Το ζήτημα της απομνημόνευσης είναι κάτι που προβληματίζει και ενίοτε ταλαιπωρεί πολλούς ανθρώπους, από φοιτητές που θέλουν να αποστηθίσουν κάποιο μάθημα μέχρι απλούς αναγνώστες που διαβάζουν κάτι και δυσκολεύονται αργότερα να το ανακαλέσουν στη μνήμη τους.
Ποιός είναι όμως ο καλύτερος τρόπος για να αποστηθίζεις ή να θυμάσαι αυτά που μελετάς – διαβάζεις;
Για να βελτιώσετε την κατανόησή σας για οποιοδήποτε θέμα, ανεξάρτητα από το τι είναι αυτό, σημαίνει πρώτα να το κατανοήσετε από όλες τις πλευρές. Για να το πετύχετε αυτό, ξεκινήστε πάντα με ένα πιο απλό βιβλίο για το θέμα. Πολλοί άνθρωποι παίρνουν τα πιο περίπλοκα βιβλία για το θέμα και πιστεύουν ότι θα τα διάβαζαν και θα τα καταλάβαιναν καλύτερα από άλλους. Αλλά επειδή αυτά τα βιβλία είναι πολύπλοκα, συχνά δεν καταλαβαίνουν το θέμα.
Το δεύτερο πράγμα που πρέπει να κάνει κανείς είναι να μπορεί να εξηγήσει αυτό το θέμα σε κάποιον άλλο. Μόλις αρχίσετε να το εξηγείτε σε κάποιον άλλο, θα καταλάβετε γρήγορα τι δεν γνωρίζετε και ποια είναι τα κενά. Στη συνέχεια, επιστρέψτε στα βιβλία και επαναλάβετε και βελτιώστε τη γνώση ώστε να καλυφθούν τα κενά. Από τη στιγμή που μπορείτε να εξηγήσετε κάτι σε κάποιον ακόμα κι αν χρειαστεί να δείτε το βιβλίο, θεωρήστε ότι το έχετε καταλάβει μόνοι σας.
Εδώ είναι όμως μερικές γνώμες από ειδικούς για το πώς να ανακαλούμε όσο γίνεται περισσότερα πράγματα από όσα διαβάζουμε, είτε πρόκειται για επιστημονικά βιβλία, είτε για μυθιστορήματα, είτε απλώς για άρθρα ειδήσεων.
Αυτές είναι οι τεχνικές διαβάσματος που προτείνουν:
-
Ρίξτε μια ματιά πρώτα σε ολόκληρο το κείμενο
Σύμφωνα με τον καθηγητή νευρολογίας Bill Klemm, πρόκειται για στρατηγική τεχνική στην ανάκληση πληροφοριών. Η πρόταση εδώ δεν είναι να αποφύγετε να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο, αλλά να ρίξετε πρώτα μία γρήγορη ματιά εντοπίζοντας τα σημαντικά θέματα και τις λέξεις-κλειδιά ώστε να ξέρετε τι να περιμένετε όταν στη συνέχεια το διαβάσετε εξονυχιστικά. Με το να εξοικειωθείτε με τα γενικά θέματα, θα καταστεί ευκολότερο να θυμηθείτε αργότερα τα επιμέρους.
-
Κρατείστε σημειώσεις στη σελίδα
«Ποτέ μην διαβάζετε χωρίς μολύβι» συμβουλεύει κάποιος ειδικός. «Υπογραμμίστε προτάσεις που βρίσκετε δυσνόητες, ενδιαφέρουσες ή σημαντικές. Τραβήξτε γραμμές δίπλα από παραγράφους που έχουν σημασία. Φτιάξτε διαγράμματα για να δείτε τη δομή των βασικών ιδεών».
-
Κάντε στον εαυτό σας ερωτήσεις σχετικές με το περιεχόμενο
Η Ingrid Spielman από το Πανεπιστήμιο του Delaware προτείνει «αλληλεπίδραση» με το κείμενο, ήτοι να κάνουμε ερωτήσεις στον εαυτό μας καθώς το διαβάζουμε. Αν διαβάζετε κάποιο βιβλίο, μπορείτε για παράδειγμα να κάνετε την ερώτηση: «Ποιά είναι η βασική ιδέα αυτού του κεφαλαίου;».
