Ο Χρυσός Κανόνας μας λέει ότι πρέπει να συμπεριφερόμαστε στους άλλους σύμφωνα με το πως θα επιθυμούσαμε να μας συμπεριφέρονται οι άλλοι. Είναι μια από τις πιο συνηθισμένες ηθικές αρχές που βρίσκεται σε πολλές θρησκείες και πολιτισμούς. Μπορεί να θεωρηθεί ως η ηθική της αμοιβαιότητας σε ορισμένες θρησκείες, αν και άλλες θρησκείες το αντιμετωπίζουν διαφορετικά. Μπορεί δε να εμφανιστεί είτε ως θετική είτε ως αρνητική εντολή που διέπει τη συμπεριφορά, όπως:

Ο Ιησούς διδάσκει τον Χρυσό Κανόνα κατά τη διάρκεια της Ομιλίας επί του Όρους

• Κάποιος πρέπει να μεταχειρίζεται τους άλλους όπως θα ήθελε οι άλλοι να φέρονται σε αυτούς (θετική μορφή).
• Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους άλλους με τρόπους που κάποιος δεν θα ήθελε να αντιμετωπιστεί (αρνητική ή απαγορευτική μορφή).
• Αυτό που επιθυμείτε από τους άλλους, επιθυμείτε και στον εαυτό σας (ενσυναίσθηση).

Δηλαδή είναι η πρακτική της αμοιβαιότητας στην ηθική συμπεριφορά, σύμφωνα με την οποία «κάνουμε στους άλλους αυτά που θέλουμε και εμείς να μας κάνουν αυτοί»(θετική μορφή), ή αλλιώς «δεν κάνουμε στους άλλους αυτά που δε θέλουμε να κάνουν οι άλλοι σε εμάς» (αρνητική μορφή).

Η ιδέα χρονολογείται τουλάχιστον στις αρχές του Κομφούκιου (551-479 π.Χ.), αλλά εμφανίζεται εμφανώς στον Βουδισμό , τον Χριστιανισμό , τον Ινδουισμό , τον Ιουδαϊσμό , τον Ταοϊσμό , τον Ζωροαστρισμό, την Αρχαία Ελληνική Θρησκεία  και τις «υπόλοιπες μεγάλες θρησκείες του κόσμου “. Η έννοια του Χρυσού Κανόνα είναι κωδικοποιημένη στον Κώδικα του Χαμουραμπί (1754-1790 π.Χ.)

143 θρησκειολόγοι που εξέτασαν τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου ενέκριναν το Χρυσό Κανόνα ως τμήμα της «Διακήρυξης προς μια Παγκόσμια Ηθική» του 1993, συμπεριλαμβανομένης της Μπαχάι Πίστεως, του Βραχμανισμού, Μπράχμα Κουμάρις, Βουδισμού, Χριστιανισμού, Ινδουισμού, των Ιθαγενών της Αμερικής, Ιουδαϊσμού, των νεο-παγανιστών, του Σιχισμού, Ταοϊσμού,  των Θεοσοφιστών, Μοναστηριακού Οικουμενισμού και του Ζωροαστρισμού. 

Ενδεχομένως η παλαιότερη επιβεβαίωση αυτής της αμοιβαιότητας, που αντικατοπτρίζει την αρχαία αιγυπτιακή θεά Ma’at , εμφανίζεται στην αρχαία ιστορία των Αιγυπτίων κατά το Μεσαίο Βασίλειο (2040-1650 π.Χ.): “Τώρα αυτή είναι η εντολή: Κάντε στον δράστη να τον κάνει να κάνει”. Αυτή η παροιμία ενσαρκώνει την θετική αρχή.  Υπάρχει όμως ένας άλλος πάπυρος περιόδου, περίπου, 664-323 π.Χ. που περιέχει μια πρώιμη αρνητική επιβεβαίωση του Χρυσού Κανόνα: “Αυτό που σας κάνει να μισείται κάποιον, να μην το κάνετε σε άλλον”.

