Μια ομάδα έξυπνων ανθρώπων, μπορεί να πάρει ηλίθιες αποφάσεις, επειδή ο καθένας προσαρμόζει τη γνώμη του στην υποτιθέμενη ομοφωνία. Έτσι πολλές φορές διστάζουμε ή δειλιάζουμε να εκφράσουμε την άποψή μας, προκειμένου να μη χαρακτηριστούμε ως “πνεύμα αντιλογίας”;
Σύμφωνα με έρευνα του καθηγητή ψυχολογίας Έρβινγκ Τζάνις, τα μέλη μιας συνωμοτικής ομάδας αναπτύσσουν συλλογικό πνεύμα, που τα οδηγεί ασυνείδητα στις χειρότερες ψευδαισθήσεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κατάρρευση της Swissair το 2001. Πιο συγκεκριμένα, μια ομάδα που δρούσε συνωμοτικά στο πλευρό του πρώην διευθύνοντα συμβούλου, επέβαλε μια τόσο ισχυρή ομοφωνία, ώστε οι αντίθετες απόψεις δεν κατάφεραν να ακουστούν.
Ο ρόλος του συνήγορου του διαβόλου όπως λέμε, τελικά μπορεί να μην είναι αρεστός, είναι όμως πολύ χρήσιμος.
Αυτό που γίνεται σαφές είναι πως το φαινόμενο της ομαδικής σκέψης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, όταν μάλιστα αυτές είναι εξαιρετικά σημαντικές για πολύ μεγάλες ομάδες ανθρώπων, εμπεριέχει μεγάλο ρίσκο και πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται.
Το βασικό και πρωταγωνιστικό βέβαια ρόλο για την αποφυγή αυτού του κινδύνου παίζει ο ίδιος ο ηγέτης, ο αρχηγός της ομάδας, ο οποίος θα πρέπει να είναι αμερόληπτος και να κρατάει ίσες αποστάσεις από τις διαφορετικές λύσεις και απόψεις.
Μόνο έτσι θα είναι σε θέση να ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά της κάθε θέσης και να πάρει την ενδεδειγμένη κάθε φορά απόφαση.
Άλλωστε είναι χαρακτηριστικό ενός χαρισματικού ηγέτη να μπορεί να ακούει τη γνώμη από τη μια των μελών της ομάδας του και από την άλλη τη γνώμη άλλων ατόμων που δεν ανήκουν στη δική του ομάδα και συνεπώς δεν επηρεάζονται από την έντονη επιθυμία διατήρησης της αίσθησης ομοφωνίας και συνοχής της.
Και όταν μάλιστα οι αποφάσεις αυτές είναι ιδιαίτερα κρίσιμες και αφορούν τις τύχες πληθώρας ατόμων, γίνεται νομίζω απόλυτα κατανοητό ότι η αποτελεσματικότητα του ηγέτη είναι μείζονος σημασίας υπόθεση.
Στασινοπούλου Τζωρτζίνα