-
Αποτύπωση- Συσχετισμός- Επανάληψη
Η μνήμη έχει τρία στάδια και το πρώτο είναι η αποτύπωση. Μπορούμε να βελτιώσουμε την εντύπωση που μας κάνει ένα κείμενο με το να κάνουμε μία εικόνα στο μυαλό μας την κατάσταση που διαβάζουμε ή να φανταστούμε τον εαυτό μας να παίρνει μέρος σε αυτά που περιγράφει. Το δεύτερο στάδιο είναι ο συσχετισμός, το να συνδέσουμε δηλαδή αυτό που διαβάζουμε με κάτι που γνωρίζουμε ήδη.
Για παράδειγμα, ίσως κάποιος από τους χαρακτήρες ενός βιβλίου να έχει το ίδιο όνομα με κάποιον φίλο μας.Το τρίτο στάδιο είναι η επανάληψη– όσο περισσότερο διαβάζουμε κάτι, τόσο ποιο δυνατή γίνεται η μνήμη. Αν λοιπόν δεν θέλετε να ξαναδιαβάσετε από την αρχή ένα ολόκληρο βιβλίο, δοκιμάστε να υπογραμμίσετε κάποια σημεία του κειμένου στα οποία θα μπορείτε αργότερα να ανατρέχετε.
Η δύναμη της επανάληψης δεν μπορεί να ξεχαστεί. Ήταν ένας γιατρός που θεράπευε έναν ασθενή, ο οποίος είχε χάσει εντελώς τη μνήμη του, τόσο πολύ που ο ασθενής είχε ξεχάσει πολλά πράγματα για τον εαυτό του και πράγματα στο σπίτι του. Ο γιατρός του έδωσε μια οδοντόβουρτσα και έβαλε πάστα πάνω της. Ο ασθενής τότε έδειξε στον γιατρό πώς να βουρτσίζει τα δόντια. Γιατί δεν είχε ξεχάσει πώς να βουρτσίζει; Ακριβώς επειδή το είχε επαναλάβει τόσες φορές στη ζωή του, που δεν χρειάστηκε να το σκεφτεί.
-
Μοιραστείτε τις πληροφορίες με άλλους
Σε μια ομιλία του στο TED, ο ψυχολόγος Peter Doolitle είπε πως αν θέλουμε να θυμόμαστε αυτά που βιώνουμε, είναι σημαντικό να κάνετε κάτι με όλες αυτές τις πληροφορίες, καθώς η συζήτηση γύρω από αυτά που διαβάζουμε είναι ένας χρήσιμος τρόπος επεξεργασίας του νέου υλικού. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε στους άλλους τι νομίζουμε πως μάθαμε από όσα διαβάσαμε. Κι αν δεν το καταφέρουμε, ανατρέχουμε στο κείμενο και το ξαναδιαβάζουμε.
-
Διαβάστε δυνατά
Ο καθηγητής ψυχολογίας Art Markman λέει πως το να διαβάζουμε δυνατά προς τον εαυτό μας μας βοηθά να καταλάβουμε και να θυμόμαστε όσα διαβάσαμε. Ωστόσο, επισημαίνει πως αυτή η τεχνική ενδεχομένως λειτουργεί μόνο σε περίπτωση που αυτά που πρέπει να αποστηθίσουμε είναι λίγα. Κι αυτό γιατί οι προτάσεις που κάνουμε ανάγνωση φωναχτά ή ακόμη και ψιθυρίζοντας, μοιραία ξεχωρίζουν. Θυμόμαστε να τις αναπαράγουμε και να τις ακούμε οπότε η μνήμη για αυτές λειτουργεί εντελώς διαφορετικά από τις λέξεις που διαβάζουμε σιωπηλά.
-
Διαβάστε σε χαρτί
Το e-reading είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που, όταν θέλουμε να αποφύγουμε έναν τόνο βιβλία μέσα στο σπίτι μας, αφού πλέον μπορούμε να κάνουμε download σχεδόν τα πάντα μέσω διαδικτύου. Ωστόσο οι έρευνες υποστηρίζουν πως αυτό αποδυναμώνει την μνήμη μας. Σύμφωνα με μελέτη, όταν οι άνθρωποι διαβάζουν την ίδια ιστορία σε χαρτί και στο ίντερνετ, στην πρώτη περίπτωση θυμούνται πολλά περισσότερα.
Αυτό συμβαίνει ίσως επειδή ο σωρός χαρτιών στα χέρια μας δημιουργεί μια «χειροπιαστή αίσθηση προόδου» την οποία σε άλλη περίπτωση δεν νιώθουμε. Στο μεταξύ, άλλη έρευνα απέδειξε πως οι μαθητές έχουν καλύτερες επιδόσεις όταν διαβάζουν κάτι τυπωμένο και μετά καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις παρά όταν το διαβάζουν σε μια οθόνη υπολογιστή.
