Πολλοί γονείς στην καθημερινή πρακτική, προκειμένου να επισημάνουν συγκεκριμένες συμπεριφορές και πράξεις των παιδιών τους, απευθύνονται στα παιδιά χρησιμοποιώντας τίτλους, χαρακτηρισμούς και προσωνύμια που κάθε άλλο παρά στην πράξη ή συμπεριφορά στοχεύουν. Αντίθετα και παράδοξα, θίγουν τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του παιδιού στο σύνολο της. Όταν οι χαρακτηρισμοί αυτοί είναι επαναλαμβανόμενοι, τότε παίρνουν τη μορφή ταμπέλας ή ετικέτας που συνοδεύει το παιδί ως την ενήλικη ζωή στιγματίζοντας τη συμπεριφορά και το χαρακτήρα του.

Οι γονείς κυριευόμενοι από άγχος και πίεση να ανταποκριθούν στους πολλαπλούς ρόλους τους αλλά και να διαπαιδαγωγήσουν σωστά τα παιδιά τους τους προσδίδουν ταμπέλες και ετικέτες για τις οποίες, δυστυχώς, συχνά δεν έχουν επίγνωση αλλά και πρόθεση. Οι ταμπέλες αυτές, όμως, λειτουργούν κατά κάποιο τρόπο ως αυτοεκπληρούμενες προφητείες και είναι πραγματικά δύσκολο για το παιδί να απεμπλακεί από την επίδραση χαρακτηρισμών και πεποιθήσεων που επαναλαμβάνονται και παγιώνονται στο χρόνο.

Έτσι, όταν ένα παιδί μεγαλώνει ως «κακό» ή «τεμπέλικο», το μόνο σίγουρο είναι ότι θα κάνει τα πάντα έτσι ώστε να επιβεβαιώσει εν τέλει τους γονείς του. Διαβάστε παρακάτω μερικά μοτίβα συμπεριφοράς που αναπαράγουν ταμπέλες και ετικέτες, λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενες προφητείες και αναγνωρίστε αν κάποια από αυτά έχετε ακούσια χρησιμοποιήσει.

1. Αναδεικνύουμε την αρνητική πράξη και δεν αφορίζουμε στο σύνολο την προσωπικότητα του παιδιού

Με στενοχώρησες που δε συμμάζεψες το δωμάτιο σου γιατί πραγματικά δεν έχω πολύ χρόνο να το κάνω ΑΝΤΙ για το «Είσαι τεμπέλης».

2. Αποφεύγουμε τη διάκριση μικρός- μεγάλος ανάμεσα στα αδέλφια με βάση την ηλικία καθώς αυτό συχνά προδιαγράφει συμπεριφορές και ρόλους στην ενήλικη ζωή (μικρός = ανεύθυνος, μεγάλος = υπεύθυνος)

Ο μικρός δεν μας ακούει καθόλου ή είπα στο μεγάλο να προσέχει τον μικρό

3. Η χρήση υποκοριστικών στα ονόματα των παιδιών καλλιεργεί εντυπώσεις αδυναμίας, ευθραυστότητας και ανωριμότητας που μπορεί να ακολουθούν τα παιδιά ως την ενήλικη ζωή

Ο Γιαννάκης, η Μαιρούλα, η μπουμπού μας

4. Οι θετικές ταμπέλες κρύβουν και αυτές παγίδες. Όταν επαναλαμβανόμενα χαρακτηρίζουμε το παιδί μας ως «καλό», «ήσυχο» και «βολικό» τότε του καλλιεργούμε την εντύπωση πως μόνο έτσι μπορεί να γίνει αποδεκτό.

Είσαι καλό και βολικό παιδί γι’ αυτό και σ’ αγαπάει η μαμά (αλλά πολλές φορές ανησυχώ επειδή είσαι κλειστός και δεν εκφράζεσαι…).

5. Αρνητικές πεποιθήσεις και προσδοκίες των γονιών συνιστούν ταμπέλες που προοιωνίζουν την εξέλιξη των παιδιών και λειτουργούν στα σίγουρα ως αυτοεκπληρούμενες προφητείες (δεν έχει σημασία αν λέγονται ρητά ή μεταφέρονται εξωλεκτικά, με τη γλώσσα του σώματος)

Η Μαρία αν και διαβάζει πολύ δεν πιστεύω ότι μπορεί να τα καταφέρει με τα μαθηματικά

6. Οι συγκρίσεις με άλλα παιδιά ως γονεϊκή πρακτική προσδίδει με υπόγειο τρόπο στα παιδιά την ταμπέλα του ανεπαρκή, κατώτερου, ανίκανου

Ο φίλος σου ο Γιάννης είναι πάντα τόσο επιμελής και συνεπής, δες τι κάνει ο αδελφός σου και τα καταφέρνει πάντα τόσο καλά.

Σοφία Κουτσογιαννίδου, Ψυχοθεραπεύτρια- Οικογενειακή θεραπεύτρια Πηγή