Ο Άρης Αλεξάνδρου (1922 Αγία Πετρούπολη – Παρίσι 2 Ιουλίου 1978) ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος και μεταφραστής έργων κυρίως της ρωσικής λογοτεχνίας. Θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς συγγραφείς, με πολύ σημαντικό μεταφραστικό έργο. Το έργο του Κιβώτιο (1974) θεωρείται ένα από τα καλύτερα έργα της Λογοτεχνίας μας. Είναι μυθιστόρημα που γράφτηκε στο διάστημα 1966-1972 στο μεγαλύτερό του μέρος στο Παρίσι. 

Η υπόθεση του

Στα τέλη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, σε ένα απόσπασμα 40 ανδρών αρχικώς, επιλεγμένων με αυστηρά κριτήρια από το Γενικό Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού, ανατίθεται η επικίνδυνη αποστολή της μεταφοράς ενός κιβωτίου από την πόλη Ν. στην πόλη Κ. Η αποστολή είναι άκρως επικίνδυνη, καθώς η διαδρομή που χάραξε και ελέγχει ­ με τον ασύρματο ­ βήμα προς βήμα το Αρχηγείο διέρχεται από περιοχές που δεν ελέγχονται απολύτως από τις δυνάμεις του Δ.Σ.

Στους αγωνιστές που μετέχουν της αποστολής ­ όλοι βαθμοφόροι, παρασημοφορηθέντες, έμπιστα και δοκιμασμένα μέλη του κόμματος ­ καθίσταται σαφές πως είναι εθελοντές σε αποστολή αυτοκτονίας. Παρά ταύτα, από τους 40 επιλεγέντες θα πάρουν μέρος στη θανάσιμη πορεία μόνο 35, καθώς 5 από αυτούς θα εκτελεστούν την παραμονή της αναχώρησης, ως ύποπτοι συμμετοχής σε αντικομματική, φραξιονιστική ομάδα.

Όλα αυτά συμβαίνουν το καλοκαίρι του 1949, από τις 14 Ιουλίου που ξεκίνησε το απόσπασμα από την πόλη Ν. ως τις 20 Σεπτεμβρίου που ο μοναδικός επιζών παραδίδει το κιβώτιο στη στρατιωτική διοίκηση της πόλης Κ. Η αποστολή είναι ζήτημα υψίστης σημασίας, αφού από την έκβασή της θα κριθεί το αποτέλεσμα του αγώνα του Δ.Σ., όπως η ηγεσία διαβεβαιώνει τα μέλη της.

Στη διάρκεια της αποστολής η ομάδα αρχίζει να χάνει τα μέλη της σταδιακά μέχρι που τελικά σώζεται ένας μόνο αντάρτης, ο οποίος τελικά κατορθώνει να παραδώσει το κιβώτιο. Όταν όμως φτάνει στον προορισμό του διαπιστώνεται πως είναι άδειο και ο αντάρτης φυλακίζεται από τους άλλους συντρόφους του ως δολιοφθορέας. Αρχίζει λοιπόν τότε να συντάσσει αναφορές στον ανακριτή. Αυτές οι αναφορές είναι το μυθιστόρημα.

Ο συντάκτης των αναφορών δεν γνωρίζει τίποτα για την ταυτότητα του ανακριτή ούτε για τους δεσμώτες του, ούτε αν ο ανακριτής διαβάζει τα όσα του γράφει.

Και στο μυθιστόρημα, το επτασφράγιστο κιβώτιο, όταν ανοίγεται τελικά, αποδεικνύεται πως είναι άδειο, δεν περιέχει απολύτως τίποτε.

Ερμηνεία

Το μυθιστόρημα ερμηνεύθηκε ως αλληγορία για τον εμφύλιο και ως καταγγελία των κάθε είδους εξουσιών και ιερατείων αλλά και ως σχόλιο στον δυτικό πολιτισμό.

wikipedia – Σπύρος Τσακνιάς στο Βήμα