Αν και μπορεί να μην το έχετε παρατηρήσει, σίγουρα όμως έχετε βιώσει εκείνες τις υπέροχες, μοναδικές στιγμές, που, απολαμβάνοντας ένα τοπίο, το χαμόγελο ενός αγαπημένου προσώπου, την ευτυχία από ένα χάδι ή ένα ζεστό βλέμμα ζήσατε την «πληρότητα», ένα αίσθημα, σαν να μπήκατε σε μια άλλη υπαρξιακή διάσταση.
Όλοι έχουμε να θυμηθούμε τέτοιες ανεπανάληπτες στιγμές, στιγμές που χάθηκε το βλέμμα μας σε ένα δειλινό στην κοκκινισμένη θάλασσα και που, στιγμιαία, ξεχάσαμε όλες τις σκοτούρες, τα προβλήματα και τα άγχη μας. Οι περισσότεροι, όμως, δεν παρατηρούμε, δηλαδή δεν αξιολογούμε και δεν αναρωτιόμαστε γιατί νιώσαμε έτσι, γιατί, βέβαια, συστατικό στοιχείο της θάλασσας δεν είναι η ψυχική μας γαλήνη, ούτε η χαρά. Απλά είναι η στιγμή , που εμείς καταφέρνουμε ασυνείδητα να ακινητοποιήσουμε το νου και να έλθουμε σε μια πραγματική επαφή με τον βαθύτερο εαυτό μας και τις ανάγκες του.
Ο νους είναι αεικίνητος. Σκέψεις ταράζουν το μυαλό μας ασταμάτητα, τριγυρίζουν στο παρελθόν, ανακαλύπτουν λάθη, ενοχές και πικρίες ή τρέχουν στο μέλλον και μας γεμίζουν άγχος για τα απρόβλεπτα, που μας περιμένουν. Το μυαλό μας ελάχιστα και με πολύ κόπο συγκεντρώνεται στο παρόν, στη στιγμή, κι αν το καταφέρει, αυτό γίνεται με πολύ κόπο. Η αφηρημάδα ή η απορρόφηση εκτός χρόνου είναι η αγαπημένη απασχόληση της σκέψης μας, κι ας μας στενοχωρεί πάρα πολύ.
Παρόλα αυτά, αν και όλοι ξέρουμε ότι ζούμε το τώρα, πως το παρελθόν δεν υπάρχει και, ότι το μέλλον είναι απλά άγνωστο, δεν στρέφουμε την προσοχή μας σ αυτό. Ίσως να ευθύνεται η παιδεία και η κουλτούρα του δυτικού πολιτισμού, που δεν θεωρεί σημαντικά τα συναισθήματα και την φυσική ροή των καταστάσεων στη ζωή αλλά τη λογική και την προετοιμασία, με βαρύ μάλιστα συναισθηματικό οπλοστάσιο, για κάθε πιθανό και ενδεχόμενο κίνδυνο. Προετοιμαζόμαστε τόσο πολύ για να μην νιώσουμε στενοχώρια, που καταλήγουμε να στενοχωριόμαστε και να φοβόμαστε συνεχώς.
Η περιπλάνηση του νου στο παρελθόν και στο μέλλον σπάνια γίνεται με θετικό και ευχάριστο τρόπο. Συνήθως εστιαζόμαστε σε τρομακτικά πράγματα, που νομίζουμε, ότι βιώσαμε και, ότι μας περιμένουν στο μέλλον πολύ χειρότερα. Ετσι, προετοιμαζόμαστε συνεχώς να περπατήσουμε τα δύσβατα μονοπάτια της ανασφάλειας και του πιθανού πόνου και αγνοούμε τις καλές στιγμές, που θα έλθουν, καταλυτικές όμως για την φυσική εξέλιξη της ζωής μας.
Προοικονομούμε, επίσης, τα συναισθήματα, που θα νιώσουμε, βιώνοντας φαντασιακές δυσκολίες και ξεχνούμε ότι η φύση μας έχει προικίσει με μηχανισμούς δύναμης και προσαρμογής. Άλλωστε, τίποτε δεν είναι μόνο καλό ή μόνο κακό, αρκεί να βρούμε λίγο, ελάχιστο, κουράγιο και να ανασύρουμε τα καλά στοιχεία, που υπάρχουν ακόμα και στον χειρότερο πόνο.
Άλλωστε, πολλές φορές, οι χειρότεροι εφιάλτες εκφράζονται με πολύ ηπιότερο τρόπο, όταν γίνουν πραγματικότητα.
Όμως, η ομορφιά της ζωής βρίσκεται στη στιγμή. Ο γυρισμός στο παρελθόν έχει μόνο νοσταλγία, δηλαδή παράπονα και ενοχές, η περιπλάνηση στο μέλλον φέρνει άγχος, φόβο και θυμό. Το παρόν έχει αξία , αυτό μας το έχουν μεταδώσει πολύ καλά οι λογοτέχνες, οι ποιητές και οι φιλόσοφοι, γιατί τότε και μόνο ο βαθύτερος εαυτός είναι ευτυχισμένος, γαλήνιος και ήρεμος. Τότε πραγματικά νιώθουμε ότι ο χρόνος δεν έχει αξία, πως είναι μια ανθρώπινη κατασκευή και πως η ροή της ευτυχίας δεν μπορεί να περιορισθεί σε χρονικά πλαίσια. Αυτές τις στιγμές ο Σέλεϊ τις ονόμασε «μαγεία της καρδιάς». Αυτή τη γνώση και την κατανόηση προσφέρει ο φιλοσοφικός διαλογισμός, η ανατολική σκέψη και, στην ψυχοθεραπεία, οι ασκήσεις χαλάρωσης και οραματισμού, να « κατεβάσουμε δηλαδή τον διακόπτη», να σταματήσουμε την άστοχη και κουραστική περιπλάνηση του νου μας.
Αν τελειώσουν οι καλοκαιρινές διακοπές και θυμόμαστε ακόμα αυτές τις στιγμές, ας τις αξιολογήσουμε μέσα από αυτή την οπτική. Ίσως κάπου να μας βοηθήσουν.
Μαρία Λασσιθιωτάκη Ψυχολόγος
