Το πείραμα του Asch & η δύναμη της μάζας

Η επιστήμη της Ψυχολογίας, υπήρξε ανέκαθεν ένας αμφιλεγόμενος κλάδος. Πολλές φορές γνώρισε την αμφισβήτηση, τον εσωτερικό φόβο του ανθρώπου για την πραγματική αλήθεια. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, διεξήχθησαν αρκετά ψυχολογικά πειράματα με σκοπό να κατανοηθεί η πραγματική φύση του ανθρώπου, από τι επηρεάζεται, τι φοβάται.  Άλλες φορές οργανωμένα, άλλες φορές κατά τύχη, προέκυψαν ενδιαφέρουσες απαντήσεις για το ποιοι πραγματικά είμαστε σαν άνθρωποι.  Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση ήταν το πείραμα του Asch.

John-Malkovich

Το κοινωνικό πείραμα της συμμόρφωσης, όπως είναι ευρύτερα γνωστό, ήταν μία σειρά μελετών που δημοσιεύτηκαν τη δεκαετία του ’50, με σκοπό να αναδείξουν τη δύναμη της συμμόρφωσης των ανθρώπων όταν συμμετέχουν σε μια ομάδα υπό κοινωνική πίεση. O Solomon Asch μελέτησε πειραματικά τη «συμμόρφωση» στο Κολέγιο του Swarthmore το 1951, ζητώντας από μία ομάδα φοιτητών του να πάρει μέρος σε ένα υποτιθέμενο οπτικό τεστ. Ο κάθε συμμετέχων, τοποθετούνταν σε μια ερευνητική ομάδα, η οποία είχε σαν στόχο να ταιριάξει τις γραμμές που είχαν σχεδόν το ίδιο μήκος. Οι εξεταζόμενοι έπρεπε να αναφέρουν ποια από τρεις γραμμές που τους έδειχναν, είχε σχεδόν το ίδιο μήκος με μία γραμμή αναφοράς. Asch_experiment.svg

Αυτό που δεν γνώριζε ο συμμετέχων, ήταν ότι ανήκε σε μια ομάδα ηθοποιών, οι οποίοι και ήταν συννενοημένοι να δώσουν τη σωστή απάντηση δύο φορές, και στη συνέχεια, να δώσουν όλοι τους την ίδια εσφαλμένη απάντηση. Ο Asch ήθελε να δει εάν ο συμμετέχων θα συμφωνούσε με τους άλλους συμμετέχοντες και θα άρχιζε και αυτός να δίνει λάθος απαντήσεις, από φόβο ότι δεν θα είναι μέλος της ομάδας, άρα μη αρεστός και παρείσακτος.

Το πείραμα πραγματοποιήθηκε με ένα δείγμα 123 ανδρών. Κάθε συμμετέχοντας τοποθετήθηκε σε μια ομάδα 5-7 “συνεργατών” (ανθρώπων δηλαδή που γνώριζαν τον πραγματικό σκοπό του πειράματος, αλλά αυτοσυστήθηκαν στον πραγματικό συμμετέχοντα ως απλοί συμμετέχοντες).

Με την ολοκλήρωση του πειράματος, τριάντα επτά από τους πενήντα συνολικά συμμετέχοντες, συμφώνησαν με τις εσφαλμένες απαντήσεις της ομάδας, παρά την ύπαρξη ξεκάθαρων αποδείξεων για το αντίθετο. Ο Solomon Asch εύλογα υπέθεσε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δε θα συμμορφώνονταν με κάτι τόσο προφανώς λανθασμένο και το ποσοστό θα κυμαινόταν στα ίδια επίπεδα στην περίπτωση του γκρουπ. Ωστόσο, δεχόμενοι την κοινωνική πίεση της ομάδας οι συμμετέχοντες  άλλαξαν τη στάση τους. Έχει επιβεβαιωθεί ότι σε ποσοστό 32% οι συμμετέχοντες δίνουν ομόφωνα την ίδια λανθασμένη απάντηση με τους υπόλοιπους, ενώ το 75% των ερωτηθέντων απαντά λανθασμένα τουλάχιστον σε μια από τις ερωτήσεις.

Πιο απλά, μόλις ένας στους τέσσερις κρατά μια στάση απόλυτης ανεξιγνωμίας και μη συμμόρφωσης με την κυρίαρχη γνώμη όταν οι απαντήσεις στα ερωτήματα που τίθενται είναι προφανείς. Η συμπεριφορά κάτω από κοινωνική πίεση είναι αδιαφιλονίκητη και τα ερωτήματα που προκύπτουν καίρια. Πόσο εύκολα συμμορφωνόμαστε με τις απόψεις των γύρω μας; Πόσο μεγαλύτερο γίνεται το 32% στα ερωτήματα της πραγματικής ζωής όπου οι απαντήσεις δεν είναι τόσο προφανείς; Πόσο ακόμα αυξάνεται το ποσοστό όταν η ομάδα δεν αποτελεί μια προσωρινή σύμβαση -όπως στο εν λόγω πείραμα- αλλά αποτελεί οργάνωση (πολιτική, κοινωνική, επαγγελματική) που καθορίζει σημαντικά την καθημερινότητα των ανθρώπων και την εξέλιξη τους;

πείραμα του Asch

Πηγή