμα.
Από τη στιγμή που μια σχέση φτάνει σε αδιέξοδο, η θέληση για αλλαγή δεν αρκεί. Αναπόφευκτα, αντιδρούμε συνεχώς, ρίχνουμε τα βάρη στον άλλον και εστιάζουμε την προσοχή μας σε αυτόν και όχι σε εμάς, με αποτέλεσμα να βλέπουμε τη μια μόνο πλευρά, τη δική μας, διαιωνίζοντας το πρόβλημα. Επιπλέον, πιθανώς να θέλουμε πραγματικά να αλλάξουμε, αλλά να μην εστιάζουμε στο κυρίως πρόβλημα, είτε γιατί δεν το έχουμε εντοπίσει, είτε γιατί αρνούμαστε να το αντιμετωπίσουμε κατά πρόσωπο. Παρ’ όλ’ αυτά, αρκετές φορές εστιάζουμε στο πρόβλημα και ψάχνουμε την επίλυσή του. Αυτό, όμως, δεν αρκεί όταν έχουμε αφήσει άλυτα άλλα προβλήματα του παρελθόντος ή του παρόντος, καθώς αυτά συνεχίζουν να επηρεάζουν όλη την συμπεριφορά μας.
Οι αλλαγές που μπορούμε να πετύχουμε στις σχέσεις μας θα πρέπει να είναι μακροπρόθεσμες και να τις επιδιώκουμε προτού οι σχέσεις φτάσουν σε αδιέξοδο. Στόχος του καθενός μας είναι να έχουμε αρμονικές σχέσεις με τα άτομα που μας ενδιαφέρουν. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην ατομικότητα και τη συντροφικότητα και να συνειδητοποιήσουμε ότι το ιδανικό είναι πάνω απ’ όλα να είμαστε ο εαυτός μας και ταυτόχρονα να επιτρέπουμε και στον άλλον να είναι ο εαυτός του.
Αυτό που πρέπει να τονιστεί, είναι ότι η προσπάθεια για αλλαγή στις αδιέξοδες σχέσεις μπορεί να επιφέρει αποτελέσματα, αρκεί να έχουν λυθεί δευτερεύοντα προβλήματα που δεν έχουν λυθεί, να εστιάζουμε και να συζητάμε για το κυρίως πρόβλημα χωρίς παρωπίδες και κυρίως να μην περιμένουμε αντίπραξη ή την εκκίνηση της αλλαγής από τους άλλους, όταν έχουμε εντοπίσει το δικό μας μερίδιο ευθύνης και έχουμε ήδη βρει τρόπους για την επίλυση του προβλήματος.
Η αλλαγή προϋποθέτει κουράγιο. Επειδή, όμως, η αποτυχία μιας αλλαγής, κυρίως όταν η αλλαγή αφορά τις γυναίκες, επιφέρει κατηγορίες, τόσο από τις ίδιες , όσο και από τους άλλους, είναι σκόπιμο να κατανοούμε τόσο τις αδυναμίες όσο και τις συγκυρίες που μπορούν να αποτρέψουν το επιθυμητό αποτέλεσμα της αλλαγής. Όταν δεν κατορθώνουμε να πραγματοποιήσουμε τις αλλαγές που επιθυμούμε ή που μας επιβάλλουν οι άλλοι, θα πρέπει να έχουμε τη στήριξη τόσο από τους άλλους όσο και από τον ίδιο μας τον εαυτό.
Της Αγγελίνας Μητσοπούλου
