Κάθε πραγματική ή κατά φαντασίαν απειλή -φυσικές, οικονομικές ή προσωπικές καταστροφές, απώλεια αγαπημένων προσώπων κ.λπ.- μας προκαλεί τις τυπικές αντιδράσεις του άγχους και του πανικού: ταχυκαρδία, εφίδρωση, ξηροστομία, τέντωμα των μυών, παγωμάρα. Ολα, δηλαδή, τα σωματικά συμπτώματα της έντονης αγωνίας ή του πανικού που βιώνουμε.
Οι τεχνικές γιόγκα επινοήθηκαν και διαδόθηκαν επειδή οδηγούν σε βαθιά χαλάρωση που επιτρέπει την ανάκτηση της απολύτως φυσικής μας ικανότητας να εναρμονίζουμε τις ανάγκες του νου με αυτές του σώματός μας.
Ο διαλογισμός και οι ασκήσεις γιόγκα, μολονότι επινοήθηκαν πριν από πολλούς αιώνες στην Απω Ανατολή ως τεχνικές θρησκευτικής πειθαρχίας και πνευματικής αυτοβελτίωσης, χρησιμοποιούνται πλέον από πάρα πολλούς Δυτικούς ως ιδιαίτερα αγχολυτικές πρακτικές.
Το ερώτημα που απασχολεί τη σύγχρονη βιοϊατρική είναι: πρόκειται όντως για μία επωφελή και αποτελεσματική αγχολυτική πρακτική ή απλώς για αυθυποβολή και αυτοεξαπάτηση;
Εχουν ήδη πραγματοποιηθεί, κατά καιρούς και σε όλο τον κόσμο, πολλές έρευνες οι οποίες επιχειρούν να απαντήσουν με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια σε αυτό το ερώτημα, πάντως η πιο πρόσφατη απάντηση ήλθε αυτές τις μέρες από τις ΗΠΑ.
Πρόκειται για μία έρευνα που πραγματοποίησαν ειδικοί από την περίφημη Ιατρική Σχολή Mount Sinai και το Ινστιτούτο Icahn της Νέας Υόρκης σε συνεργασία με συναδέλφους τους από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας και την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Στην έρευνα συμμετείχαν εθελοντικά 94 υγιείς γυναίκες, ηλικίας από 30 έως 60 ετών, οι οποίες για έξι ημέρες φιλοξενήθηκαν σε ένα γνωστό τόπο αναψυχής στην Καλιφόρνια.
Οι εθελόντριες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, οι μισές από αυτές απλώς απολάμβαναν τις εξαήμερες διακοπές, ενώ όσες συμμετείχαν στη δεύτερη ομάδα έπρεπε να παρακολουθούν καθημερινά ένα πλήρες πρόγραμμα εκμάθησης τεχνικών γιόγκα, μάντρα και υπερβατικού διαλογισμού.
Και στις δύο ομάδες προσφερόταν η ίδια υγιεινή ινδική δίαιτα στη βάση φρούτων και λαχανικών. Επιπλέον, οι ειδικοί για να αποτιμήσουν τις ψυχοσωματικές αλλαγές στη συμπεριφορά των δύο ομάδων δημιούργησαν μια τρίτη ομάδα ελέγχου, από γυναίκες (της ίδιας ηλικίας) οι οποίες ασκούνταν, από πολλά χρόνια, στη γιόγκα και τον διαλογισμό.
Οι ερευνητές συνέλεξαν προσωπικά δεδομένα και δείγματα αίματος πριν και μετά την εξαήμερη εμπειρία διακοπών, εστιάζοντας κυρίως στις αλλαγές στην έκφραση 20 χιλιάδων ανθρώπινων γονιδίων.
Επειτα από ένα μήνα και τέλος μετά από 10 μήνες επανέλαβαν αυτές τις αναλύσεις για να διαπιστώσουν τα πιθανά ευεργετήματα και τις βελτιώσεις στην αντιμετώπιση των αγχογόνων ή καταθλιπτικών εμπειριών, αλλά και τη ζωτικότητα και την αυτοεπίγνωση των ατόμων που συμμετείχαν.
Τα αποτελέσματα από αυτές τις αναλύσεις ήταν ότι, ύστερα από μία εβδομάδα διακοπών, και οι τρεις ομάδες παρουσίαζαν σαφείς αλλαγές στις βιοχημικές τους δραστηριότητες.
Εκτός από τις θετικές αλλαγές στην ψυχική διάθεση, την ευδιαθεσία και τη σωματική ενεργητικότητα, παρατήρησαν επίσης μεταβολές που αφορούσαν κυρίως τις αντιδράσεις στο στρες και στις ανοσολογικές απαντήσεις: όλες οι ομάδες εκδήλωναν σαφώς μεγαλύτερη ζωτικότητα και ευδιαθεσία.