Ο Χρυσούς κανόνας στην Αρχαία Ελλάδα

Ο Χρυσός Κανόνας στην απαγορευτική (αρνητική) μορφή του ήταν μια κοινή αρχή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία . Παραδείγματα της γενικής έννοιας περιλαμβάνουν:

• “Αποφύγετε να κάνετε ό, τι θα κατηγορούσατε τους άλλους ότι κάνουν”. – Θαλής (περίπου 624 π.Χ. – περ. 546 π.Χ.)
• “Αυτό που δεν θέλετε να συμβεί σε σας, μην το κάνετε και εσείς.” – Προτάσεις του Σέξτου στην Ελληνιστική Πυθαγόρεια Φιλοσοφία. Η παλαιότερη μυστική αναφορά στον Σέξτο γίνεται από τον Ωριγένη στον 3ο αιώνα. Πιθανά ήταν ο Κουίντος Σέξτος ένας ρωμαίος φιλόσοφος που συνδύαζε τον στωϊκισμό με τους Πυθαγόρειους και έζησε τον 1ο αιώνα π.Χ.

• “Μην κάνετε σε άλλους ότι σας θυμώνει όταν σας το κάνουν.” – Ισοκράτης (436-338 π.Χ.)

Ο Χρυσούς κανόνας στον  Χριστιανισμό

Ο “χρυσός κανόνας” δόθηκε και από τον Ιησού Χριστό από τη Ναζαρέτ. Η κοινή φράση είναι “Κάνε στους άλλους ότι θα έκανες στον εαυτό σου“. Ο Χρυσός Κανόνας δηλώνεται θετικά πολλές φορές στην Παλαιά Διαθήκη («Δεν θα εκδικηθείς ούτε θα φωνάξεις εναντίον των παιδιών του λαού σου, αλλά θα αγαπάς τον πλησίον σου ως εαυτόν».

Ένα απόσπασμα στην Καινή Διαθήκη αναφέρει τον Ιησού από τη Ναζαρέτ υποστηρίζοντας τη θετική μορφή του Χρυσού Κανόνα:

Κάνε σε άλλους ό, τι θέλεις να κάνουν σε σένα. Αυτή είναι η έννοια του νόμου του Μωυσή και της διδασκαλίας των προφητών.

-  Ματθαίος 7:12

Η διδασκαλία του Ιησού ξεπερνά την αρνητική διατύπωση του να μην κάνουμε ό, τι δεν θα θέλαμε να κάνουμε για τον εαυτό μας, περνά στη θετική διατύπωση της ενεργητικής πράξης για το καλό σε κάποιον άλλον, που εάν οι καταστάσεις αντιστραφούν, κάποιος θα επιθυμούσε να κάνουν οι άλλοι γι ‘αυτόν. Αυτή η διατύπωση, όπως αναφέρεται στην παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, τονίζει τις ανάγκες για θετική δράση που φέρνει όφελος σε κάποιον άλλο, όχι απλώς περιορίζοντας τον εαυτό του από αρνητικές δραστηριότητες που βλάπτουν τον άλλο.

Σε ένα απόσπασμα της Καινής Διαθήκης , ο Απόστολος Παύλος αναφέρεται στον χρυσό κανόνα:

Διότι όλος ο νόμος πληρείται σε μία λέξη: “Θα αγαπάς τον πλησίον σου ως τον εαυτό σου”.

-  Γαλάτες 5:14

Σύμφωνα με τον Greg Epstein , αυτό έχει να κάνει το πως φερόμαστε στους άλλους, που ουσιαστικά δεν θίγει την θρησκεία, έτσι η πίστη στο Θεό δεν είναι απαραίτητη για την υιοθέτησή της. Επίσης,  ο Χρυσός Κανόνας μπορεί να βρεθεί σε κάποια μορφή σχεδόν σε όλες τις ηθικές παραδόσεις”.

Wikipedia