Τις τελευταίες δεκαετίες η κοινωνική απομόνωση έχει αναγνωριστεί ως ένας σημαντικός κίνδυνος για την υγεία και τη μακροζωία. Είναι δύο φορές πιο επικίνδυνη από την παχυσαρκία και το κάπνισμα. Ο αυξανόμενος αριθμός των ατόμων που δηλώνουν ότι επηρεάζονται σε ένα ευρύ φάσμα ηλικιών είναι εντυπωσιακός. Ωστόσο, μηχανισμοί, όπως η αυτο-παραμέληση, δεν εξηγούν το τίμημα της υγείας. Λοιπόν, τι άλλο συμβαίνει;
Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι μπορείτε να υποστείτε τις αρνητικές συνέπειες της μοναξιάς, ακόμα και αν δεν είστε κοινωνικά απομονωμένοι. Πρόκειται ουσιαστικά για μια συναισθηματική κατάσταση, ενώ η γνώση του ρόλου του εγκεφάλου είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση μεγάλου μέρους της βλάβης που μπορεί να προκληθεί.
Ο κωμικός Ρόμπιν Γουίλιαμς προέβη σε μία παρατήρηση το 2009: «Συνήθιζα να πιστεύω πως το χειρότερο πράγμα στη ζωή είναι να καταλήξουμε μόνοι μας. Δεν είναι, όμως, αυτό. Το χειρότερο πράγμα στη ζωή είναι να καταλήξουμε με ανθρώπους που μας κάνουν να νιώθουμε μόνοι μας.» Παρακολουθώντας μεγάλες ομάδες με την πάροδο του χρόνου που συμβάλλουν στην κοινωνική απομόνωση επιφέρουν κινδύνους νοσηρότητας και θνησιμότητας ανεξάρτητα από την πραγματική κοινωνική απομόνωση. Τι θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυτό το εκπληκτικό αποτέλεσμα;
Ο όλεθρος της μοναξιάς
Η αντίληψη της απομόνωσης από τους άλλους δεν αποτελεί μόνο μια αιτία δυστυχίας, σηματοδοτεί επίσης κίνδυνο. Το φάσμα των επιβλαβών νευρικών και συμπεριφορικών επιπτώσεων της απομόνωσης συναντάται σε ενήλικες, ενώ περιλαμβάνει αυξημένο άγχος, επιθετικότητα και κοινωνική απόσυρση, διαταραχές στον ύπνο και κόπωση, αυξημένη αγγειακή αντίσταση και τροποποιημένη γονιδιακή έκφραση, μικρό έλεγχο παρορμήσεων, αυξημένη αρνητικότητα και καταθλιπτικά συμπτώματα, γνωστική δυσλειτουργία και κίνδυνο άνοιας.
Λίγο λιγότερο μοναχικός
Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, οι προσπάθειες μείωσης της μοναξιάς είχαν περιορισμένη επιτυχία. Μία μετα-ανάλυση διαφορετικών στρατηγικών μελέτησε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες, και έδειξε μια μικρή επίδραση. Μεταξύ των τεσσάρων τύπων των παρεμβάσεων που εξετάστηκαν, η θεραπεία που επικεντρώθηκε σε ακατάλληλες διαδικασίες σκέψης – έλλειψη αυτοεκτίμησης, έλλειψη προοπτικής και μια στρεβλή ιδέα του πόσο αξιόπιστοι είναι οι άλλοι και πώς οι άλλοι μας αντιλαμβάνονται – είχε τον μεγαλύτερο αντίκτυπο. Η εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων, η κοινωνική υποστήριξη και η αύξηση των ευκαιριών για κοινωνική επαφή ήταν λιγότερο αποτελεσματικές.
Το εύρημα αυτό συμφωνεί με την ιδέα ότι η κοινωνική απομόνωση μάς θέτει σε λειτουργία αυτοσυντήρησης -ένα κατάλοιπο από την αρχαιότητα, όταν η απομόνωση μας καθιστά ευάλωτους σε επιθέσεις- ενώ μπορεί να οδηγήσει σε επιβλαβείς διαδικασίες σκέψης και συμπεριφοράς.
Δεν υπάρχει φαρμακολογική θεραπεία για τη μοναξιά, αν και η έρευνα ρίχνει φως σε αυτό το ενδεχόμενο. Δεδομένης της κλίμακας του προβλήματος σήμερα, το κυνήγι για την καλύτερη αντιμετώπιση όλων των τύπων μοναξιάς αξίζει υψηλή προτεραιότητα.
Σάννα Νάνου Πηγή
