Ψευδοεπιστήμη: Είναι ένα σύνολο από ιδέες βασισμένες σε θεωρίες που προβάλλονται ως επιστημονικές ενώ δεν είναι.
Οι επιστημονικές θεωρίες χαρακτηρίζονται από:
- Στήριξη σε εμπειρικές παρατηρήσεις και όχι στο κύρος κάποιων ιερών ή άλλων κειμένων.
- Εξήγηση κάποιων εμπειρικών φαινομένων ή διατύπωση κάποιων θεωριών.
- Έλεγχο προβλέψεων που γίνονται δυνατές από τη σχετική θεωρία (αν είναι βέβαια ορθή).
- Επιβεβαίωση με πειράματα,ελέγχους ή εμφάνιση νέων στοιχείων.
- Δυνατότητα ελέγχου ανεξάρτητα από τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις αυτού που κάνει τον έλεγχο.
- Προσέγγιση με σκεπτικισμό μάλλον παρά εκ των προτέρων αποδοχή.
- Δυνατότητα αναθεώρησης και όχι δογματική προβολή κάποιων θέσεων.
Τελικά επιστήμη είναι να έχεις μια ενδιαφέρουσα ιδέα για κάτι και να βγεις να δεις αν μπορεί να αποδειχθεί λάθος,διατηρώντας ως το τέλος μέσα σου την αμφιβολία για την ορθότητά της.
Ψευδοεπιστήμη είναι να έχεις μια ενδιαφέρουσα ιδέα για κάτι και να βγεις να δεις αν μπορείς να την αποδείξεις ως ορθή,επιμένοντας να την υποστηρίζεις ακόμη κι αν δεν μπορείς να αποδείξεις την αξία της.
Παραδείγματα ψευδοεπιστήμης
Από τα σπαρτά στα ζώδια
Το 1976 κάτοικοι σε μια αγροτική περιοχή της Αγγλίας, στο Χαμσάιρ, πήγαν στα χωράφια τους, βρήκαν παράξενα σχήματα να είναι αποτυπωμένα με τη βοήθεια των ώριμων εκείνη την εποχή δημητριακών. Αλλού είχαν κοπεί σε κύκλους και αλλού σε ευθείες και αν τα έβλεπες από ελικόπτερο έμοιαζαν σαν τα ιδεογράμματα ενός ακατάληπτου αλφαβήτου.
Οι φήμες οργίασαν. Και αυτό κράτησε χρόνια. Δηλαδή για χρόνια έβρισκαν σε διάφορα σημεία του πλανήτη αυτά τα παράξενα σχήματα επάνω στη Γη και για χρόνια οι πονηροί έγραφαν για εξωγήινους που μας στέλνουν μηνύματα ή και προειδοποιήσεις και γράφονταν βιβλία και τυπώνονταν περιοδικά. Άλλωστε είχαν φθάσει μερικά να είναι τόσο μεγάλα που έλεγαν ότι μόνο από αεροσκάφος από ψηλά θα μπορούσαν να είχαν γίνει.
Ώσπου το 1991 αναγκάστηκαν να ομολογήσουν δύο αγρότες ότι το έκαναν για πλάκα και σήμερα μπορείς να βρεις στο Ιnternet και οδηγίες ακόμη και για εκείνα τα τεράστια σύμβολα που μόνο διαστημόπλοιο μπορούσε να είχε μεσολαβήσει (τάχα) για να γίνουν.
Και όμως κάποιοι επέμεναν να φέρνουν (μισές βέβαια) επιστημονικές αποδείξεις. Μπορεί όμως το φαινόμενο των τεράστιων γεωμετρικών σχημάτων να τελείωσε, η ψευδοεπιστήμη της Αστρολογίας ανθεί σε όλες τις χώρες και σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Και δεν λέει να σβήσει. Ακόμα και ηγέτες, όπως ο πρόεδρος Ρόναλντ Ρίγκαν και ο Αδόλφος Χίτλερ, ήθελαν να ξέρουν κάθε ημέρα τι έλεγαν τα ζώδια γι΄ αυτούς και καθόριζαν έτσι τις κινήσεις τους. Σήμερα δε αρκετοί που επηρεάζουν τις ζωές μας επιμένουν να συμβουλεύονται τους αντίστοιχους αστρο-μεσάζοντες.
Ας θυμηθούμε και το παλιό επιχείρημα αν είχαν το ίδιο ζώδιο και οι 300 του Λεωνίδα που σκοτώθηκαν στις Θερμοπύλες την ίδια σχεδόν στιγμή.
O Φυσικός Richard Feynman, εξηγεί με απλά λόγια πως οι κοινωνικές επιστήμες είναι ουσιαστικά ψευδοεπιστήμες, έστω και αν ακολουθούν φαινομενικά την επιστημονική μέθοδο.
Πριν μερικά χρόνια ψυχολόγοι στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν κατέγραψαν στοιχεία για 2.987 παντρεμένα ζευγάρια και για 478 διαζύγια μεταξύ 1967 και 1968. Έβαλαν και δύο αστρολόγους να κάνουν προβλέψεις με βάση το ζώδιο και τον ωροσκόπο του καθενός απ΄ όσους συμμετείχαν να προβλέψουν την εξέλιξη του γάμου, τα διαζύγια, ποιος ταιριάζει με ποιόν κλπ. Εννοείται ότι απέτυχαν παταγωδώς.
Επίσης, από άλλους μελετήθηκαν τα ζώδια 17.000 επιστημόνων και 6.000 πολιτικών, αλλά και εκεί δεν εμφανίστηκαν κάποιες τάσεις σε σχέση με τα ζώδια. Και πώς να εμφανιστούν, για κάτι που γεννήθηκε στην αρχαία Σουμερία και βασίζεται στην Τετράβιβλο, ένα βιβλίο του Πτολεμαίου γραμμένο τον 2ο μ.Χ. αιώνα;
Από το Βήμα Άλκης Γαλγαδάς
