Η χαμηλή αυτοεκτίμηση βρίσκεται συχνά στη βάση της πυραμίδας των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε στις σχέσεις, στη συμπεριφορά, στα συναισθήματα.  Ενώ η υψηλή αυτοεκτίμηση, αυξάνει τις πιθανότητες να δημιουργούμε υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, να είμαστε ικανοποιημένοι και αποτελεσματικοί στις καθημερινές μας δραστηριότητες. 

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με χαμηλή αυτοεκτίμηση;

• Αναφέρονται συχνά στον εαυτό τους με αρνητικούς χαρακτηρισμούς ή μειώνουν/υποβιβάζουν τα θετικά τους στοιχεία.

• Εστιάζουν στην αρνητική διάθεση των άλλων, ακόμα κι αν αυτή δε σχετίζεται με τη δική τους συμπεριφορά.

• Δεν δέχονται την κριτική ακόμα και όταν είναι εποικοδομητική, επειδή δημιουργεί δυσβάσταχτο άγχος.

• Ασκούν όμως σκληρή κριτική στους άλλους.

• Η απόδοση στο χώρο της εργασίας δεν ανταποκρίνεται στις δυνατότητές τους.

• Έχουν δυσκολία στη δημιουργία φιλικών ή ερωτικών σχέσεων.

• Επηρεάζονται πολύ από τα αρνητικά σχόλια των άλλων.

• Στενοχωριούνται επίσης υπερβολικά από τις αποτυχίες τους.

• Κατά συνέπεια είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στο άγχος και την κατάθλιψη.

Αντίστοιχα, τι κερδίζουμε όταν έχουμε υψηλή αυτοεκτίμηση;

• Είμαστε και νιώθουμε αυτόνομοι, όχι εξαρτημένοι από τους άλλους ή έρμαια των περιστάσεων.

• Έχουμε πιο συχνά επιτυχίες σε όλους τους τομείς.

• Παίρνουμε πρωτοβουλίες και δεν φοβόμαστε να δοκιμάσουμε νέες δραστηριότητες ή να κάνουμε αλλαγές.

• Έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και δεν μας αποθαρρύνουν εύκολα οι δυσκολίες.

• Αναλαμβάνουμε μόνο τις ευθύνες που μας αναλογούν, δεν είμαστε ‘θύματα’ .

• Αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά την ψυχολογική πίεση της καθημερινότητας.

• Διαχειριζόμαστε και ξεπερνάμε τα αρνητικά συναισθήματα (π.χ. άγχος, θλίψη, θυμός).

• Ξέρουμε να παίρνουμε, αλλά και να δίνουμε θετικά συναισθήματα στους συνανθρώπους μας.

Τι μπορούμε να κάνουμε για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης;

• Να εκπαιδευτούμε! Ξέρουμε άραγε καλά τον εαυτό μας; Και η αυτογνωσία αλλά και οι επιτυχημένες ανθρώπινες σχέσεις (προσωπικές και εργασιακές) περνούν μέσα από μια διαδικασία μάθησης.  Αν ανακαλύψουμε τις δυνατότητες και τις δυνάμεις μας, αν αποκτήσουμε καλές διαπροσωπικές σχέσεις, εκτιμάμε τον εαυτό μας πολύ περισσότερο.  Να μη διστάσουμε λοιπόν να απευθυνθούμε στον κατάλληλο σύμβουλο / επαγγελματία ψυχικής υγείας που θα μας διευκολύνει προς αυτή την κατεύθυνση.  Επίσης, μπορούμε να παρακολουθήσουμε εκπαιδευτικά ή και βιωματικά σεμινάρια στον τομέα της συμβουλευτικής και της ψυχολογίας. Έτσι ενισχύουμε τις γνώσεις μας, μας δίνονται νέες προοπτικές, αποκτάμε νέες ικανότητες διερεύνησης του εαυτού μας και δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας.

• Να ξεκινήσουμε μια νέα δραστηριότητα σε κάτι που μας ενδιαφέρει.  Εκεί θα βρούμε ανθρώπους με παρόμοια ενδιαφέροντα και θα αποκτήσουμε εμπιστοσύνη στις ικανότητές μας.  Γενικά, η επικοινωνία με ανθρώπους που μας καταλαβαίνουν και η ενασχόληση με κάτι που ξέρουμε ότι μπορούμε να πετύχουμε, τονώνει άριστα το ηθικό!

• Τέλος, μπορούμε να εφαρμόζουμε στην καθημερινή μας ζωή μερικές απλές τεχνικές για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, όπως περιγράφονται παρακάτω.

Ενδεικτικές Τεχνικές για Ενίσχυση της Αυτοεκτίμησης

• Κάνω μία λίστα με τα θετικά μου χαρακτηριστικά.  Αν επιμένω να καταγράψω και τα αρνητικά μου χαρακτηριστικά, βρίσκω τη θετική τους όψη.

• Καταγράφω τα θετικά της κάθε ημέρας (π.χ. έκανα ηλιοθεραπεία, αγόρασα ένα δώρο στη φίλη μου, έφτιαξα ένα ωραίο κέικ, πέρασα καλά στη δουλειά) και το θετικό συναίσθημα που είχα.

• Κάνω μία λίστα με τα επιτεύγματά μου, τις επιτυχίες μου, ό,τι κάνω καλά, ό,τι καταφέρνω, από τα πιο σημαντικά ως τα πιο ασήμαντα.

