Η Κοινωνική οκνηρία (Social loafing) ή γιατί στις ομάδες οι άνθρωποι δεν δουλεύουν όπως όταν είναι μόνοι τους.

Το 1913 ένας αγρονόμος μηχανικός, μελέτησε την απόδοση των αλόγων και παρατήρησε ότι, η απόδοση δύο ζεμένων αλόγων δεν είναι διπλάσια του ενός. Ξαφνιασμένος από το αποτέλεσμα, επέκτεινε τις μελέτες του και στους ανθρώπους. Ζήτησε λοιπόν από πολλούς ανθρώπους, να τραβήξουν ένα σχοινί και μέτρησε τη δύναμη που έβαζε ο καθένας, με το ξεκίνημα της διαδικασίας.

Κατέληξε στο συμπέρασμα του ότι, δύο άτομα που τραβάνε το σχοινί μαζί, ενεργοποιούν το 93% της δύναμης που ενεργοποιεί ένα άτομο, όταν μόνο του τραβάει το σχοινί.Το εν λόγω φαινόμενο, που πιθανώς να μην εκπλήσσει τους ψυχολόγους, ονομάζεται κοινωνική τεμπελιά. Εμφανίζεται συνήθως, εκεί όπου οι προσπάθειες του ατόμου δεν είναι εμφανώς ορατές και συγχέονται με αυτές της ομάδας.

Πρόκειται για ένα φυσιολογικό φαινόμενο…αφού μπορώ να καταβάλω τη μισή προσπάθεια και μάλιστα δίχως να γίνει αντιληπτό, για ποιον λόγο να καταβάλω το 100% των δυνάμεών μου;;

Είναι μια μικρή μορφή απάτης, που οι περισσότεροι διαπράττουμε και συνήθως συμβαίνει, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, όπως συμβαίνει και στα ζεμένα άλογα.

Το εκπληκτικό είναι ότι, η ατομική επίδοση μειώνεται ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων που τραβάνε το σχοινί και δεν φτάνει στον εκμηδενισμό.

Γιατί λοιπόν δεν φτάνουμε στην ολοκληρωτική οκνηρία;; Διότι, η μηδενική επίδοση συνήθως γίνεται αντιληπτή, με όλες τις συνέπειες όπως π.χ. ο αποκλεισμός της ομάδας ή η μείωση της υπόληψής μας.

Αναπτύσσουμε λοιπόν κι ένα ακόμη χαρακτηριστικό: γνωρίζουμε έως ποιο σημείο μπορούμε να τεμπελιάσουμε, δίχως να γίνουμε αντιληπτοί.

Φυσικά η κοινωνική οκνηρία δεν παρατηρείται μόνο στη σωματική προσπάθεια, αλλά και στη διανοητική. Η γνωστή μεταβίβαση ευθύνης, που παρατηρείται σε διάφορα συμβούλια μάνατζμεντ ή όχι. Έχει παρατηρηθεί επίσης ότι, αυτή η πνευματική οκνηρία, αυξάνεται όσο μεγαλύτερη είναι η ομάδα.

Φτάνει έως ένα βαθμό, κι από εκεί κι έπειτα δεν μειώνεται άλλο, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ατόμων που συμμετέχουν. Σε αυτό το σημείο, δεν έχει σημασία πόσα άτομα θα συμμετέχουν. Το αποτέλεσμα είναι ίδιο, άσχετα από εάν συμμετέχουν 20 ή 100 άτομα.

Για ποιον λόγο όμως ακούμε ότι, οι ομάδες αποδίδουν καλύτερα από τους μοναχικούς πολεμιστές;; Ίσως αυτή η πληροφορία να προήλθε από την Ιαπωνία και το βιομηχανικό της θαύμα. Μελετώντας οι οικονομολόγοι αυτό το θαύμα, διαπίστωσαν ότι τα εργοστάσια ήταν οργανωμένα σε ομάδες. Βέβαια, οι Ιάπωνες δεν γνωρίζονται και τόσο καλά με την κοινωνική οκνηρία.

Το ίδιο μοντέλο λοιπόν, δεν λειτούργησε τόσο αποτελεσματικά στην Ευρώπη και την Αμερική, καθώς εκεί οι νοοτροπίες των ανθρώπων άρα και των ομάδων είναι διαφορετικές. Σ’ αυτές τις γεωγραφικές περιοχές, έχει παρατηρηθεί ότι οι ομάδες λειτουργούν καλύτερα όταν αποτελούνται από άτομα με διαφορετικές ικανότητες και διαφορετική εξειδίκευση, πράγμα λογικό μια και η συμβολή του καθενός αναγνωρίζεται ευκολότερα με τον τρόπο αυτόν!

Η κοινωνική οκνηρία, έχει ενδιαφέρουσες συνέπειες. Αποδεικνύει και εξηγεί, το γιατί οι ομάδες παίρνουν ευκολότερα ένα ρίσκο, από ότι ένα μεμονωμένο άτομο. Οι ομαδικές συζητήσεις οδηγούν σε πιο ριψοκίνδυνες αποφάσεις, από ότι εάν σκέφτεται το άτομο μόνο του.

Οι άνθρωποι λοιπόν, έχουμε διαφορετική συμπεριφορά όταν βρισκόμαστε σε ομάδα, και διαφορετική όταν είμαστε μόνοι. Είναι δυνατόν να διορθώσουμε τα μειονεκτήματα των ομάδων, βελτιώνοντας την ορατότητα των ατομικών προσπαθειών.