Οι διαφοροποιήσεις εμφανίστηκαν στις αναλύσεις μετά από ένα μήνα: η ομάδα από τις «πρωτάρες» στον διαλογισμό και στη γιόγκα εμφάνιζε σαφώς καλύτερες ανοσοβιολογικές αντιδράσεις στις ιογενείς παθήσεις, καθώς και πολύ πιο αποτελεσματικές ψυχολογικές αντιδράσεις απέναντι στις αγχογόνες, πιεστικές ή και καταθλιπτικές καταστάσεις.
Και τα ίδια περίπου παρατηρήθηκαν έπειτα από 10 μήνες. Η μελέτη, σύμφωνα με τους ειδικούς, υποδεικνύει ότι αναμφίβολα η εμπειρία του διαλογισμού τύπου γιόγκα είναι πιο ευεργετική από τις συνήθεις διακοπές.
Ευεργετική όχι μόνο ψυχολογικά αλλά και σωματικά, δεδομένων των βελτιωμένων ανοσολογικών απαντήσεων!
Φυγή ή ανατροπή;
Μολονότι το άγχος είναι ο μόνιμος και ανεξάλειπτος σύντροφος του ανθρώπινου είδους, μόλις πριν από λίγες δεκαετίες η επιστήμη άρχισε να κατανοεί τους εμπλεκόμενους ψυχολογικούς μηχανισμούς και κυρίως το εγκεφαλικό τους υπόστρωμα.
Ας σημειωθεί, πάντως, ότι το άγχος και όλα τα αρνητικά συναισθήματα που αυτό συνεπάγεται δεν αποτελούν αποκλειστικό «προνόμιο» του είδους μας: η ψυχολογική ένταση, η ανασφάλεια και η αγωνία αποτελούν τυπικές αντιδράσεις των περισσότερων ζωικών ειδών όταν αντιμετωπίζουν στρεσογόνους καταστάσεις.
Οι τεχνικές γιόγκα επινοήθηκαν και διαδόθηκαν επειδή οδηγούν σε βαθιά χαλάρωση που επιτρέπει την ανάκτηση της απολύτως φυσικής μας ικανότητας να εναρμονίζουμε τις ανάγκες του νου με αυτές του σώματός μας. Ετσι, μέσω του διαλογισμού, μπορούμε να μάθουμε να χαλαρώνουμε συνειδητά μόλις αισθανόμαστε την ανάγκη.
Οσο για το πρακτικό συμπέρασμα που προέκυψε από αυτή την τελευταία έρευνα, στην οποία συμμετείχαν ειδικοί από τα μεγαλύτερα και πλέον αναγνωρισμένα ιατρικά κέντρα των ΗΠΑ, θα μπορούσε να συνοψιστεί ως εξής: Αν θέλετε να αντιμετωπίσετε δραστικά τις ιδιαιτέρως βλαπτικές συνέπειες του καθημερινού άγχους και της αφόρητης εργασιακής-κοινωνικής πίεσης στην ψυχοσωματική σας υγεία, τότε η επίμονη άσκηση στον διαλογισμό τύπου γιόγκα αποδεικνύεται πολύ πιο αποτελεσματική από τις πολυήμερες καλοκαιρινές διακοπές!
Ενας κοινωνικά ευαίσθητος ή καχύποπτος αναγνώστης θα μπορούσε να αντιτείνει σε αυτό και άλλα παρόμοια συμπεράσματα ότι πρόκειται για σκοταδιστική προπαγάνδα:
«Οχι μόνο νομιμοποιεί επιστημονικά την προσχεδιασμένη περικοπή των διακοπών των εργαζομένων, αλλά επιπρόσθετα παρέχει στην οικονομική εξουσία μια οικονομικότατη και αποδεδειγμένα αποτελεσματική ανατολίτικη μέθοδο "εξάλειψης" των συμπτωμάτων της κοινωνικής εξαθλίωσης».
Ακόμα όμως κι αν αυτή η αντίρρηση είναι απολύτως δικαιολογημένη στους σκοτεινούς καιρούς που ζούμε, χρειάζεται να γνωρίζουμε καλά τα νέα επιστημονικά εργαλεία που υιοθετεί ή προπαγανδίζει η εκάστοτε εξουσία: τότε μόνο η αντίστασή μας στον νέο κοινωνικο-οικονομικό μεσαίωνα θα είναι όχι απλώς εύλογη αλλά και… αποτελεσματική.