• Καταγράφω τις γκάφες ή τις αποτυχίες μου και βρίσκω την αστεία τους πλευρά. Αντιμετωπίζω τα λάθη μου με χιούμορ και  μαθαίνω από αυτά, αποφασίζω να αποφεύγω την τελειοθηρία ή την τελειομανία, η ζωή είναι εδώ και τώρα και καλό είναι να την απολαύσουμε χωρίς να παίρνουμε τα πάντα πολύ σοβαρά!

• Γράφω το πώς θα ήθελα να νιώθω ή τι θα ήθελα να κάνω και το θυμίζω στον εαυτό μου π.χ. ‘είμαι άξιος’, ‘φροντίζω τον εαυτό μου’, ‘αρέσω στους φίλους μου’.

• Κάνω μία λίστα με τα στοιχεία που μου αρέσουν στον εαυτό μου: «Μου αρέσω γιατί….»

• Καταγράφω τρόπους με τους οποίους θα νιώσω καλύτερα, που δεν κοστίζουν σε χρήμα ούτε έχουν σχέση με φαγητό, π.χ. να κάνω μια βόλτα στην εξοχή, να χαζέψω τις βιτρίνες, να χαϊδέψω τη γάτα μου.

• Σκέφτομαι πράγματα που θα με κάνουν να γελάσω, τρόπους να βοηθάω τους άλλους, λόγους για να γιορτάζω, για τι μπορώ να είμαι περήφανος.

• Τέλος, κάθομαι παρέα με έναν καλό φίλο και συμφωνούμε να επαινούμε ο ένας τον άλλον για 10 λεπτά!

---

Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τη χαμηλή μας αυτοεκτίμηση;

Έλλειψη αυτοεκτίμησης, ωστόσο, δε σημαίνει έλλειψη ικανοτήτων. Γι’ αυτό με την κατάλληλη βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας μπορούμε, επεμβαίνοντας στον τρόπο σκέψης μας, να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθησή μας, να αποδεχθούμε τον εαυτό μας και να δημιουργήσουμε πιο υγιείς σχέσεις. Βέβαια, μπορούμε να ξεκινήσουμε και μόνοι μας να κάνουμε κάποια πράγματα προκειμένου να βελτιώσουμε την αυτοπεποίθησή μας.

Πρώτα απ’ όλα, μπορούμε να ελέγξουμε μήπως οι προσδοκίες μας είναι υπερβολικά υψηλές. Αυτοεκτίμηση = Επιτυχία / Προσδοκίες (James). Όσο καλά λοιπόν και αν τα καταφέρνουμε, αν έχουμε μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τον εαυτό μας, συνεχώς θα απογοητευόμαστε. Ας καταλάβουμε ότι κανείς δεν είναι τέλειος και δεν γίνεται να είμαστε καλοί σε όλα. Δεν χρειάζεται άλλωστε!

Δεύτερον, ο κάθε άνθρωπος έχει τα δικά του δυνατά σημεία και ταλέντα, οπότε ας ανακαλύψουμε και ας αξιοποιήσουμε τα δικά μας. Συγχρόνως θα ήταν χρήσιμο να αναγνωρίσουμε και τα αδύνατα σημεία μας (π.χ. μειωμένη κοινωνικότητα) και να προσπαθήσουμε να τα βελτιώσουμε ή να τα ενισχύσουμε (π.χ. με το να γραφτούμε σε έναν σύλλογο που θα μας βοηθήσει να γνωρίσουμε καινούργιους ανθρώπους). Αντί λοιπόν να στενοχωριόμαστε για όσα δεν μας αρέσουν στον εαυτό μας, μπορούμε να προσπαθήσουμε να τα αλλάξουμε. Αν κάποια από αυτά πάλι δεν αλλάζουν (π.χ. το ότι είμαστε πολύ κοντοί), ας επιστρατεύσουμε το χιούμορ μας ώστε να τα διακωμωδήσουμε.

Τρίτον, να θέσουμε στόχους και να οργανώσουμε ρεαλιστικά πλάνα για την επίτευξή τους. Η λέξη ρεαλιστικά έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς προβλήματα δεν συνοδεύουν μόνο μια πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση, αλλά και μια υπερβολικά υψηλή (π.χ. μη ρεαλιστικά επενδυτικά σχέδια). Τους στόχους μας μπορούμε να τους εφαρμόζουμε με τον δικό μας ρυθμό και τρόπο, αρκεί να παραμένουμε όσο γίνεται πιο πιστοί στο πλάνο μας, γιατί οι συνεχείς αναβολές έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Συμβάλλουν στη μείωση της αυτοεκτίμησης.

Κλείνοντας, να επισημάνουμε ότι είναι καλό να θυμόμαστε ότι στη ζωή δεν έρχονται πάντα τα πράγματα όπως τα περιμένουμε και υπάρχουν πολλοί λόγοι για να μην καταφέρουμε κάτι που θέλουμε, όσο κι αν προσπαθήσουμε. Εμπόδια υπάρχουν πολλά, αν δεν εκτιμάμε τον εαυτό μας βάζουμε από μόνοι  μας ένα ακόμα!…

Τζίνα Χονδρού – Ψυχολόγος 

Πηγή